Morgunblaðið - 17.09.2003, Blaðsíða 28

UMRÆÐAN
28 MIÐVIKUDAGUR 17. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ANDSTÆÐINGUM ESB-aðildar
Íslands verður tíðrætt um að við
Evrópusinnar leggjum ekki fram
skýr markmið í
hugsanlegum aðild-
arviðræðum við
Evrópusambandið.
Það er ekki rétt því
markmið okkar eru
skýr. Í fyrsta lagi að
tryggja Íslendingum
verðugan sess á meðal lýðræð-
isþjóða í Evrópu þannig að við get-
um haft áhrif á framtíðarþróun álf-
unnar. Í öðru lagi að við getum haft
full áhrif á þá löggjöf sem sett er
innan Evrópusambandsins og hefur
bein áhrif hér á landi. Í þriðja lagi
að koma á jafnvægi í íslensku at-
vinnulífi með upptöku evru þannig
að íslensk fyrirtækið geti betur
skipulagt starfsemi sína án þess að
þurfa að hafa áhyggjur af rússib-
anaferð íslensku krónunnar upp og
niður gengisstigann. Síðast en ekki í
síst í fjórða lagi að bæta lífskjör al-
mennings hér á landi meðal annars
með lækkun vaxta í kjölfar upptöku
evru.
Einangrunarsinnum verður tíð-
rætt um sjávarútvegsstefnu ESB og
telja hana þá hindrun sem helst
komi í veg fyrir aðildarviðræður um
inngöngu okkar í sambandið. Við
Evrópusinnar höfum hins vegar
margoft bent á, bæði í ræðu og í
riti, að Evrópusambandið hefur
aldrei í samningum gengið gegn
grundvallarhagsmunum þjóða.
Hvers vegna í ósköpunum ætti ESB
allt í einu að byrja á því í samn-
ingum við Íslendinga? Þetta hefur
Franz Fishcler, sjávarútvegs-
ráðherra ESB, staðfest bæði í við-
tali við Morgunblaðið árið 2001 og á
fundi í Reykjavík nýlega.
Menn hafa reynt að benda á þann
samning sem Norðmenn gerðu við
Evrópusambandið árið1992. Það er
hins vegar ekki raunhæft að bera
saman stöðu Íslendinga og Norð-
manna í þessu sambandi. Bæði hef-
ur mikið breyst í sjávarútvegs-
málum ESB síðan þessi samningur
var gerður og síðan en ekki síst var
mun erfiðara fyrir Norðmenn að
skilgreina sjávarútveg sem grund-
vallarhagsmuni sína. Staðreyndin er
sú að þrátt fyrir mikilvægi sjávar-
útvegs í Noregi kemur minna en 5%
af útflutningstekjum Norðmanna
frá sjávarútvegi. Stór hluti þess er
síðan afurðir fiskeldis þannig að
fiskur veiddur beint úr sjónum veg-
ur ekki þungt í buddu Norðmanna.
Allir, bæði Evrópusambandið, ein-
angrunarsinnar og Evrópusinnar á
Íslandi, viðurkenna hins vegar að
sjávarútvegur snertir grunvall-
arhagsmuni Íslendinga.
Ljóst er að það er ekki í þágu
Evrópusambandsins, hvorki póli-
tískt né efnahagslega, að bjóða upp
á afarkosti í samningaviðræðum við
ný aðildarlönd. Í fyrsta lagi myndi
það líklega þýða að viðkomandi þjóð
myndi hafna slíkum samningi í þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Slík höfnun er
pólitískt áfall fyrir sambandið, að
ekki sé talað um alla þá fjármuni
sem fara í aðildarviðræður. Í öðru
lagi er það alls ekki í þágu ESB að
kippa efnahagslegum fótum undan
þjóðum, til dæmis með afarkosta-
samningi í sjávarútvegsmálum við
Íslendinga, enda næg verkefni í A-
Evrópu í náinni framtíð sem munu
kosta ESB mikla fjármuni.
Aldrei gengið
gegn grund-
vallarhags-
munum þjóða
Eftir Andrés Pétursson
Höfundur er formaður
Evrópusamtakanna.
ÞAÐ alsiða um hinn kristna heim, að safnaðarfólk leggi smáupphæð af
mörkum í hverri guðsþjónustu. Um kirkjubekki ganga söfnunarbaukar
eða körfur og hver og einn leggur eitthvað til. Sumir eitthvað lítið, aðrir
meira. Þetta rennur til safnaðarins og er um leið fé, sem
prestarnir geta miðlað til þurfandi fólks eða hjálp-
arsamtaka. Hingað kom sænskur biskup fyrir nokkru, sem
að sögn þótti furðu sæta að Íslendingar gengju úr kirkju án
þess að rækja þessa skyldu. Værum við þá eina kristna
kirkjan um víða veröld, sem hefði þann hátt á. Kirkjan í
Noregi, sem ég hef sótt, er, rétt eins og hér, rekin af ríki og
bæjar- eða sveitarfélögum en þar er slík fjársöfnun við
hverja messu. Þetta þykir öllum sjálfsagt og eðlilegt.
Ég var við messu í Hallgrímskirkju sl. sunnudag. Sóknarpresturinn, sr.
Jón Dalbú Hróbjartsson, skýrði frá því að þar ætti nú að taka þennan sið
upp. Það sem safnaðist þann daginn ætti að renna til Samhjálpar. Þetta var
gert og er þeim, sem þetta ritar, það mikill léttir. Þótt vafalaust fari ekki
hjá því, að þetta nýmæli sæti einhverri gagnrýni þeirra, sem kann að koma
söfnunarbaukurinn spánskt fyrir sjónir, væri óskandi að þessi siður sé tek-
inn upp hvarvetna í kirkjunum okkar.
Hafi klerkarnir í Hallgrímskirkju þökk fyrir gott frumkvæði.
Fé til safnaðarstarfs
Eftir Einar Benediktsson
Höfundur er fv. sendiherra.
var sagt, að Írar sæju sig tilneydda
til þess að draga úr áfengisauglýs-
ingum vegna vaxandi misnotkunar
unglinga á áfengi.
Hjá Dönum hefir verið talað um
áfengisneyzlu – bjórdrykkju – hjá 12
ára börnum sem veldur vandræðum
í skólum og þykir ófýsilegur kostur
fyrir kennara að kenna slíku fólki.
Áfengisauglýsingar – hvernig er
það nú? Eru þær ekki með lagaboð-
um bannaðar? Það er eins og mig
reki minni til þess.
Þrátt fyrir bann á slíkum auglýs-
ingum sé eg ekki annað en þær vaði
uppi í dagblöðunum vikulega eða
meir og er þá ekkert þeirra þriggja
dagblaða er út koma á landi hér und-
anskilið. Raunar má nú einnig slíkar
auglýsingar svo miklu víðar sjá.
Hvar eru nú lögin góðu og hvernig
hefir verið og er um framkvæmd
þeirra? Þótt þessar auglýsingar hafi
verið kærðar til lögreglu þá skilst
mér að ekkert hafi í málinu gjört
verið. Spyrja mætti því þeirrar ein-
földu spurningar, til hvers eru lög
gjörð, ef eigi er eftir þeim farið og
þau haldin? Og sem afleiðing þessa
fyrst þessi áðurnefndu lög eru eigi
haldin mætti þá máske spyrja hvort
nokkur ástæða sé til þess að halda
strangt á lögum um önnur fíkniefni
og hvenær megum við þá vænta þess
að þau verði auglýst – eða hvað?
Það er löngu sannreynt með vönd-
uðum rannsóknum að auglýsingar á
áfengi, áfengum bjór eða vínum,
virka hvetjandi á neyzluna, auka
áfengisneyzluna. Því er spurt: Er
það hin æskilega þróun eða vilja yf-
irvöld áfram ganga áfengisveginn
með bundið fyrir bæði augu?
MIKLUM áróðri hefir hérlendis
verið haldið uppi um skaðsemi reyk-
inga og er ekkert nema gott eitt
hægt um það að
segja. Í lögum eru
einnig ákvæði um
bann við auglýs-
ingum á tóbaki
þ.e.a.s. á vindlingum,
vindlum, reyktóbaki
og jafnvel á neftób-
aki.
Á vindlingapökkum er klausa um
skaðsemi reykinga og í loftinu liggur
bann við reykingum á öllum op-
inberum stöðum og m.a.s. á veit-
ingastöðum. Allt er þetta loflegt
mjög.
En það er hins vegar annað efni
sem ekki er síður varasamt en tób-
akið og m.a.s. varasamara litið til svo
margra afleiðinga en það er áfengið.
Ef heilbrigðisyfirvöld hugsuðu rök-
rétt og væru sjálfum sér samkvæm,
þá væri ekki síður ástæða til þess að
setja aðvörunarmiða á áfeng-
isflöskur, því áfengið er það efni, er
margan vænan drenginn og fljóðið
hefir af veginum villt.
Órækt er það að áfengisneyzla
hefir sívaxandi farið frá því að bjór-
inn áfengi var leyfður þ.e. sala á hon-
um og jafnframt hefir áfeng-
isneyzlan færzt neðar í
aldursstiganum. Og eftir því sem
neytendur eru yngri og byrja yngri
að drekka er meiri hætta á því sam-
kvæmt brezkum rannsóknum og frá
var í Morgunblaðinu sagt nýlega, að
hinir ungu neytendur haldi fyrr út á
veg afbrota og eigi erfiðara með að
hætta í óreglunni.
Eigi er langt um liðið, að frá því
Hugleiðing um haust
Eftir Björn G. Eiríksson
Höfundur er í fjölmiðlanefnd IOGT.
VIÐ Fjölbrautaskólann í Breið-
holti er í undirbúningi kennsla í
nýsköpun og frumkvöðlafræðum.
Verkefnið er unnið með styrk frá
menntamálaráðuneytinu sem sýnir
framtakinu áhuga.
Margir framhaldsskólar útskrifa
fagfólk sem hefur störf í grein
sinni strax að loknu námi. Þar eru
trésmiðir, rafvirkjar, sjúkraliðar
og lyfjatæknar, svo eitthvað sé
nefnt. Það er skoðun þeirra sem
að framtakinu standa að þetta fag-
fólk eigi rétt á ráðgjöf og stuðn-
ingi við mótun og framsetningu
góðra hugmynda.
Verkefnisstjórar eru Hilmar J.
Hauksson, sem hefur nýlokið
meistaranámi í verkfræði- og
raunvísindadeild HÍ með áherslu á
nýsköpun og verkefnastjórn og
Gunnar M. Gunnarsson sem er að
ljúka meistaranámi frá fé-
lagsvísindadeild HÍ með áherslu á
frumkvöðla í skólasamfélaginu.
Þeir kenna báðir við FB.
Á haustönn 2003 verður efnt til
hugmyndasamkeppni þar sem
nemendur geta skilað inn hug-
myndum sem má hagnýta fleirum
til góðs, eða hrinda í framkvæmd
innan skólans. Verkefni úr sam-
keppninni verða síðan til hlið-
sjónar í kennslu fræðanna síðar.
Á vorönn 2004 hefst tilrauna-
kennsla þar sem nemendum býðst
að velja áfanga sem fjallar alfarið
um nýsköpun og frumkvöðla. Eft-
irfarandi kynning var notuð innan
skólans til að auðvelda valið:
NOF 103 – Nýsköpun og
frumkvöðlar
Kynning: Á vorönn 2004 verður
kenndur í fyrsta sinn þriggja ein-
inga áfangi sem lýtur að nýsköpun
og frumkvöðlum. Þessi tilraun er
gerð í samvinnu við mennta-
málaráðuneytið og er FB fyrsti
framhaldsskóli landsins sem býður
upp á þetta sem hluta af námi.
Áfanginn er mjög þverfaglegur
og hentar öllum nemendum, jafnt í
iðnnámi sem bóknámi. Unnið verð-
ur í litlum hópum (3–5) þar sem
hver leggur til sína sérkunnáttu.
Verkefnin lúta síðan að ólíkum
hlutum, s.s. hönnun, hugmynda-
vinnu og markaðsmálum.
Áfanginn er aðallega ætlaður út-
skriftarnemum og öðrum sem hafa
sérstakan áhuga á að þróa og
móta góðar hugmyndir og gera
þær að veruleika.
Markmið: Farið er í gegnum
ferli nýsköpunar og þá hugsun
sem þarf. Nemendur eru upplýstir
um þau tækifæri sem eigið frum-
kvæði getur gefið þeim til atvinnu-
sköpunar fyrir sig og aðra. Nem-
endur eru þjálfaðir í að móta
nýsköpunarhugmyndir og þeirri
vinnu sem tengist þróun þeirra.
Farið er í gerð viðskiptaáætlana
og stofnun fyrirtækja. Framhalds-
skólanám er ekki einvörðungu að-
gangsmiði að frekara námi heldur
einnig verðmæt þekking sem nýta
má til atvinnusköpunar í eigin
þágu.
Fyrirkomulag: Nemendur læra
að vinna kerfisbundið með nýsköp-
unarhugmyndir frá því að hug-
mynd fæðist þar til að hún er
komin í form viðskiptaáætlana,
umsókna og greinargerða. Nem-
endur vinna í hópum þar sem hver
og einn getur lagt fram sína sér-
þekkingu og áhugamál.
Kennarar: Gunnar M. Gunn-
arsson, Hilmar J. Hauksson.
Því miður verður að takmarka
fjölda nemenda í áfanganum við
u.þ.b. 30. Þá fá þeir forgang sem
þegar hafa kynnt frumlegar og
hagnýtanlegar hugmyndir og einn-
ig þeir sem í námi sínu og starfi
hafa sýnt frumkvæði og sköp-
unargáfu. Það er jú eitt einkenni
frumkvöðla að þeir hafa trú á hug-
myndum sínum.
Þetta framtak er einn liður í
umbreytingu og þróun framhalds-
skólans inn í nýja öld. Fjölbrauta-
skólinn í Breiðholti hyggst vera
þar í fremstu röð.
Frumkvöðlar í framhaldsskólum
Eftir Gunnar M. Gunnarsson
og Hilmar J. Hauksson
Höfundar eru kennarar við FB.
Gunnar M.
Gunnarsson
Hilmar J.
Hauksson
ELÍSABET Jökulsdóttir rithöf-
undur gerir undirritaðan að um-
fjöllunarefni í grein í Morg-
unblaðinu þann 13.
september sl. Þar
dregur hún fram af
hæfilegri smekkvísi
ýmislegt um mig
sem á að vera mik-
ilvægt innlegg í
umræðuna um
Norðlingaölduveitu. Í ákafa sínum
tínir rithöfundurinn til orð eins og
fjórhöfða þurs, ómálefnalega um-
ræðu, bull og væl. Fer síðan
nokkrum vel völdum orðum um
uppruna minn og átthaga og
skreytir svo ritsmíð sína með ein-
hverjum dylgjum um mína per-
sónu og sveitunga mína. Í sjálfu
sér er ekkert við þessu að segja,
það tjáir sig hver eftir innblæstri
og innræti og mikil skáld verða að
hafa olnbogarými til þess.
Úrskurðurinn
var sátt
Í umræðunni um Norð-
lingaölduveitu hafa mörg orð fallið.
Andstæðingar veitunnar hafa
fundið henni allt til foráttu og bor-
ið fyrir sig verndarsjónarmið, aðrir
hafa fullyrt að virkja mætti svæðið
án þess að skaða það. Það var því
að vonum ýmsum léttir þegar Jón
Kristjánsson, þá settur umhverf-
isráðherra, birti sinn úrskurð í
málinu. Þar var að mati flestra
komin sú lausn sem sætta mætti
sig við.
Staðreyndin er að áform Lands-
virkjunar um virkjun Norð-
lingaölduveitu voru í samræmi við
þennan úrskurð. Bæði Skipulags-
stofnun og Umhverfisstofnun fóru
yfir áætlanir fyrirtækisins og féll-
ust á þær. Þar á bæjum eru sér-
fræðingar sem ættu að hafa
gleggri yfirsýn í þessu máli en all-
ur almenningur. Þeirra hlutverk er
að hafa eftirlit með því að öllu sé
til skila haldið. Þeirra mat var að
veitan myndi ekki skerða eða
skaða hið dýrmæta friðland Þjórs-
árvera. Meirihluti sveitarstjórnar
Skeiða- og Gnúpverjahrepps vildi
hins vegar ekki fara að úrskurð-
inum. Vald sveitarstjórnarinnar
dregur enginn í efa, en hún mátti
vita að ákvörðunin myndi kalla á
hörð viðbrögð.
Trúnaður við samfélagið
Við sem vinnum að sveit-
arstjórnarmálum og þar með al-
mannahagsmunum verðum að taka
málefnalegar ákvarðanir. Okkur er
trúað fyrir því mikilvæga starfi að
þoka samfélaginu áfram, tryggja
góða nútímaþjónustu og haga mál-
um þannig að allir eigi jafnan rétt,
bæði sá sem mikið á undir sér sem
vor minnsti bróðir. Til þess dugir
ekki að bíða og vona að manna
falli af himnum ofan. Bæjarstjórn
Akraness er með það alveg á
hreinu að til þess að stefnumál
hennar komist í framkvæmd þarf
fjármuni og sterkt atvinnulíf.
Það var því auðvitað að bæj-
arstjórnin brygðist hart við þegar
áform um stækkun álversins á
Grundartanga voru komin í upp-
nám. Bæjarráðið hefur á und-
anförnum dögum farið víða og átt
góð viðtöl við fólk og nú virðast
allgóðar líkur til þess að af stækk-
un geti orðið á nokkurn veginn til-
settum tíma. Það er nauðsynlegt
fyrir atvinnulífið norðan og sunnan
megin Hvalfjarðar. Frestun Norð-
lingaölduveitu er bagaleg en þegar
hún verður virkjuð innan fárra ára
verða næg not fyrir þá orku sem
þar verður framleidd. Það er því
gleðilegt að Orkuveita Reykjavíkur
og Hitaveita Suðurnesja skuli sjá
sér mögulegt að koma að fullum
krafti inn í það verkefni að útvega
orku til stækkunarinnar á Grund-
artanga. Orka frá Norðlingaöldu-
veitu kemur þá til nota síðar þegar
af frekari stækkun verður.
Með vinsemd
og virðingu
Undirritaður hefur óskað eftir
því að eiga viðræður við hrepps-
nefnd Skeiða- og Gnúpverja-
hrepps. Slíkar viðræður eru partur
af fundaferð bæjarráðs Akraness
sem kom til vegna óvæntra
ákvarðana varðandi Norðlingaöldu.
Bæjarráðið vill ræða við sveit-
arstjórnarmenn um málefnin í
fullri vinsemd. Hreppsnefndin hef-
ur ákveðið að taka á móti okkur og
sýna okkur það svæði sem um er
deilt. Það er drengilegt boð sem
við munum þiggja með ánægju.
Að lokum
Elísabet rithöfundur nefnir
tengsl mín við náttúruparadís
Strandanna og gerir mér það upp
að ég ætli að þröngva íbúum fyrir
austan til þess að láta sína af
hendi. Friðland Þjórsárvera er
þeirra paradís, þó sagt sé að ekki
fari margir til að njóta hennar.
Íbúar á þessu svæði munu ekki
þurfa að bera kvíðboga í brjósti yf-
ir komu minni, þeir mega vita að
ég er náttúruverndarsinni í verki
og friðsamur maður. Ég og þeir
aðrir sem hlúa að lífi og náttúru
norður á Ströndum hafa hins veg-
ar frábeðið sér leiðsögn og íhlutun
sjálfskipaðra náttúruverndara að
sunnan. Þar gildir hið fornkveðna
svo sannarlega, að því verr gefast
heimskra manna ráð sem þau
koma fleiri saman.
Í anda náttúruverndar
Eftir Svein Kristinsson
Höfundur er forseti bæjarstjórnar
Akraness.
FYRIRTÆKI TIL SÖLU
www.fyrirtaekjasala.is
FYRIRTÆKJASALA
ÍSLANDS
Síðumúla 15 • Sími 588 5160
Gunnar Jón Yngvason
lögg. fasteigna- og fyrirtækjasali