Morgunblaðið - 22.09.2003, Blaðsíða 20

HESTAR
20 MÁNUDAGUR 22. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Reiðfatnaður
Náttúrulegur lífsstíll
FREMSTIR FYRIR GÆÐI
Nú fer að renna upp sá tími að veru-
lega fari að reyna á reglugerð um
merkingu búfjár þar sem segir að öll
ásetningsfolöld fædd eftir 1. janúar
2003 skuli einstaklingsmerkt við hlið
móður fyrir tíu mánaða aldur. Þar
með er úti sú tíð að hesteigendur geti
átt ómerkt hrossastóð úti í haga þar
sem þeir einir eru til frásagnar um
ætterni, aldur og aðrar upplýsingar
um hrossin. Með einstaklingsmerk-
ingu er hér átt við fullgilda ör- eða
frostmerkingu hrossa.
Í fréttatilkynningu frá Ágústi Sig-
urðssyni hrossaræktarráðunaut segir
að hér sé í raun ekki um stórt skref
að ræða því þetta merkingakerfi sé
nú þegar komið í gagnið hjá flestum
hesteigendum og hrossaræktendum.
Nefnir hann sem dæmi að í gildi hafi
verið um nokkurn tíma skyldumerk-
ing á öllum sýndum kynbótahrossum
og sömuleiðis öllum hrossum sem
flutt hafa verið út. Auk þess sé
skyldumerking á svokölluðum A-
vottuðum hrossum. Sem dæmi um
útbreiðslu merkinga hrossa nefnir
Ágúst að allt að 90% þeirra folalda
sem sett hafa verið á til lífs hafi verið
skráð í Worldfeng og 70% þeirra ver-
ið einstaklingsmerkt. Ágúst segir þó
að þrátt fyrir þessa góðu stöðu sé full
þörf á að gera átak í merkingu
hrossa og þeir sem ekki hafi hingað
til látið merkja hross sín þurfi að fara
að huga að þeim málum sem fyrst.
Hvað varðar sláturfolöld þá segir
reglugerðin að um folöld sem slátrað
er fyrir tíu mánaða aldur skuli gefa
upp fæðingarnúmer móður við slátr-
un. Þá bendir Ágúst á að einfaldast
sé fyrir þá sem stunda hrossarækt
einvörðungu til kjötframleiðslu að
taka þátt í skýrsluhaldinu á sama
hátt og þeir sem stunda reiðhesta-
rækt. Frekari upplýsingar um ör- og
frostmerkingar og skýrsluhald BÍ
má finna á bondi.is undir hrossa-
rækt.
Það styttist sem sagt í að öll óvissa
um aldur og ættir hrossa verði úr
sögunni og það sem einhverjir kynnu
að kalla „dularljóma“ hestakaupanna
muni brátt heyra sögunni til.
Skyldumerking hrossa að bresta á
„Dularljómi“ hestakaupa
mun brátt heyra sögunni til
ÞÓTT Á flestan hátt sé mikil gróska í
hestamennskunni er ekki annað hægt
að segja en að yfir mörgum þáttum
keppnisfyrirkomulags hvíli enn sú
brýna þörf að endurskipuleggja kerfið
í heild sinni, létta dagskrá á stærri við-
burðum í því augnamiði að hesta-
mennskan verði meira aðlaðandi fyrir
utanaðkomandi einstaklinga. Raunin
hefur löngum orðið sú að litlum áhug-
aneista hafi verið drekkt í flóknu og ill-
skiljanlegu keppnisfyrirkomulagi þar
sem tröllaukin maraþondagskrá rekur
svo endahnútinn á að lítill áhuganeisti
verði ekki að góðu báli. Skömmu fyrir
skriftir þessar átti blaðamaður tal við
slíkan utanaðkomandi aðila sem hefur
þurft starfa síns vegna að sitja yfir
hestamóti og lét hann þau orð falla að
mjög brýnt væri fyrir hestamenn á Ís-
landi að fara að huga alvarlega að
þessum hlutum.
Tvennskonar mót
Hin mikla keppnisgróska sem nú
ríkir gerir vissulega þær kröfur að allir
þeir sem vilji keppa fái til þess tæki-
færi. Slíkt er afar mikilvægt fyrir
framþróun reiðmennskunnar. Spyrja
má hvort ekki sé tímabært að gera enn
frekari skil á mótahaldinu þannig að
um tvennskonar mót gæti verið að
ræða. Í fyrsta lagi mót þar sem mikill
fjöldi keppenda kemur til leiksins og
fær mat á getu sína og hestsins og að
ekki sé verið að reyna að höfða til ut-
anaðkomandi aðila og draga þá að slík-
um mótum. Dæmigert mót í þessum
flokki gæti verið Suðurlandsmót í
hestaíþróttum. Í öðru lagi að vera með
mót þar sem gætt er hófs í tímalengd
keppninnar og aðeins sé um að ræða
lítinn hóp sterkra keppenda. Þarna
gæti verið um að ræða landsmót eða
aðra stóra viðburði þar sem lögð væri
áhersla á gæðin langt umfram magnið.
Gott dæmi um viðburð í þessum flokki
gæti svo verið ístölt í skautahöllum.
Ofangreindur aðili kvartaði einnig yf-
ir því hversu keppendur væru illa
kynntir meðan þeir væru í braut og lík-
ast því sem gert sé ráð fyrir að allir
mótsgestir þekki alla knapa og hesta
þeirra. Að síðustu nefndi hann þá skoð-
un sína að röðun í úrslitum gæðinga-
keppninnar væri stærðfræðileg rang-
indi og vísaði hann þar til misjafns
vægis einstakra dómsatriða í keppninni.
Tölvukerfið í fullt
gagn á næsta ári
Á vordögum var það útgefið að
margumrætt tölvukerfi Hestamið-
stöðvar Íslands fyrir bæði gæðinga- og
íþróttakeppni yrði tekið í notkun þá
þegar. Því miður tókst ekki að gera
það nothæft fyrr en langt var liðið á
sumarið og nýttist það því aðeins á
tveimur mótum og að hluta til á því
þriðja. Var kerfið notað á tveimur mót-
um í Skagafirði. Almennt voru þeir
sem komu að notkun á kerfinu ánægð-
ir með fyrstu kynnin og sammála um
að með tilkomu þess mundi sparast
dýrmætur tími, sérstaklega við skrán-
ingu og svo frágang að móti loknu.
Reikna megi með nokkurri aukavinnu
til að byrja með við frumskráningu
knapa sem ekki hafa verið skráðir áð-
ur. Við skráningu þurfa knapar í fram-
tíðinni aðeins að gefa upp kennitölu
sína og fæðingarnúmer hrossins auk
þeirra greina sem þeir hyggjast keppa
í. Þá sagði Anna Sif Ingimarsdóttir
sem vann við kerfið á Fákaflugi á
Vindheimamelum að það hefði verið
nokkuð til trafala hversu fáir kunnu á
kerfið en væntanlega verði úr því
bætt. Hafi ýmislegt komið upp sem
ekki fengust svör um á staðnum. En
henni fannst margt afar gott í því og
fyrsta reynslan nokkuð góð.
Það ætti því að vera mikið tilhlökk-
unarefni fyrir þá sem standa að móts-
haldi á næsta ári að fá afnot af þessu
langþráða kerfi og væntanlega verður
það notað á landsmótinu á Gaddstaða-
flötum.
Hver keppir í hverju?
Spurning um einföldun tvöfalds
keppnisfyrirkomulags verður alltaf
áleitnari og var það eitt af því sem
ofangreindur viðmælandi taldi liggja
beint við að gera. Víst er að hugmyndir
um slíkt eru nokkuð skiptar meðal
hestamanna og vísast að ef það nær
fram að ganga muni það taka einhvern
tíma. Talandi um sameingu gæðinga-
keppni og íþróttakeppni má leiða hug-
ann að einum þætti sem er mjög flökt-
andi og ruglingslegur bæði í rituðu og
töluðu máli en það er skilgreining á því
hver er keppandinn og þá í framhald-
inu hvernig til dæmis mótshaldarar
haga uppsetningu þegar úrslit eru
send til fjölmiðla. Í gæðingakeppninni
er það hesturinn sem á að vera kepp-
andinn, þ.e. keppni milli hestanna, og
eigendur hestanna eiga verðlaungrip-
ina sem unnið er til. Hið sama gilti
lengi vel í kappreiðum. Í íþróttakeppn-
inni er það hinsvegar knapinn sem
telst vera keppandinn og fær hann
verðlaunin en ekki eigandi hestsins. Í
þessum efnum er oft mikill ruglingur
bæði í mótsskrám og eins í uppsetn-
ingu úrslita sem send eru til fjölmiðla.
Í gæðingakeppni hefur til dæmis tíðk-
ast að skrá nafn hestsins fyrst, fæðing-
arstað, aldur og lit en síðan eiganda og
knapa. Í íþróttakeppni er það nafn
knapans, nafn hestsins, fæðingarstað-
ur hans og aldur og litur. Í dag er
þessu ruglað á báða bóga og má því
spyrja hvort ekki sé orðið tímabært að
skilgreina upp á nýtt en í reynd er það
nú svo að það er fyrst og fremst
frammistaða parsins sem ræður
mestu ef ekki öllu um árangur. Góðum
knöpum verður lítið ágengt án góðs
hests og að sama skapi gildir hið forn-
kveðna að veldur hver á heldur, þ.e. að
ekki er nóg að hafa góðan hest ef reið-
kunnáttan er takmörkuð og góður ár-
angur á að nást. Skilgreining á þessum
þætti er mjög á reiki og virðist nánast
um tilviljun að ræða hvernig hlutir eru
skráðir. Með tilkomu tölvukerfis
Hestamiðstöðvarinnar má ætla auð-
velt verði að koma skikk á þessa hluti
en eigi að síður er þörf á umræðu um
hvort ástæða sé til að hafa sama form-
ið í öllum keppnisgreinum.
Fram og niður
Þróun þjálfunar og reiðmennsku
virðist mjög ör um þessar mundir.
Mjög glögg merki má greina um þau
grettistök sem lyft hefur verið í allri
fræðslu varðandi reiðmennsku.
Sú stefna að þjálfa eigi hesta fram
og niður áður en langt er haldið í frek-
ari þjálfun og uppbyggingu reiðhesta
virðist eiga mjög sterkan hljómgrunn
meðal hestamanna, sérstaklega þeirra
yngri. En hinu er ekki að neita að ekki
eru allir sammála um hversu grimmt
skuli halla sér að hinni klassísku reið-
list og er skemmst að minnast skoðana
Sigurbjörns Bárðarsonar hér í hesta-
þættinum þar sem hann varar við að
beita þessari aðferð í of ríkum mæli.
Telur Sigurbjörn íslenska hestinn hafa
nokkra sérstöðu samanborið við stóra
erlenda hesta og fara beri með fullri
gát.
Í þessum efnum er vert að minnast
á afar velheppnaða sýningu nemenda
og kennara við Hólaskóla í reiðhöllinni
í Víðidal þar sem felldur háls var eitt
aðal sýningarinnar ásamt því að nem-
endur sýndu tölt með felldum háls og
höfuðburði í lóð á tölti. Fyrir einum tíu
árum var almennt talið að það væri
ekki hægt nema í einstaka undantekn-
ingatilfellum þegar um væri að ræða
einhverja snillingshesta hvað varðaði
mýkt og sveigju í háls. Í dag þykir það
afar styrkjandi fyrir bak og afturpart
hestsins að ríða honum með felldan
hálsinn og höfuð í lóð.
Það er ekki fjarri lagi að segja að ís-
lenskir reiðmenn séu lagðir upp í langa
vegferð þeirra erinda að kanna vegi
hinnar klassísku reiðlistar og finna út
hversu vel hún fellur að sérstökum eðl-
iskostum íslenska hestsins. Hvað megi
nota og hversu langt sé hægt að ná í
hinum flóknu og erfiðu æfingum eins
og piaf, passage, fljúgandi stökkskipt-
ingum svo ekki sé minnst á capriol sem
er endastöðin í þessari miklu list.
Á heimsmeistaramótinu í Dan-
mörku mátti glöggt greina vaxandi
áhrif hinna klassísku aðferða í Íslands-
hestamennsku og voru menn á einu
máli um að þar hafi getið að líta jafn-
bestu reiðmennsku og sést hefur á
þessum mótum.
Kappreiðarnar enn í kútnum
Kappreiðarnar eiga frekar erfitt
uppdráttar þrátt fyrir góðar og djarf-
legar tilraunir á síðustu árum til að efla
veg þeirra. Eitt er víst að ekki vantar
áhugann en af einhverjum ástæðum
hefur dæmið ekki gengið upp eins og
til var sáð. Illa hefur gengið að tryggja
fjárhagsgrundvöll kappreiðanna þrátt
fyrir að sjónvarpsstöðvarnar hefðu
komið inn í spilið fyrir nokkrum árum.
Þótt háleitar hugmyndir hafi ekki
enn sem komið er gengið eftir á vett-
vangi kappreiðanna er eigi að síður
nokkur gróska í keppninni. Tímarnir
fara stöðugt batnandi og nú þykir ekki
neitt fréttnæmt þótt hestur skeiði und-
ir 23 sekúndum, það er fyrst þegar far-
ið er að nálgast 22 sekúndna markið
sem menn fara orðið að sperra upp
augun. Flugskeiðið hefur fest sig
tryggilega í sessi en það ásamt gæð-
ingaskeiðinu eru þær greinar sem best
eru fallnar til að skapa ungum og efni-
legum knöpum kunnáttu og færni í
meðhöndlun á þessari dýru gangteg-
und.
Stiklað á stóru yfir nýliðið keppnistímabil
Vel settur og góður höfuðburður á tölti, eitt af ánægjuefnum sem getið hef-
ur að líta á mótum ársins en hér er það Alexander Hrafnkelsson sem ríður
hátt dæmdri fyrstuverðlauna hryssu sinni, Ör frá Miðhjáleigu.
Morgunblaðið/Vakri
Sýning Hólanema og kennara í Reiðhöllinni í Víðidal er án efa einn af eft-
irminnilegri viðburðum ársins á sviði hestamennsku og verður sýningar
þeirra næsta vor sjálfsagt beðið með mikilli eftirvæntingu.
Flugskeið hefur tryggt sig í sessi enda afar áhorfendavæn keppnisgrein og
góð fyrir unga knapa til að æfa sig í. Hér fara þeir mikinn Magnús Skúla-
son og Magnús Lindquist á Mjölni frá Dalbæ og Þór frá Kalvsvik á heims-
meistaramótinu í sumar.
Íslenskir reiðmenn
lagðir í langa vegferð
Enn eitt viðburðaríkt keppnistímabil hestamanna er nú að baki þar sem hæst
bar heimsmeistaramót í Danmörku og fjórðungsmót á Hornafirði.
Valdimar Kristinsson lítur hér yfir farinn veg og dregur fram ýmis atriði
sem vakið hafa athygli hans í mótahaldinu og keppninni.