Morgunblaðið - 02.10.2003, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 2003 33
ví
enda sé í raun ekki mikið sem eigi eftir að selja að
Landssímanum undanskildum. „Við höfum ekki
tekið möguleikann á sölu hans með í reikninginn
við gerð fjárlaga ársins 2004. Ef við lítum á tekju-
afgang ríkissjóðs án söluhagnaðar og án þess að
vera með óregluleg gjöld þá var afgangurinn 6,5
milljarða í afgang árið 2002, fimm samkvæmt fjár-
lögum fyrir árið í ár en tæpa tvo eftir samþykkt
fjáraukalaga í ár. Við sjáum að á þennan mæli-
kvarða, sem er miklu betri mælikvarði á hag-
sveifluáhrif ríkissjóðs, þá er veruleg breyting á því
hversu mikið afgangurinn eykst frá árinu í ár til
næsta árs.“
Geir sagðist vilja láta þess getið að í fjárlaga-
frumvarpinu sé í fyrsta sinn birt sérstök stefnu-
mótandi áætlun til fjögurra ára. „Það er lang-
tímaáætlun í ríkisfjármálunum þar sem ríkis-
stjórnin hefur markað sér ákveðna stefnu
gagnvart því hvernig hún vill standa að ríkisfjár-
málunum í gegnum þær miklu framkvæmdir sem
framundan eru á næstu árum.“
Fjármálaráðherra sagði að þannig vildu menn
láta ríkisfjármálin virka til mótvægis við annað
sem sé í gangi í hagkerfinu. „Þá kemur það í ljós
að við höfum sett okkur þau markmið, til sam-
anburðar við 0,75% afgang árið 2004, að afgang-
urinn verði 1,75% af landsframleiðslu árið 2005 og
1% árið 2006. Síðan eru horfur á því að á árinu
2007 verði ríkissjóður rekinn með halla og það er
ekki óeðlilegt miðað við það að þá er búist við lægð
í framkvæmdum og menn komnir yfir þann topp
sem skapast vegna framkvæmda á Austurlandi og
ekki óeðlilegt að ríkissjóður verði þá rekinn með
lítilsháttar halla. Þessari langtímaætlun er ætlað
að undirstrika að það er ekki nægilegt nú að leggja
fram áætlun til eins árs, við verðum að horfa fjög-
ur ár fram í tímann til þess að sjá hvernig við ætl-
um að stýra skútunni klakklaust í gegnum þessar
risavöxu framkvæmdir án þess að steyta á skeri.
Þess vegna þurfa menn að setja sér markmið til
lengri tíma en eins árs og það er það sem við höf-
um nú gert,“ sagði fjármálaráðherra.
Svigrúm fyrir 20 milljarða
króna skattalækkanir
Geir benti á að stefnt væri að því að draga úr
fjárfestingum ríkisins árin 2005 og 2006 og bæta
því svo aftur inn í næstu árin á eftir. „Jafnframt
þurfum við að gæta vel að því að samneyslan auk-
ist ekki umfram það sem hægt er að standa undir á
tímabilinu. Við reiknum með því að árlegur vöxtur
í henni verði ekki nema 2% að raungildi og að til-
færsluútgjöldin svokölluðu aukist ekki nema 2,5%
að raungildi. En þrátt fyrir það að við sjáum fram
á að skila drjúgum afgangi árin 2005 og 2006 þá er
samt svigrúm fyrir skattalækkanir upp á u.þ.b. 20
milljarða. Það er pláss innan þessa ramma til þess
að ganga í skattalækkanir sem koma til fram-
kvæmda á árunum 2005 til 2007 samkvæmt
ákvörðunum sem teknar verða síðar. Varðandi
nánari útfærslu er henni lýst í stjórnarsáttmál-
anum en þar er rætt um lækkun tekjuskatta,
eignaskatta erfðafjárskatta, virðisaukaskatts sam-
kvæmt nánari útfærslu sem við ætlum síðan að
ræða í tengslum við kjarasamninga í vetur,“ sagði
fjármálaráðherra.
Geir tók fram að gengið sé út frá varfærnissjón-
armiðum í áætluninni og ekki sé reiknað með fram-
kvæmdum vegna stækkunar Norðuráls né tekjum
af sölu eigna ríkisins, þ.e.a.s. sölu Landssímans.
„En ef ráðist verður í þær framkvæmdir og ef
kemur til sölu Landssímans þá eigum við það til
góða, það myndi þá einfaldlega bæta stöðuna sem
því nemur, þ.e. auka tekjur ríkissjóðs og gefa okk-
ur færi á að borga skuldir og spara vaxtakostnað.“
n og langtímaáætlun í ríkisfjármálum samhliða fjárlagafrumvarpi næsta árs
ða skattalækkun 2005 og 2006
Morgunblaðið/Kristinn
d til almannatrygginga. Þar
til; annars vegar spá um
tvinnuleysi á næsta ári og
áðstafanir ríkisstjórnarinnar
útgjalda. Þá lækki fjárfesting
aðartilfærslur um 20%. Sagt
kun nái til allra sviða ríkisins
stofnkostnaði í hjúkrunar-
ks standi vaxtagjöld í stað.
útgjaldasparnaður ríkis-
felst í niðurfellingu á endur-
ssjóðs af hluta tryggingar-
nnurekenda vegna viðbótar-
aðar launþega. Samtals er
jöld ríkisins lækki um ríflega
rð króna vegna þessa. Þá er
um að stjórnsýslustofnanir
um rekstri um 1%. Það á að
milljónum króna í útgjalda-
sparnað. Lækkun neyslu- og rekstrartil-
færslna felst í 740 milljóna króna lækkun
útgjalda sjúkratrygginga, einkum vegna
lyfjakostnaðar, hjálpartækja og sérfræði-
læknisaðstoðar. Þá lækka vaxtabætur um
600 milljónir króna þar sem lagt er til að
hámark vaxtagjalda miðist við 5,5% af
skuldum í stað 7% vegna íbúðakaupa.
Loks er gert ráð fyrir að útgjöld atvinnu-
leysistryggingasjóðs lækki um 170 millj-
ónir króna. Lækkun stofnkostnaðar felst í
eins milljarðs króna lækkun framlaga til
vegagerðar frá fjárlögum þessa árs auk
þess sem framlög til ýmissa stofnkostn-
aðarverkefna og tækjakaupa ríkisstofn-
ana lækka samtals um 500 milljónir króna.
Áætlað er að skatttekjur milli áranna
2003 og 2004 hækki um 14,5 milljarða
króna en heildartekjur aðeins um 2,2
milljarða. Það er vegna þess að ekki er
gert ráð fyrir sölu eigna á næsta ári, en á
þessu ári eru tekjur vegna sölu eignar-
hluta ríkisins í fyrirtækjum 12,4 milljarð-
ar. Alls verða skatttekjur 252 milljarðar
og heildartekjur rúmir 279 milljarðar.
Gert er ráð fyrir að tekjuskattur ein-
staklinga hækki um 8,5% á næsta ári. Þá
gefur fjármálaráðherra sér þær forsendur
að staðan á vinnumarkaði batni og laun
hækki. Nemur tekjuskatturinn tæpum 67
milljörðum króna sem er rúmur fjórðung-
ur allra skatttekna ríkissjóðs. Sagt er að
hátekjuskattur lækki úr 5% í 4% og skili
samtals 1,4 milljörðum króna.
Fyrirtæki og lögaðilar skila tæpum 8
milljörðum krónum í tekjuskatt en skatt-
hlutfall þeirra er miklu lægra en einstak-
linga eða 18%.
Virðisaukaskattur skilar stærstum
hluta skatttekna ríkissjóðs eða um þriðj-
ungi. Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu er
gert ráð fyrir að virðisaukaskattur skili
4,6 milljörðum meira í tekjur á næsta ári
en þessu. Alls geti hann numið 86 millj-
örðum króna. Ein forsendan er sú að
einkaneysla aukist um 3,5%.
Heildarskattar á vöru og þjónustu
nema tæplega 131 milljarði króna árið
2004 og hækka um rúmlega 8 milljarða frá
áætlun 2003. Þessi hækkun er sögð end-
urspegla fyrst og fremst aukin umsvif í
efnahagslífinu á næsta ári.
Launagreiðslur hækka
Launagreiðslur ríkisins til opinberra
starfsmanna eru áætlaðar rúmir 77 millj-
arðar á næsta ári og hækka um 5,5% frá
fjárlögum þessa árs en 2,4% frá áætlaðri
útkomu. Kjarasamningar gera ráð fyrir
almennri 3% hækkun launa ríkisstarfs-
manna ef frá eru taldir samningar við
framhaldsskólakennara þar sem hækkun í
upphafi ársins er nokkru lægri eða 1,5%.
Þeir samningar verða hins vegar lausir í
lok apríl og þá þarf að semja við kennara
framhaldsskólanna upp á nýtt. Að með-
altali er því gert ráð fyrir rúmlega 2,8%
hækkun launa og að gjaldfærðar lífeyr-
isskuldbindingar verði nær óbreyttar frá
þessu ári eða 4,7 milljarðar.
Áætlað er að útgjöld lífeyristrygginga
aukist um ríflega tvo til þrjá milljarða
vegna samkomulags ríkisstjórnarinnar
við Landssamband eldri borgara og Ör-
yrkjabandalagið um sérstaka krónutölu-
hækkun einstakra bótaflokka og um ann-
an milljarð þar sem öldruðum fjölgar. Þá
er sagt að bætur hækki almennt um 3% í
upphafi ársins.
Gert er ráð fyrir að greiðslur í atvinnu-
leysistryggingasjóð lækki um rúman
milljarð frá áætluðum útgjöldum sjóðsins
2003 en hækki í fæðingarorlofssjóð um
rúmar 250 milljónir króna.
Helmingur útgjalda í velferðarmál
Tæp 50% af öllum útgjöldum ríkissjóðs
fara í heilbrigðismál og almannatrygging-
ar samkvæmt fjárlagafrumvarpi fyrir árið
2004. Nema þau alls 135,4 milljörðum
króna. Þetta er ívið hærra hlutfall en í
fjárlögum fyrir árið 2003. Þá var það 47%.
Útgjöld í þessum málaflokki hafa hækkað
mikið sé miðað við ríkisreikning árið 2000
þegar hlutfall útgjalda til velferðarmála
var rúm 40%..
Fræðslumálin er annar útgjaldamesti
málaflokkurinn. Þar í gegn fara 25 millj-
arðar króna á næsta ári samkvæmt frum-
varpinu. Það er rúmum milljarði meira en
í ár. Háskólar og framhaldsskólarnir
skipta bróðurlega á milli sín 21 milljarði.
Samgöngumál eru einnig fyrirferðar-
mikill málaflokkur en í hann er áætlað að
ráðstafa 18 milljörðum króna. Það er
lækkun frá 2003 um rúma 2,5 milljarða
króna.
rumvarp til fjárlaga fyrir árið 2004 á Alþingi og boðar aðhald í ríkisfjármálum
)  7"
(

(
( "7
( "7

( "7
 ( "7


&(
( "7

( "7
( "7
 

( "7
( "7
 ( "7
( "7

 
  +&( ?
+ 



5

/ 7"
5 (?
@AB
?@AC
@B?A?
BB@A
@BA
?@A
BA
BCA
BA?
?@A@
C?A
?A
A
$$ $%&'
 ('&)
* &
 '(&%
$) '%$&%
$+ $)+&%
$$ )(&%
+ (+)&
( ''&
( $('&$
 )$&(
$ $'&+
+( ''$&+
?A
A
A
CA
@A
A
A
A
AC
A
A
A
A
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
+,
 - "   # (

 @?&



-. / '#
*
*
""
 7"
  5  (
+ = (
6"" 0& +
"(
+*"" " .&'" 

+,
"0"

)  &(
0  (
+,= 
  7 (
+8"""
) 

&(
'

'&

HORFUR eru á umtalsverðum hag-
vexti á næstu árum en þrátt fyrir
verulega aukin efnahagsumvif helst
verðbólga tiltölulega stöðug þótt hún
geti aukist tímabundið þegar fram-
kvæmdir standa sem hæst.
Afkoma ríkissjóðs styrkist samhliða
auknum umsvifum og umtalsverður
afgangur verður á ríkissjóði þrátt fyr-
ir áformaðar skattalækkanir en við-
skiptahalli mun aftur á móti fara vax-
andi vegna aukinna kaupa á
innfluttum vörum.
Þetta er meðal helstu atriða í nýrri
þjóðhagsspá fjármálaráðuneytsins en
þar eru birtir framreikningar um
horfur í efnhagsmálum til ársins 2010.
Fjármálaráðuneytið tekur fram að
búist sé við minni hagvexti en í fyrri
spá þar sem ekki sé lengur gengið út
frá stækkun Norðuráls á Grundar-
tanga. Helstu uppsprettur hagvaxt-
arins verði því á Austurlandi samfara
umtalsverðri kaupmáttaraukingu
heimilanna sem hafi í för með sér
aukin neyslu- og fjárfestingarútgjöld.
Verulega muni hægja á hagvexti þeg-
ar framkvæmdum ljúki en þá vegi þar
upp á móti áhrif fyrirhugaðara
skattalækkana og aukinna fram-
kvæmda á vegum ríkisins.
Í þjóðhagsspánni segir að búast
megi við að launabreytingar verði
heldur meiri þegar framkvæmdir
verði í hámarki og að atvinnuleysi
verði hverfandi og kaupmáttur heim-
ilanna muni því halda áfram að vaxa
á næstu árum.
Þjóðhagsspá
fjármálaráðuneytisins
Verðbólgan
helst tiltölulega
stöðug

Selja á hlutabréf ríkissjóðs í
Endurvinnslunni og hlut Hafró
í Fiskeldi Eyjafjarðar. Þá á
einnig að selja hlutabréf rík-
isins í Flugskóla Íslands. Tekj-
ur af sölu eigna nema um 540
milljónum samkvæmt fjárlaga-
frumvarpi 2004.

Óskað er eftir heimild til að
kaupa hverasvæði Geysis í
Haukadal. Þá er einnig beðið
um heimild til að selja um 37
ríkisjarðar að hluta eða öllu
leyti.

Endurskoðuð áætlun fyrir
árið 2003 gerir ráð fyrir að
tekjuafgangur ríkissjóðs verði
6,2 milljarðar eða 3,2 millj-
örðum minni en í samþykktum
fjárlögum og fyrri fjárauka-
lögum.

Áætlað er að útgjöld til
sendiráða Íslands verði 1,5
milljarðar á næsta ári og lækki
milli ára. Framlag til rekstrar
sendiráða og fastanefnda
verður 1,5 milljarður til við-
bótar og hækkar á milli ára.
Hlutfallslega hækka útgjöld til
sendiráðsins í Kaupmanna-
hafnar mest eða um tæp 19%.

Hlutfall skatttekna af lands-
framleiðslu hækkar á næsta
ári lítillega samhliða auknum
hagvexti eða úr 29,2% í 29,3%.

Í fjárlagafrumvarpinu er
gert ráð fyrir að vaxtatekjur
verði næstum jafnháar vaxta-
gjöldum. Á árinu 1998 námu
vaxtagjöldin 7,7 milljörðum
króna.

Í langtímaáætlun er stefnt
að því að ríkissjóður verði rek-
inn með 15,4 milljarða króna
afgangi 2005, með 9,6 millj-
arða afgangi 2006 en að 7,4
milljarða halli verði á árinu
2007 þegar dregur úr áhrifum
stóriðjuframkvæmda.

Gert er ráð fyrir að vöru-
gjöld á bensín hækki um 8% á
næsta ári og skili 600 milljóna
króna tekjuauka.

Á árinu 2004 er gert ráð fyr-
ir að bílainnflutningur haldi
áfram að aukast en mun hæg-
ar en 2003 eða úr 12 þúsund í
13 þúsund bíla.

Gengið er út frá því að
tekjur ríkissjóðs vaxi úr 279,4
milljörðum árið 2004 í 319,7
milljarða árið 2007 eða um
14,4%. Gjöldin vaxi úr 273
milljörðum árið 2004 í 325,4
milljarða árið 2007 en það
aukning um 19,2%.

Selja á varðskipið Óðin og
ráðstafa andvirðinu til að
kaupa eða smíða á nýju varð-
skipi. Unnið er að endur-
skoðun löggjafar um Land-
helgisgæsluna.

Greiðslur fyrir mjólkurfram-
leiðslu á næsta ári nema 4,4
milljörðum, fyrir sauðfjárfram-
leiðslu 2,6 milljarðar og 280
milljónir króna fyrir grænmet-
isframleiðslu. Heildar-
greiðslur nema því 7,3 millj-
örðum.

Fjárveiting til Fjármálaeft-
irlitsins hækkar um rúm 10%
gangi tillögur í fjármála-
frumvarpinu eftir og nemur
tæpum 300 milljónum króna.
Rúmar 157 milljónir renna til
Samkeppnisstofnunar og er
það 2% hækkun frá fjárlögum
2003.

Gert er ráð fyrir að starf-
semi húsbréfadeildar Íbúða-
lánasjóðs verði með svip-
uðum hætti og fyrri ár. Sam-
kvæmt fjárlagafrumvarpi
getur Íbúðalánasjóður tekið
lán fyrir 78 milljarða á næsta
ári. Það er 21% aukning milli
ára.