Morgunblaðið - 02.10.2003, Blaðsíða 37

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 2003 37
www.NIVEA.com
L ASH DESIGNER
Fyrsti tvíhliða maskaraburstinn
sem gefur tvöfalt lengri
og þykkari augnhár.
LENGD
ÞYKKT
Stutta hliðin
fyrir takmarkalausa þykkt.
Langa hliðin
fyrir óendanlega lengd.
NYTT!
LASH DESIGNER
ALÞJÓÐAVÆÐINGIN hefur ver-
ið til góðs fyrir heimsviðskiptin.
Einkum hefur hagur iðnríkjanna
batnað mikið við al-
þjóðavæðinguna.
Þróunarlöndin hafa
hins vegar ekki
fengið að taka fullan
þátt í alþjóðavæð-
ingunni. Iðnríkin
hafa ekki viljað opna
markaði sína fyrir hinum ódýru
landbúnaðarvörum þróunarland-
anna. Þau vernda markaði sína svo
mjög með niðurgreiðslum og toll-
múrum, að ódýrar landbún-
aðarvörur fátæku landanna komast
ekki inn á þessa markaði nema að
mjög litlu leyti. Ráðstefna Alþjóða-
viðskiptastofnunarinnar ( WTO) í
Cancun í Mexíkó átti að freista þess
að leiðrétta þetta misrétti að ein-
hverju leyti þannig að fátæku löndin
kæmu landbúnaðarvörum sínum í
auknum mæli inn á markaði ríku
landanna. En ráðstefnan fór út um
þúfur. Þegar á reyndi voru ríku
löndin ekki tilbúin til þess að opna
markaði sína fyrir ódýrum landbún-
aðarvörum fátæku landanna. Það er
talað mikið um það í ræðum á Vest-
urlöndum og í iðnríkjum um allan
heim að hjálpa þurfi þróunarlönd-
unum og víst veita Vesturlönd mikla
aðstoð til fátækustu landanna. En
þegar kemur að viðskiptahags-
munum iðnríkjanna vilja þau ekki
missa neitt af sínum hagnaði. Iðnrík-
in vilja frjálsa verslun þar sem það
hentar þeim en þau vilja ekki opna
markaði sína fyrir ódýrari landbún-
aðarvörum frá fátæku löndunum.
Besta hjálpin við fátæku löndin væri
einmitt sú, að leyfa þeim að taka að
fullu þátt í frjálsri verslun, veita
þeim aðgang að mörkuðum ríku iðn-
ríkjanna.
Meiri peningar til hernaðar
en til fátækra landa
Einn virtasti hagfræðingur samtím-
ans, Jeffrey D. Sachs, var hér á ferð
fyrir skömmu og gerði þessi mál að
umtalsefni. Hann er sérstakur ráð-
gjafi Kofi Annan, aðalritara Samein-
uðu þjóðanna, í málefnum þróun-
arlandanna, en SÞ vinna nú að því
að draga úr fátækt í heiminum og
jafna lífskjörin. Sachs gegndi stöðu
prófessors í hagfræði við Harvard-
háskóla í tvo áratugi. Hann hefur
verið efnahagsráðgjafi margra
ríkisstjórna í Austur-Evrópu, í
S-Ameríku og í Afríku. Sachs var
mjög harðorður í ræðum og við-
tölum hér á landi um ástandið í mál-
efnum fátæku landanna. Gagnrýndi
hann iðnríkin, ekki síst Bandaríkin,
harðlega fyrir aðgerðarleysi í þess-
um málum. Hann gagnrýndi einnig
Bandaríkin harðlega fyrir fjár-
austur til hernaðar í Írak og í öðrum
heimshlutum og sagði, að framlög
Bandaríkjanna til aðstoðar þróun-
arlöndum væru aðeins brot þeirra
framlaga, er þau létu til hernaðar.
Sama verndarstefnan á Íslandi
Ísland hefur staðið með iðnríkjunum
á alþjóðaráðstefnum WTO um frjáls-
ari viðskipti. Ísland hefur stutt þá
stefnu iðnríkjanna að opna mjög lít-
ið markaðina fyrir ódýrum landbún-
aðarvörum þróunarlandanna.
Bandaríkin hindra innflutning á
ódýrri baðmull frá fátækum löndum
í Afríku til þess að vernda eigin
baðmullarframleiðslu. Ísland tor-
veldar innflutning á kjöti og græn-
meti til þess að vernda eigin fram-
leiðslu. Verndarstefna Íslands
kemur lítið sem ekkert við þróun-
arlöndin. En í grundvallaratriðum
er verndarstefna Íslands í landbún-
aðarmálum hin sama og vernd-
arstefna Bandaríkjanna og Evrópu-
sambandsins. Ísland vill frjáls
viðskipti með fisk og iðnaðarvörur.
Það hentar Íslandi vel, en Ísland vill
ekki sama frjálsræði í viðskiptum
með landbúnaðarvörur. Það er því
tvískinnungur í málflutningi Íslands
og iðnríkjanna um nauðsyn frjálsra
viðskipta. Ljóst er, að ef fullt frjáls-
ræði í viðskiptum næði einnig til
landbúnaðarvara mundi það verða
til mikilla hagsbóta fyrir neytendur.
Verð á landbúnaðarvörum mundi þá
stórlækka. Það yrði mikil kjarabót
fyrir almenning.
Fátæku löndin fá ekki
aðgang að mörkuðum
ríku landanna
Eftir Björgvin Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Á MORGUN, föstudag, hefst landsþing Ungra jafnaðarmanna en það verð-
ur haldið í Reykjavík að þessu sinni. Fyrir landsþinginu liggur að kjósa nýja
forystu og formann en eins og kunnugt er þá hefur núverandi formaður tek-
ið sæti á Alþingi. Tveir félagsmenn gefa kost á sér í embætti
formanns; Margrét Gauja Magnúsdóttir, ritari UJ, og Andrés
Jónsson, formaður UJ í Reykjavík.
Síðastliðið ár starfaði ég með Margréti Gauju í Hinu hús-
inu – upplýsinga- og menningarmiðstöð ungs fólks í Reykja-
vík. Starfið í Hinu húsinu er krefjandi og gefur góða innsýn í
málefni ungs fólks. Reynslan úr Hinu húsinu mun án nokkurs
vafa nýtast Margréti Gauju vel í starfi formanns Ungra jafn-
aðarmanna. Auk starfsins í Hinu húsinu hefur Margrét Gauja
fjölbreytta reynslu úr atvinnulífinu, góða menntun og mikla reynslu af fé-
lagsstörfum.
Það er mitt mat að með Margréti Gauju eignist Ungir jafnaðarmenn kröft-
ugan og duglegan formann sem mun láta að sér kveða svo eftir verður tekið.
Kjósum Margréti Gauju í formanninn.
Til að lesa meira um Margréti Gauju, reynslu hennar og stefnumál er hægt
að fara á vef stuðningsfólks hennar á slóðinni www.upsaid.com/margret.
Margréti Gauju í formanninn
Eftir Sigfús Þ. Sigmundsson
Höfundur er nemi í H.Í.
LÍTIL og meðalstór fyrirtæki
gegna mikilvægu hlutverki í at-
vinnulífi flestra iðnvæddra þjóða.
Þau eru oftast sveigjanlegri en
stórfyrirtækin og fljótari að laga
sig að nýjum aðstæðum. Í vest-
anverðri Evrópu, þ.e. Evrópusam-
bandsríkjunum, EFTA-ríkjunum
og Sviss, eru yfir 20 milljónir fyr-
irtækja, þar af fellur langstærstur
hluti undir skilgreininguna lítil og
meðalstór, með færri en 250
starfsmenn og ársveltu undir 40
milljónum evra. Tveir þriðju hlut-
ar allra starfsmanna í fyrirtækjum
á þessu svæði eru í þjónustu lítilla
og meðalstórra fyrirtækja og þar
verða flest ný störf til.
Því minni sem fyrirtæki eru
þeim mun minna er markaðssvæði
þeirra. Aðeins 13% af veltu lítilla
og meðalstórra fyrirtækja verða til
vegna útflutnings en 21% af veltu
stórra fyrirtækja. Vaxtarmögu-
leikar fyrirtækja felast ekki í
meiri umsvifum á heimamarkaði
heldur fyrst og fremst í útrás á
nýja markaði, þ.e.a.s. útflutningi.
Nýsköpun og þróun eru forsendur
þess að ná árangri í útflutningi.
Eitt af markmiðum rann-
sóknaáætlunar Evrópusambands-
ins er að tryggja samkeppnishæfni
Evrópu og fjölga störfum. Því er
ekki að undra að Evrópusam-
bandið leggur vaxandi áherslu á
að tryggja þátttöku lítilla og með-
alstórra fyrirtækja í rann-
sóknaverkefnum sem það styrkir.
Rannsóknaáætlun sambandsins
skiptist í sjö forgangssvið. Það er
yfirlýst markmið að 15% af fjár-
magni forgangssviðanna sjö renni
til lítilla og meðalstórra fyr-
irtækja. Auk beinnar þátttöku fyr-
irtækja í rannsóknum getur þátt-
taka þeirra falist í því að taka við
og nýta sér niðurstöður úr rann-
sóknum sem fara fram á rann-
sókna- eða háskólastofnunum.
Fyrir utan forgangssviðin sjö er
sérstakur sjóður, 450 milljónir
evra, ætlaður sérstaklega í rann-
sóknir fyrir lítil og meðalstór fyr-
irtæki. Í þann sjóð er hægt að
sækja um tvenns konar verkefni
og þau geta verið á hvaða sviði
sem er, svo framarlega sem þau
falla að meginmarkmiðum rann-
sóknaáætlunarinnar.
Mörg íslensk fyrirtæki kannast
orðið við svokallaða CRAFT-
áætlun (Cooperative Research
Action for Technology) en hún
hefur verið starfrækt með svip-
uðum hætti frá árinu 1992. Í sam-
starfshópi fyrir CRAFT-verkefni
þurfa að vera a.m.k. þrjú fyrirtæki
í a.m.k. tveimur löndum og a.m.k.
tvær rannsóknastofnanir í a.m.k.
tveimur löndum sem vinna rann-
sóknavinnuna fyrir fyrirtækin.
Stærð verkefna getur verið á
bilinu 0,5–2 milljónir evra og geta
rannsóknirnar staðið í eitt til tvö
ár.
Ný tegund verkefna, sem sér-
staklega miða að því að bæta hag
lítilla og meðalstórra fyrirtækja,
eru svokölluð Collective Research-
verkefni. Þátttakendur í þess hátt-
ar verkefnum eru fyrirtækja-
samtök, að lágmarki tvenn lands-
samtök frá jafnmörgum löndum
eða ein Evrópusamtök og a.m.k.
tvær rannsóknastofnanir í tveimur
löndum sem inna af hendi rann-
sóknavinnuna fyrir fyrirtækja-
samtökin. Þessum rannsóknum er
ætlað að leysa verkefni sem nýtast
heilum iðngreinum eða stórum
hópum fyrirtækja. Mikil áhersla er
lögð á að niðurstöður skili sér til
fyrirtækja í viðkomandi grein og
þess vegna er þjálfun og nýting
niðurstaðna mikilvægur þáttur.
Hlutverk fyrirtækjasamtakanna er
m.a. að tryggja að niðurstöður
skili sér út í aðildarfyrirtækin og
komi þar að gagni. Kostnaður við
slík verkefni getur verið á bilinu
tvær til fimm milljónir evra og
lengd þrjú til fimm ár.
Vikan 29. september til 3. októ-
ber er helguð nýsköpun í fyrir-
tækjum. Föstudaginn 3. október
efna RANNÍS og Samtök iðnaðar-
ins til funda í Háskólanum í
Reykjavík þar sem styrkir Evr-
ópusambandsins til handa litlum
og meðalstórum fyrirtækjum
verða kynntir. Dagskráin fyrir há-
degi fjallar um CRAFT og er ætl-
uð fyrirtækjum en eftir hádegi
verður fjallað um Collective Re-
search og er sú dagskrá sér-
staklega ætluð starfsmönnum fyr-
irtækjasamtaka og rannsókna-
stofnana.
Nýsköpun í fyrirtækjum –
forsenda framfara?
Eftir Hjördísi Hendriksdóttur og Ragnheiði Héðinsdóttur
Hjördís er forstöðumaður Alþjóða-
sviðs RANNÍS og Ragnheiður er mat-
vælafræðingur Samtaka iðnaðarins.
RagnheiðurHjördís