Morgunblaðið - 18.09.2003, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. SEPTEMBER 2003 C 3








































































































NÚR VERINU m mest verðmæti úr
m það er við veiðarnar
u stundum að mæra
en ég sakna þeirra
ð að taka 12 tonna hal í
lmingnum var svo mok-
r ekki rétt fisktegund
ararnir kannski að
onn og þriðjungurinn af
kk og hitt í þriðja flokk
onna höl í flottrollið, allt
n var svo unninn í
nn var ekki hæfur í ann-
msum fyrirtækjum er
vinnslu hefur Grandi
kjum. Þetta er ákveðin
um hlut í uppsjávarfyr-
um hluti í Þorbirni
úsinu Gunnvöru og Ís-
jum; fyrirtækjum sem
ð sem höfum sérhæft
og ufsa.
erlendu sjávarútvegs-
e, en þar hefur Grandi
ar er rekin útgerð, veiði
g laxeldi. Við erum þar
sem gerir út frystitog-
ru sem er í botn-
g loks í laxeldisfyritæki.
raun 10 ára sögu í lax-
mleiddi á síðasta ári um
ndi er líka stærsti hlut-
rúmlega 30% hlut, félag-
Eyjafjarðar og loks
ar Islandica í Berufirði í
vinna að þróun fiskeldis
öfum hugsað okkur að
nförnu selt töluverðar
SH, Eimskipafélaginu
árfesta víðar á næst-
form um slíkt eins og
fsögðu vel með. Við lif-
eytilegum tímum og er-
ð hjá okkur einhver
Við erum í sjávarútvegi
a og við munum nota
við teljum að þeim verði
réttu tækifærin gefast.“
Nú er afkoman erfið í vinnslunni. Hvernig
bregðast menn við því?
„Það er eiginlega tvennt að gerast. Þótt krón-
an hafi veikzt að undanförnu hefur hún styrkzt
mikið á undanförnum misserum og auk þess
hefur verð verið að lækka. Þetta þýðir að við
fáum færri krónur fyrir jen, evrur og dollara en
áður. Ég veit ekki hvort botninum er náð í verð-
lækkunum, það eru spennandi tímar framundan
því fiskneyzla eykst jafnan með kólnandi veðri á
haustmánuðum.
Svo eru sífellt oftar fréttir um það í fjöl-
miðlum hve hollusta fiskneyzlu er mikil. Fisk-
neyzla hefur til dæmis verið að aukast í Banda-
ríkjunum, væntanlega með aukinni áherzlu á
heilsufarið. Hvernig sem þetta þróast er það
staðreyndin að afkoman, sérstaklega í land-
vinnslunni, hefur versnað. Við hljótum að snúa
öllum steinum við og leita allra leiða til að bæta
afkomuna í formi vöruþróunar, tæknivæðingar
eða annarra breytinga.“
Hvert fer fiskurinn frá ykkur?
„Karfinn fer aðallega til Austurlanda, Japans
fyrst og fremst, en einnig til Þýzkalands. Ufsinn
fer að mestu til Þýzkalands og einnig til Frakk-
lands. Við Íslendingar höfum nokkuð forskot á
báðum þessum mörkuðum vegna stöðugleika,
magns og gæða. Í Evrópu hjálpar það okkur að
ufsinn okkar er heldur stærri en ufsinn frá
Færeyjum og Noregi og það gefur okkur visst
forskot. Það lítur líka út fyrir að til dæmis
Norðmenn og Rússar geti lítið legið á birgðum,
heldur liggi þeim á að selja sem fyrst og verði
þá stundum að sætta sig við lægra verð en aðr-
ir. Þetta sjáum við þegar rússnesku togararnir
eru að koma úr Barentshafinu og sömu sögu er
að segja um samvinnuútgerðir þeirra og Norð-
manna. Stöðugleiki og afhendingaröryggi
þeirra er mun minna en okkar, nokkuð sem
einnig stýrist af fiskveiðistjórnunarkerfinu.“
Verð hefur sem sagt lækkað. Endurspeglast
það í hráefnisverðinu til útgerðar og sjómanna?
„Já, það gerir það óhjákvæmilega, það tekur
þó alltaf lengri tíma að koma verðlækkunum út
á sjó en verðhækkunum. Við þurfum að sýna
fram á það að verðlækkunin sé umtalsverð og
viðvarandi.“
Kína hefur áhrif
Hvaða áhrif hefur aukin fiskvinnsla Kínverja og
sókn þeirra inn á hvítfiskmarkaðina?
„Það er ljóst að samkeppnin frá Kína hefur
áhrif á gang mála. Við getum þó haldið því fram
með réttu að afurðir okkar séu betri en þeirra.
Okkar fiskur er einfrystur, en þeirra tvífrystur.
Okkar afurðir koma beint frá framleiðanda,
sem stjórnar öllu ferlinu frá veiðum á markað,
og við getum því boðið upp á rekjanleika afurð-
anna. Þetta gefur okkur verðbil sem hefur þó
bara ákveðið þanþol og á endanum hefur það
áhrif á stöðu okkar hvað Kínverjar eru að bjóða.
Á hinn bóginn má einnig líta á aukið framboð
frá Kína sem jákvæðan þátt því aukið framboð á
ódýrum vörum eykur vafalítið fiskneyzlu.
Þetta brýnir okkur auðvitað til að gera betur
og öll samkeppni er af hinu góða. Við þurfum
bara að leita leiða til að bregðast við. Við erum
með hátt vinnslustig á afurðunum og erum sí-
fellt að reyna að hækka það. Við eigum að nýta
okkur nálægðina við auðlindina til þess að auka
vinnsluvirðið. Með bættri flutningatækni eru
við sífellt að færast nær mörkuðunum. Þess
vegna er okkur engin vorkunn að nýta þá stöðu
til að þróa aðfurðir sem er erfitt að líkja eftir,
hágæða vörur til kröfuharðra kaupenda. Það er
meðal annars hægt með því að þróa vinnslu-
tækni, pökkun og flutninga til að koma afurð-
unum ferskum á markað.
Kjúlkingar eru til dæmis boðnir ferskir í loft-
skiptum umbúðum tilbúnir til matreiðslu í alls
konar útfærslum. Þetta á auðvitað líka að vera
hægt að gera með fiskinn.
Við erum ekki komnir í það enn að stunda
slíkan útflutning, en við flytjum engu að síður
töluvert út af ferskum flökum og flakabitum
eins og mörg önnur íslenzk fyrirtæki. Þetta fer
utan með flugi, en hátt verð á flutningi háir okk-
ur töluvert. Takist að búa svo um hnútana að
hægt sé að flytja fiskinn utan sjóleiðina og
tryggja jafnframt nægilegt geymsluþol lítur
dæmið miklu betur út. Þessi mál eru í stöðugri
þróun og betri lausnir koma sífellt fram.“
Erum ekkert að gefast upp
Þannig að vinnslan endar ekki öll í Kína eins og
þeir svartsýnu telja?
„Nei, hún fer ekki öll þangað. Við erum ekk-
ert á leiðinni að leggjast á bakið og gefast upp.
Við hljótum að nýta okkur þessa nálægð við
auðlindina og markaðina og gera sem verðmest-
ar afurðir úr fiskinum okkar. Ég tel að við mun-
um halda velli. Sem dæmi um það má nefna að
útflutningur á ferskum afurðum fer stöðugt
vaxandi. Íslendingar hafa tvöfaldað slíkan út-
flutning á nokkrum árum og þannig fengið mun
hærra verð fyrir fiskinn. Þróunin hjá Norð-
mönnum er hins vegar þveröfug. Þar hefur þess
útflutningur helmingast á sama tíma.“
Klippt á milli veiða og vinnslu
„Þetta helgast af því að hér á Íslandi er vinnslan
og útgerðin að stórum hluta í eigu sömu aðila.
Það er því hægt að spila þetta saman, útgerðin
aflar fyrir vinnsluna og það er hægt að skipu-
leggja veiðarnar eftir vinnslunni og vinnslan er
skipulögð eftir markaðnum. Þetta er því í raun
allt markaðstengt. Í Noregi er klippt á milli út-
gerðar og vinnslu og fiskinum er ausið á land
fyrstu mánuði ársins og svo hafa þeir lítið sem
ekkert til að afhenda á haustin. Norðmenn geta
því síður byggt upp vinnslu fyrir kröfuharða
markaði, þar sem ekki er bara verið að selja
gæði, heldur verður að tryggja afhendingar-
öryggi og stöðugleika.
Þetta er eitt af því sem stendur norskri fisk-
vinnslu fyrir þrifum, en auk þess eru ríkisaf-
skipti þar af sjávarútvegi og byggðapólitík
miklu meiri en hér. Í mörgum tilfellum er jafn-
vel bannað að hagræða. Við vitum að það eru
allt of mörg skip og allt of mikil vinnslugeta í
Noregi og víðar. Þessu hefur bara víða verið
haldið gangandi á annarlegum forsendum. Þess
vegna eru margir af okkar keppinautum enn að
berjast við aðstæður sem við erum að miklu
leyti að komast út úr vegna kvótakerfisins. Það
er grundvallaratriði,“ segir Kristján Þ.
Davíðsson.
t flest um fisk
Morgunblaðið/Þorkell
framkvæmdastjóri Granda, hefur komið víða við í sjávarútveginum.
hjgi@mbl.is
RÁÐHERRA ferðamála í Færeyj-
um, Heri Niclasen, varar við því að
Færeyingar hefji veiðar á stórhvelum
vegna þeirra áhrifa sem veiðarnar
gætu haft á ferðamannaþjónustuna á
eyjunum.
Færeysk stjórnvöld hafa ítrekað
sagst munu fylgjast með þróun mála
á Íslandi, eftir að Íslendingar hófu
vísindaveiðar á hrefnu fyrr í sumar,
og ákveða þá um framhald á hvalveið-
um við Færeyjar. Haft er eftir Nicla-
sen í færeyskum fjölmiðlum að hyggi-
legt væri að bíða enn um sinn með að
hefja veiðar á stórhvelum, enda gætu
viðbrögð umhverfissamtaka og fyrir-
tækja í ferðamennsku skaðað mjög
ferðamannastraum til Færeyja.
Hann sagði að þannig væri meiri
hagsmunum fórnað fyrir minni.
Færeyingar hafa ekki drepið stór-
hveli frá árinu 1984 þegar tvær lang-
reyðar voru skotnar í vísindaskyni.
Hvalveiðar, einkum á langreyði, voru
stundaðar í færeysku lögsögunni á 8.
áratugnum en í litlum mæli þó. Segja
má að hvalveiðar í atvinnuskyni hafi
lagst af við Færeyjar á 7. áratugnum.
Stefna færeyskra stjórnvalda er
engu að síður að nýta allar auðlindir
hafsins á sjálfbæran hátt, þar með
talda hvalastofna. Það virðist hins-
vegar ekki mikill áhugi meðal fær-
eyskra sjómanna og hvalveiðimanna
og árið 2000 barst stjórnvöldum að-
eins ein umsókn um leyfi til hvalveiða.
Hins vegar er enn mikill áhugi á
grindhvaladrápi í Færeyjum og ár-
lega eru drepnir um 1.000 grindhvalir
við eyjarnar.
Varar við hvalveiðum
RAÐAUGLÝSINGAR
TIL SÖLU
Beitusíld - beitusíld
Góð beitusíld á heilum brettum til sölu.
Upplýsingar í síma 892 8655.
Allt til línu- og handfæraveiða
Línur, krókar, ábót, beitningavélar,
handfæravindur o.fl.
Sími 898 7127
Skútuvogi 6
www.sjo.is