Morgunblaðið - 17.09.2003, Blaðsíða 20

LANDIÐ
20 MIÐVIKUDAGUR 17. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í TÓLF ár hefur Lilja Hjaltadóttir
fiðluleikari og fiðlukennari staðið
fyrir sumarnámskeiðum í Skálholti
fyrir börn í hljóðfæranámi. Starf-
semin hefur vaxið jafnt og þétt og í
sumar var aðsókn einstaklega góð –
yfir 90 börn á aldrinum 4–22 ára úr
10 tónlistarskólum víðs vegar að af
landinu sóttu námskeiðin. Lilja er
hugsjónamanneskja og fyrir henni
er kennslan augljóslega meira en
hvert annað starf, kennslan er henni
köllun.
Lilja er þekkt fyrir að kenna sam-
kvæmt kenningum og aðferðum
Shinichi Suzuki og er skólastjóri
Suzukiskólans Allegro. Á námskeið-
unum í Skálholti hefur verið kennt
samkvæmt Suzuki-aðferðinni þar til
fyrir tveimur árum, er Lilja ákvað
að binda sig ekki einvörðungu við
Suzuki-nemendur, heldur bjóða
nemendum í hefðbundnu námi að
vera með.
„Það var mjög gaman að sjá þá
breidd nemenda sem kom á nám-
skeiðin. Það komu nemendur úr tíu
skólum, og um 10–11 kennarar
kenndu, þannig að þetta varð mjög
fjölbreytt. Þetta voru fimm mislöng
námskeið og ekki bara kennt á fiðlu,
eitt námskeiðið var fyrir sellónem-
endur. Á síðasta fiðlunámskeiðinu
voru nemendur allt upp að há-
skólastigi og á því námskeiði voru
meðal annars daglegir „mast-
erklassar“ undir handleiðslu Auðar
Hafsteinsdóttur svo og tónleikar.
Á námskeiðunum voru samtals
haldnir þrettán tónleikar. Mig
myndi langa að bæta píanóinu inn
líka, en aðstæður leyfa það ekki í
bili, því það er aðeins einn flygill á
staðnum. Það var líka gaman að því
að þeir sem voru að kenna, komu
sumir með börnin sín á næsta nám-
skeið, og voru þá sjálfir í foreldra-
hlutverkinu.“
Foreldrar í
mikilvægu hlutverki
Lilja leggur mikla áherslu á að
yngri börnin og foreldrar þeirra
sameinist á námskeiðunum, og fjöldi
foreldra kom með og tók þátt í dag-
skránni. „Þeirra hlutverk er að
fylgja börnum sínum eftir en þeir
eru sjálfir í stórum hlutverkum við
matseld, þrif og hjálpa mikið til við
að halda þessu gangandi. Við höfum
ekki burði til að kaupa utanaðkom-
andi aðstoð, en það hlutverk hafa
foreldrarnir tekið að sér.
Þegar börnin eru orðin eldri
koma þau ein, en ég set þau samt í
ákveðin hlutverk. Þau þurfa að
hjálpast að við matseld, ganga frá
og skipta með sér verkefnum, þann-
ig að þetta er mjög fjölþætt. Þetta
snýst því ekki bara um það að spila,
þótt spilamennskan sé auðvitað í að-
alhlutverki og geti farið upp í fjóra
til sjö tíma á dag. Þetta snýst líka
um það að krakkarnir læri að um-
gangast hvert annað – félagslegi
þátturinn er mjög mikilvægur. Í
námskeiðslok eru þau alsæl og
ánægð með sig, og nú er það orðið
þannig að sömu krakkarnir koma ár
eftir ár.“
Lilja segir foreldrana ekki sjá eft-
ir tímanum sem þeir verji með börn-
um sínum í Skálholti. „Fólk er að
spyrja núna, hvenær námskeiðið
verði næsta sumar, því það vill taka
frá orlofstíma til að geta sinnt
þessu. Eitt foreldrið sagði í sumar:
„Þetta er það skemmtilegasta sem
ég hef á ævinni gert með barninu
mínu – að vera með því á námskeið-
inu og í því andrúmslofti sem þar
ríkir.“ Mér finnst einn mikilvægasti
þátturinn í þessu að þarna eru
krakkar að mynda sterk félagsleg
tengsl, og þarna verða til vina-
sambönd sem eiga eftir að vara
lengi. Þetta snýst ekki bara um mús-
íkina, heldur líka félagsskapinn sem
er alveg rosalega mikilvægur.“
Lilja segir að foreldrarnir læri
sjálfir mikið af því að vera með
börnum sínum í tónlistarnáminu.
Margir læra betur að njóta klass-
ískrar tónlistar, læra jafnvel svolítið
í nótnalestri, tónlistarsögu og því-
umlíku og fara með börn sín á tón-
leika. Sumir þeirra læra líka að
handfjatla hljóðfærin og jafnvel að
spila einföld lög.
Lilja segir þetta mikinn og góðan
stuðning við börnin. „Þetta starf er
mjög gefandi í þessu nútímaþjóð-
félagi. Við vinnum námið með heim-
ilunum og samvinna þessa þríhyrn-
ings, foreldris, barns og kennara,
þarf að vera mjög náin. Það er mjög
mikilvægt finnst mér að vinna að því
að efla þau samskipti.“
Í framtíðinni er draumur Lilju að
hægt verði að fjölga þeim hljóð-
færum sem kennt er á, og að hægt
verði að bjóða upp á námskeið í
kammermúsík.
Íslensku krakkarnir
standa sig vel erlendis
„Í fyrra fékk ég Sigurbjörn Bern-
harðsson fiðluleikara til að kenna
með okkur. Hann var svo glaður og
ánægður með þetta og fannst stand-
ardinn hjá krökkunum svo hár og
kennslan og aðstaðan svo góð. Hon-
um fannst þetta staður sem fólk
hlyti að vilja sækja á. Við ræddum
það hvort hugsanlegt væri að aug-
lýsa námskeiðin erlendis, og hann
sagðist vel geta hugsað sér að koma
þessu námskeiði á framfæri erlend-
is, en hann kennir við Háskólann í
Illinois í Bandaríkjunum. Þá gæti
kvartettinn sem hann leikur með
hugsanlega komið til samstarfs við
Mjög góð aðsókn hefur verið að sumarnámskeiðum í hljóðfæraleik sem haldin eru í Skálholti
„Það skemmtilegasta sem ég hef
á ævinni gert með barninu mínu“
Þegar skólin skein fór allur hópurinn út á hlað við Skálholtskirkju og lék þar á fiðlu af mikilli list.
Skálholt
Á TÍMUM mikilla umsvifa í
raforkuvinnslu er mönnum
hollt að líta til baka svo sem 75
ár til þess tíma er Bjarni Run-
ólfsson í Hólmi í Landbroti
rafvæddi sveitabýli víðsvegar
um land. Einkum þar sem að-
stæður eru sérlega heppilegar
svo sem víða er í vesturhluta
Þingeyjarsýslu.
Nokkrir bændur í Bárðar-
dal tóku sig saman 1928 og
fengu Bjarna til að setja upp
rafstöðvar fyrir heimili sitt.
Það var á bæjunum Lundar-
brekku, Halldórsstöðum, Sig-
urðarstöðum og Stórutungu.
Á næsta ári fylgdu fleiri bæir
þar í dalnum á eftir. Enn eru
allvíða í Bárðardal heima-
rafstöðvar en þær eru stærri
heldur en þessar fyrstu.
Á Lundarbrekku var byggt
lítið en vandað steinhús undir
hlíðinni skammt frá bæ og
vatn leitt þangað frá Brunn-
vatni sem er þar uppi á heið-
inni. Stöðin gat framleitt 8 kW
á 220 volta spennu með jafn-
straumi. Rafall er frá Thomas B.
Trige í Óðinsvéum en túrbína af
Pelton gerð frá Finnshyttan í Sví-
þjóð. Hvorttveggja framleitt 1928.
Fjölskylduframleiðsla
Stöðin í Lundarbrekku var í notk-
un vel fram yfir 1980 eða í meira en
50 ár. Einfasa samveitu rafmagn
kom í Bárðardal 1971 og þannig er
það enn í dag, einfasa eins og víða til
sveita. Þegar samveitu rafmagn kom
í sveitir hættu margir fljótlega
rekstri þessara litlu stöðva enda
kallaði riðstraumurinn á annan frá-
gang rafkerfa. Ætíð hefur þó verið
eitthvað um endurnýjanir og ný-
byggingar heimarafstöðva til sveita
þar sem aðstæður eru heppilegar.
Jón Sigurgeirsson í Árteigi í
Köldukinn fór að smíða rafstöðvar
um 1950 og hélt því áfram meðan
hann lifði. Eiður sonur hans heldur
merki föður síns á lofti og framleiðir
stöðvar, stórar og smáar, allt upp í
380 kW. Stöðvar hans fara víða.
Ásgrímur Tryggvason, sem lengi
var rafmagnseftirlitsmaður í Þing-
eyjarsýslu, segist ekki kannast við
að menn hefðu verið hvattir til að
hætta rekstri litlu stöðvanna, svo
sem haldið hefur verið fram. Hitt tel-
ur hann sannara, að menn voru var-
aðir við að ekki mætti tengja þessa
tvo ólíku straumgjafa saman. Nú á
seinustu misserum hefur verið reynt
að skapa grundvöll fyrir því að eig-
endur hinna stærri heimarafstöðva
geti tengst samveitu RARIK og selt
þannig umframorku. Fáir hafa þó
notfært sér það fram til þessa.
Í Mývatnssveit voru settar upp
vatnsknúnar heimarafstöðvar 1931 á
tveimur bæjum, Helluvaði og Geira-
stöðum. Það voru Francis túrbínur 7
kW smíðaðar hjá Bjarna í Hólmi. Á
öðrum bæjum hér í sveit eru ekki
staðhættir heppilegir til slíks. Þess-
ar stöðvar eru löngu aflagðar og sér
lítið eftir af þeim.
Raforkuver frá árinu
1928 í Þingeyjarsýslu
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Jónas Sigurðarson, bóndi í Lundarbrekku,
í rafstöðvarhúsinu. Húsið stendur enn
ágætlega varðveitt í upphaflegri gerð.
Innanstokks er vélasamstæðan í heilu lagi
og vatn syngur í sográsinni.
Rafmagnstaflan er heilleg og á sín-
um stað á veggnum þannig að allt
sýnist tilbúið til notkunar eins og
var fyrir þremur aldarfjórðungum.
Mývatnssveit
ÞÓRA Guðmundsdóttir er fædd og
uppalin í Naustvík í Árneshreppi og
er þar öllum stundum í fríum. Hún
býr og starfar í Reykjavík, en sækir
mikið í vinalega húsið í hvamminum
í Naustvík sem er við Reykjarfjörð
að norðanverðu. Hvammurinn snýr
mót suðri og suðvestri.
Nú á dögunum fékk Þóra sér
smiði til að gera húsið allt upp að ut-
an en það var illa farið og hélt hvorki
vatni né vindum. Nú verður allt sett
nýtt; nýir gluggar, járn á þak og
veggir klæddir og fleira lagfært sem
þurfa þykir.
Húsið var byggt um 1926 og þá
steinsteypt, en mikið púkkað með
grjóti eins og algengt var á þeim
tímum til að spara steypu.
Þegar fréttaritari var þarna á ferð
var verið að setja nýja glugga í og
rífa járn af annarri hliðinni.
Morgunblaðið/Jón G. Guðjónsson
Þóra Guðmundsdóttir lengst til hægri ásamt smiðum og aðstoðarfólki.
Sækir í hvamminn
sinn í Naustvík
Árneshreppur