Morgunblaðið - 27.09.2003, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2003 11
TÖLUR yfir innheimtar tekjur rík-
issjóðs í ágústmánuði benda til þess
að að almenn umsvif í efnahagslífinu
séu enn meiri en gert var ráð fyrir í
síðustu þjóðhagsspá fjármálaráðu-
neytisins frá því í aprílmánuði síðast-
liðnum. Það sem af er árinu hefur
orðið 9% aukning í innheimtu tekna
af virðisaukaskatti og veruleg aukn-
ing varð einnig í innheimtu vöru-
gjalda af ökutækjum eða um 54,6%
frá fyrra ári, sem stafar fyrst og
fremst af auknum innflutningi bif-
reiða.
Þetta kemur meðal annars fram í
nýju vefriti fjármálaráðuneytisins.
Heildartekjur ríkissjóðs á tímabilinu
námu tæpum 171 milljarði kr. og
hækkuðu um 18 milljarða króna milli
ára eða 11,8%. Ráðuneytið segir að
skýringin á þessum mismun felist
fyrst og fremst í auknum tekjum af
sölu hlutabréfa ríkisins í viðskipta-
bönkunum. Skatttekjur ríkissjóðs
námu 146,8 milljörðum króna og
hækkuðu um 5,8% frá árinu á undan
sem jafngildir um 3,8% raunhækkun.
Innheimtir tekjuskattar einstaklinga
námu um 34,5 milljörðum króna og
hækkuðu um 3,9% frá fyrra ári. Inn-
heimta tryggingargjalda nam um
16,5 milljörðum króna og jókst því
einnig verulega eða um 10% á milli
ára.
Segir ráðuneytið, að þessi aukna
innheimta af tekjuskatti einstaklinga
og tryggingagjalds endurspegli
hækkun launa. Hækkun launavísitölu
nam um 6,5% á sama tíma, auk þess
sem hækkun tryggingagjaldsins, um
0,5% tók gildi í byrjun árs.
Innheimta eignaskatta lækkaði
hins vegar um 15,5% á milli ára og
nam tæpum 5,4 milljörðum króna,
enda voru bæði eignaskattar einstak-
linga og fyrirtækja lækkaðir um
helming á þessu tímabili.
Útgjöld hækka
um 11 milljarða
Útgjöld ríkissjóðs námu tæpum
177 milljörðum króna og hækkuðu
um 11 milljarða króna milli ára.
Ráðuneytið segir að þar vegi tveir
málaflokkar þyngst. Greiðslur til al-
mannatrygginga hækka um 5,1 millj-
arð og til heilbrigðismála um 4,4
milljarða króna. Innan almanna-
trygginga muni mestu um 2,6 millj-
arða hækkun ellilífeyris og örorku-
bóta, auk þess sem atvinnuleysis-
bætur hækki um 900 milljónir eða
40% sem sé hlutfallslega mesta ein-
staka hækkunin milli ára.
Innan heilbrigðismála munar
mestu um 3,1 milljarðs króna hækk-
un til sjúkrahúsa og öldrunarstofn-
ana. Greiðslur til Vegagerðarinnar
hækka um 2,5 milljarða og til fram-
halds- og háskóla um tæpan milljarð.
Á móti vegur 3,6 milljarða lækkun
vaxtagreiðslna, einkum þar sem stór
flokkur spariskírteina var á gjald-
daga í apríl 2002, auk þess sem
greiðslur til reksturs stjórnsýslunnar
lækka um ½ milljarð króna og sam-
bærileg lækkun er á framlögum til
flugmála. Aðrar breytingar milli ára
eru minni, að því er fram kemur í vef-
riti fjármálaráðuneytisins
Tekjur ríkissjóðs fyrstu átta mánuði þessa árs eru meiri en áætlað var
Meiri aukning umsvifa í efna-
hagslífinu en búist var við
LÖGREGLUMENN fóru með þá í Heiðmörk í
vikunni þar sem þeir fengu meðal annars þjálfun
í víðavangsleit. Hundarnir eru þjálfaðir til fíkni-
efnaleitar og verið er að þjálfa þá til sporleitar
og mannfjöldastjórnunar, að sögn Karls Steinars
Valssonar, aðstoðaryfirlögregluþjóns, en Þor-
steinn Hraundal er yfirhundaþjálfari. Á mynd-
inni eru Kristína Sigurðardóttir og Bylgja Bald-
ursdóttir með hunda í víðavangsleit á æfingunni
í Heiðmörk.
Morgunblaðið/Júlíus
Þjálfunardagur hjá lögregluhundum
ELÍSABET Benediktsdóttir,
framkvæmdastjóri Þróunarstofu
Austurlands, fjallaði um konur og
uppbyggingu stóriðju á Austur-
landi í erindi sem hún hélt á
landsþingi Landssambands fram-
sóknarkvenna á Hótel Glym í gær
en þinginu lýkur í dag.
Í erindi sínu fjallaði hún um at-
vinnutækifæri fyrir konur í
tengslum við uppbyggingu á
svæðinu. Benti hún á að oft hefði
því verið haldið fram að einungis
væri verið að byggja upp atvinnu-
tækifæri fyrir karla á svæðinu en
dæmin sönnuðu annað, þótt þau
væru í miklum minnihluta.
Elísabet sagði í samtali við
Morgunblaðið að eins og staðan
væri í dag væru konur 5% af
starfsliði á Kárahnjúkum, eða á
milli 40 og 50 konur. Konur störf-
uðu þar sem verkfræðingar og
tæknifræðingar, hönnuðir auk
þess að gegna þjónustustörfum.
Þá væru konur bæði að starfa á
stórvirkum vinnuvélum og vörubíl-
um.
„Það eru konur í sprengihópi
hjá Arnarfelli, ungar konur, sem
þar eru fremstar í flokki. Fólk
hefur kannski ekki talið að þarna
væru atvinnutækifæri fyrir konur
en það er það svo sannarlega og
sama má segja um álverið. Fjarð-
arál hefur það að markmiði að ná
til kvenna og ná konum sem
starfsmönnum í álverið þegar þar
að kemur.“
Elísabet minnir á að 450 manns
muni starfa í álverinu og tengd
störf verði fjölmörg. Forsvars-
menn Alcoa hafi lýst því yfir að
þeir muni einbeita sér að álfram-
leiðslu en eftirláta öðrum að sinna
tengdri þjónustu sem til fellur.
Hún er sannfærð um að konur
muni laga sig að stóriðjunni og
vinnuaðstæðum á Austurlandi í
framtíðinni.
„Við þurfum auðvitað að vinna
með það á næstu árum að kynna
þessa möguleika fyrir báðum
kynjunum og sýna konum fram á
að þær geti alveg eins unnið þessi
störf eins og karlar.“
Konur vinna við sprengingar
Fjölmörg atvinnutækifæri
fyrir konur í stóriðju, að mati
framkvæmdastjóra Þróunarstofu,,ÉG vissi að þjóðfélagslegur kostnað-
ur vegna reykinga væri töluvert
meiri, en tekjur ríkisins af tóbakssölu
en að hann væri
um fjórum sinnum
meiri en tekjurn-
ar, kemur á
óvart,“ segir Þor-
grímur Þráinsson,
framkvæmda-
stjóri Tóbaks-
varnaráðs.
Þorgrímur seg-
ir að Hagfræði-
stofnun Háskóla
Íslands hafi gert svipaða könnun fyrir
rúmlega 13 árum og tími hafi verið
kominn á nýju skýrslu til að sýna
fram á mikilvægi þess að stemma
stigu við reykingum með öllum til-
tækum ráðum, ekki síst af hálfu
stjórnmálamanna. ,,Með þessari
skýrslu sést svart á hvítu að yfirvöld
verða að grípa til róttækra aðgerða til
að lækka þjóðfélagslegan kostnað
vegna reykinga en það verður ekki
eingöngu gert með takmörkuðu fjár-
framlagi til tóbaksvarna heldur ýms-
um öðrum hætti. Það sem er brýnast
á þessu augnabliki er að tryggja það
með lagasetningu að almenningur
geti notið hreins lofts á öllum opin-
berum stöðum, hvort sem um er að
ræða kaffihús eða skemmtistaði. Slíkt
eykur vinnuvernd, dregur úr reyk-
ingum, fækkar dauðsföllum og lækk-
ar þennan dýrkeypta þjóðfélagslega
kostnaður.“
Að sögn Þorgríms er mikilvægt að
halda áfram að vekja athygli á skað-
semi reykinga, tryggja börnum reyk-
laust umhverfi og hvetja alla til að
láta sig tóbaksvarnir varða því for-
eldrar vilji alls ekki að börnin þeirra
byrji að reykja. Slíkt leiði oft til frek-
ari fíkniefnaneyslu eins og dæmin
sanna.
Hann segir ólíklegt að reykingar
verði bannaðar á næstu áratugum en
telur raunhæfara að framleiðsla á
tóbaki verði hætt þegar fram líða
stundir eins og landlæknir Banda-
ríkjanna hafi lagt til. ,,Tóbaksiðnað-
urinn hefur alla tíð vitað að sá tími
mun renna upp að framleiðsla á tób-
aki verði hætt og hefur því fjárfest í
öðrum fyrirtækjum. Upplýsingar um
þetta er að finna í leyniskjölum iðnað-
arins. Hingað til hafa tóbaksrisarnir
verið með marga af helstu stjórmála-
leiðtogum heims í vasanum og því
getað komið í veg fyrir það, á bak við
tjöldin, að tóbakið sé meðhöndlað eins
og eiturvara sem drepur en ekki sjálf-
sögð neysluvara. Ef heimurinn ætti
hugrakkari og heiðarlegri stjórn-
málamenn, sem létu ekki glepjast og
tækju ákvarðanir með almannaheill
að leiðarljósi, myndu dauðsföllum af
völdum reykinga fækka um hundruð
þúsunda á ári hverju.“
Þorgrímur segir að skotheldar
upplýsingar um þjóðfélagslegan
kostnað af völdum reykinga séu einn
angi af tóbaksvarnastarfi og leggur
áherslu á að menn verði að sjá hlutina
í víðu samhengi. ,,Tóbakið er lögleg
vara sökum þess að því var hagrætt á
sínum tíma að sígarettan var flokkuð
sem neysluvara en ekki eiturefni.
Fólk verður hins vegar að átta sig á
því að sígarettan er eina löglega var-
an á markaðnum sem drepur, ef hún
er notuð eins og til er ætlast. Af þeim
sökum er brýnt að meðhöndla tóbak
sem eitur og það mun hverfa af mark-
aðnum þegar fram líða stundir. Allt
tali um frelsi til að reykja hvar sem er
og hvenær sem er er hreinn og beinn
kjánaskapur sem var samþykktur
fyrir 50 árum. Á sama tíma og gömlu
góðu gospillunum, rauðu MM sæl-
gæti, og fleiri vörum var kippt út af
neyslumarkaði af því að þær gátu
hugsanlega valdið krabbameini virð-
ist sígarettan vera ósnertanleg þótt
hún drepi 5 milljónir manns á ári.“
Þorgrímur leggur áherslu á að póli-
tískar aðgerðir, með hagsmuni al-
mennings að leiðarljósi, þurfi í kjölfar
upplýsinga, sem koma fram í skýrsl-
unni.
Þorgrímur Þráinsson
Mikill kostn-
aður kemur
á óvart
Þorgrímur
Þráinsson
Landsmót hestamanna 2006
Stefnt að
samningi
við Vind-
heimamela
STJÓRN Landssambands hestamanna fól í gær
stjórn Landsmóts ehf. og mannvirkjanefnd
Landssambandsins að ganga til samninga við
Vindheimamela í Skagafirði vegna landsmótsins
sumarið 2006, en
umsókn um að
halda mótið barst
einnig frá Melgerð-
ismelum í Eyjafirði.
Jón Albert Sigur-
björnsson, formað-
ur Landssambands
hestamanna, segir
að ekki sé almenn
sátt um staðarval
landsmótsins
hverju sinni og vís-
ar til þess að tvær
umsóknir hafi einn-
ig borist vegna
mótsins 2008, frá
Gaddstaðaflötum
við Hellu og Fáki í Reykjavík. Mörg rök hafi
stutt báðar umsóknirnar vegna mótsins 2006, en
vegna aukinnar samkeppni frá heimsmeistara-
móti íslenskra hesta, telji menn mikilvægt að
efla landsmótið með því að fækka landsmóts-
stöðum og byggja betur upp viðkomandi lands-
mótsstaði. Þetta hafi m.a. komið fram í grein-
argerð frá mannvirkjanefnd, sem hafi tekið út
staðina, og landsmótsstjórn og þessi rök hafi
verið höfð í huga við valið að þessu sinni. Meiri-
hluti stjórnar hafi komist að þessari niðurstöðu,
en á næsta ári verði tekin ákvörðun varðandi
landsmótið 2008.
Árið 1998 var landsmótið á Melgerðismelum, í
Reykjavík 2000, í fyrra á Vindheimamelum og
næsta sumar verður það á Gaddstaðaflötum.
Í fyrra fór landsmótið fram
á Vindheimamelum.