Morgunblaðið - 02.10.2003, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 2003 B 7
























































































NVIÐSKIPTI ATHAFNALÍF
(
  1 1

)   
2  # 2    


 5 9..+: 15 9..;


!  "
# $#%
&# " #!  " 
)

  

) 6 


  
  

%   (
< 
) * 
: )$ 
:#$ $ ; -,#
#$()
-,#
#$: 
, =
(#$> ,
   #$-&
)
      
            


  (


:#$ $ ; : )$ 
* 
% =
(#$> ,
-,#
#$()
< 
)      #$-&
-,#
#$: 
, /42
/72
/52
/12
//2
/22
62
32
92
n framlegðarhlutfalls
verið óhagstæðari en
narvert í ljósi þess að
i auknu hagræði.
rirtækjanna, mælda í
ramlegðarhlutfallinu,
sjá neitt samhengi á
framlegðarhlutfalls.
a þessa árs, en mynd-
2002. Það sem einna
er að framlegðarhlut-
stóru fyrirtækjunum.
ast eftir fleiru en af-
ns, því fjármunaliðir
ngi krónunnar miklu,
a erlendar og þegar
nar, og lækka þegar
blendin ánægja fyrir
ki þegar krónan veik-
gjarna veikari krónu
út úr seldum fiski er-
ar og greiðslubyrði
na erlendu skuldanna
ög afgerandi þáttur í
já sjávarútvegsfyrir-
ví að á fyrri hluta árs
ðri afkomu eftir fjár-
u fyrir fjármagnsliði.
yrktist og framlegðin
um jákvæð.
ð gengisþróunin hafi
ar vísitala krónunnar
glega og var að með-
egar vísitalan lækkar
yrkst. Í lok júní veikt-
n hækkaði í tæp 124
rirtækjanna voru því
á ný í lok tímabilsins
astaðan var reiknuðu
mu sjávarútvegsins á
ðja ársfjórðungi, sem
ltali heldur veikari en
fkoma félaganna geti
naða uppgjörum.
einhlít á
ustu
mist
jákvæð eða neikvæð og í sumum tilvikum ekki mjög langt
frá núllinu. Athygli vekur þó að afkoman er einungis nei-
kvæð hjá tveimur félögum, annað er Fiskiðjusamlag Húsa-
víkur, lítið félag sem ætlunin er að taka af skrá Kauphall-
arinnar, en hitt er stærsta félagið, Brim. Fjármunaliðir
Brims voru neikvæðir um 119 milljónir króna, en á sama
tímabili í fyrra höfðu samanlagðir fjármunaliðir félaganna
þriggja, Útgerðarfélags Akureyringa, Skagstrendings og
Haralds Böðvarssonar, verið jákvæðir um rúman einn millj-
arð króna. Það sýnir sveiflurnar í þessum liðum – og þar
með í afkomunni – einnig vel, að á sama tímabili árið 2001
voru fjármunaliðirnir neikvæðir um tæpa 1,9 milljarða
króna.
Annað sem athygli vekur í afkomu útgerðarfélaganna á
fyrri hluta þessa árs er mikill hagnaður Granda, en félagið
skilaði 750 milljóna króna hagnaði, sem er töluvert meiri
hagnaður en næsta félag, Samherji, sem þó er mun stærra
félag. Skýringin er að verulegu leyti góður hagnaður
Granda af sölu hlutabréfa, en hagnaður af hlutabréfasölu
nemur um 40% af hagnaði félagsins fyrir skatta.
Grandi vekur reyndar einnig athygli fyrir sterkan efna-
hag. Eiginfjárhlutfall Granda er 41% og ekkert hinna út-
gerðarfélaganna jafnast á við hann að þessu leyti. Samherji
er næstur með 38% eiginfjárhlutfall, en eiginfjárhlutfall
flestra hinna félaganna er á bilinu 30%-33%. Hraðfrystistöð
Þórshafnar og Fiskiðjusamlag Húsavíkur skera sig úr með
16% og 17% eiginfjárhlufall. Þá má nefna að móðurfélag
Brims, Eimskipafélagið, er með sama eiginfjárhlutfall og
Grandi, en eins og gefur að skilja er hæpið að bera efna-
hagsreikning Eimskipafélagsins í heild saman við efnahags-
reikninga hinna útgerðarfélaganna. Starfsemi þess er mun
fjölþættari og þar innan borðs eru umtalsverðar eignir og
skuldir sem ekki tengjast útgerð.
Brimi batnar ekki
Veltufé frá rekstri var á fyrri hluta ársins mest hjá stærstu
félögunum, sem út af fyrir sig kemur ekki á óvart. Þrjú
stærstu félögin eru með yfir átta hundruð milljóna króna
veltufé frá rekstri á tímabilinu og þar af stendur Síldar-
vinnslan hlutfallslega best, en hjá henni er hlutfall veltufjár
frá rekstri 17% af rekstrartekjum, en hlutfallið hjá Sam-
herja er 13% og hjá Brimi 11%. Þegar veltufé frá rekstri er
mælt sem hlutfall af rekstrartekjum stendur ekkert þess-
ara félaga sérlega vel, og þá sér í lagi ekki Samherji og
Brim, því þau eru undir meðaltali félaganna, sem var 15% á
tímabilinu.
Þetta hlutfall hefur lækkað mikið frá fyrra ári, úr 22%, en
þá hafði það hækkað úr 19% frá árinu 2001. Á fyrri hluta
ársins 2001 var þetta hlutfall 17% hjá félögunum sem nú eru
í Brimi og ári síðar var hlutfallið 21% hjá þessum félögum.
Það var því lítillega undir meðaltalinu bæði árin og heldur
minna undir meðaltalinu seinna árið. Á fyrri hluta þessa árs
dró hins vegar í sundur með Brimi og meðalfélaginu, sem
ekki er hægt að líta á sem vísbendingu um bata í rekstri
Brims miðað við önnur félög.
Svipaða sögu er að segja þegar hagnaður er borinn sam-
an við rekstrartekjur með sama hætti. Á fyrri hluta ársins
2001 var afkoma félaganna þriggja í Brimi samanlagt tals-
vert undir meðaltalinu, en þá nam tap þeirra 18% af rekstr-
artekjum en að meðaltali nam tapið 12% teknanna. Ári síðar
voru þessi þrjú félög komin á svipað ról og meðalfélagið,
hlutfallið var 27% hjá þeim en 28% hjá meðalfélaginu. En
eins og áður sagði var tap hjá Brimi á fyrri hluta þessa árs
en hagnaður hjá flestum hinna félaganna og hlutfall Brims
var því lítillega neikvætt. Hlutfall meðalfélagsins var hins
vegar jákvætt um 10%.
Dregur úr vexti skulda
Samkvæmt nýlegri samantekt greiningardeildar Íslands-
banka á stærstu útgerðarfélögum landsins hefur heldur
dregið úr vexti heildarskulda félaganna frá því sem áður
var, en aukningin mun að talsverðu leyti
vera til komin vegna samruna og fjárfest-
inga í aflaheimildum og varanlegum
rekstrarfjármunum.
Skuldaaukningin var mikil á árunum
1999 og 2000, ríflega fjórðungur hvort ár,
en aukningin hefur síðan verið um eða vel
innan við tíundi hluti á milli ára. Þrátt
fyrir auknar skuldir greinarinnar hafa
vaxtagjöld flestra félaganna farið minnk-
andi vegna lækkandi vaxta í helstu mynt-
um. Þegar horft er til síðustu tólf mánaða
frá miðju þessu ári var gengismunur fé-
laganna jákvæður, en gengismunur kem-
ur með jákvæðum hætti inn í fjármuna-
liði félags þegar erlendar skuldir þess lækka í krónum talið
vegna styrkingar krónunnar. Gengismunur var einnig já-
kvæður fyrir árið í fyrra, en næstu ár þar á undan var hann
neikvæður, sérstaklega árið 2001 vegna mikillar veikingar
krónunnar það ár.
Lækkun hlutabréfanna
Eins og áður sagði eru nú, að Eimskipafélaginu meðtöldu,
þrettán skráð útgerðarfélög í Kauphöll Íslands, en eitt
þeirra, Fiskiðjusamlag Húsavíkur, er á útleið. Áður hafa
fimm félög verið afskráð, þrjú þeirra sameinuðust í Brimi,
SR-mjöl rann saman við Síldarvinnsluna í mars á þessu ári
og Loðnuvinnslan var í fyrra sameinuð óskráðu félagi,
Hraðfrystihúsi Fáskrúðsfjarðar.
Fyrir þá sem hafa áhuga á að fjárfesta í sjávarútvegi ætti
fækkun félaganna þó ekki að valda áhyggjum, heldur miklu
frekar hve smá flest þeirra eru og hve lítil viðskipti eru með
bréf þeirra. Eimskipafélagið er vitaskuld alger undantekn-
ing á þessu og að því leyti að minnsta kosti má segja að fjár-
festum hafi opnast nýr möguleiki til fjárfestingar í sjávar-
útvegi við kaup Eimskipafélagsins á útgerðarfélögunum
þremur. En þar sem Eimskipafélagið er aðeins að hluta til í
sjávarútvegi eru kaup í því félagi ekki aðeins fjárfesting í
sjávarútvegi. Vegna breytts eignarhalds á Eimskipafélag-
inu og ólíkra viðhorfa nýrra kjölfestufjárfesta til rekstrarins
frá þeim viðhorfum sem áður ríktu, er líka orðin mikil óvissa
um framtíð Brims. Þess vegna er erfitt að halda því fram að
Eimskipafélagið sé skýr kostur fyrir þá sem vilja fjárfesta í
sjávarútvegi um þessar mundir.
Viðskipti með Eimskipafélagið hafa verið samtals yfir 25
milljarðar króna á árinu og viðskiptin hafa átt sér stað um
4.400 sinnum. Af hreinu sjávarútvegs-
félögunum hafa mest viðskipti verið
með Granda, yfir 5 milljarðar króna í
um 500 viðskiptum og Grandi hefur
líka hækkað meira en flest önnur félög,
eða um 11% á fyrstu þremur fjórðung-
um ársins. Þau félög sem skáka
Granda að þessu leyti eru aðeins Eim-
skipafélagið, með um 18% hækkun á
fyrstu níu mánuðum ársins, og Fisk-
iðjusamlag Húsavíkur. Viðskipti með
það félag hafa þó nánast engin verið og
það er á leið úr Kauphöllinni.
Velta bréfa Samherja hefur verið yf-
ir 3 milljarðar króna í yfir 600 viðskipt-
um, en gengi bréfanna hefur lækkað um 4% á árinu. Það er
þó betri útkoma en hjá mörgum félaganna, því nær helm-
ingur þeirra lækkaði í verði um meira en tíu af hundraði á
fyrstu níu mánuðum ársins og gengi meirihluta félaganna
hefur lækkað það sem af er ári. Vísitala sjávarútvegsins er
líka eina atvinnugreinavísitalan í Kauphöllinni sem hefur
lækkað á þessu ári. Lækkunin nam 7% á fyrstu níu mán-
uðum ársins, en á sama tímabili hækkaði Úrvalsvísitalan um
34%.
Fyrir utan Eimskipafélagið, Granda og Samherja hefur
seljanleiki bréfa Síldarvinnslunnar verið þokkalegur, en
seljanleiki annarra félaga er lakari og með hlutabréf sumra
þeirra hafa nánast ekki verið nein viðskipti, jafnvel innan
við tíu það sem af er ári. Þegar svo er ættu fjárfestar að hafa
í huga að verðmyndun bréfanna er ófullkomin og töluverður
munur getur verið á kaup- og sölugengi þegar selt er.
Óviss framtíð
Eins og sjá má hefur fjárfesting í sjávarútvegi ekki gef-
ið vel af sér það sem af er ári, en það segir vita-
skuld ekkert um hver ávöxtunin verður í framtíð-
inni og eins og fram kom hér að ofan má reikna
með betri afkomu á síðasta fjórðungi en á fyrri
helmingi ársins. Væntingar um slíkt ættu þó
þegar að vera komnar inn í verð bréfanna en mat á því
hvort svo er í raun fer eftir því hversu skilvirkur
fjárfestar telja að markaðurinn sé.
Vegna stærðar Brims, samvinnu félaga innan
þess og þess umróts sem verið hefur í kringum það
félag hefur sjónum nokkuð verið beint að árangri
þess hér að framan. Þeir mælikvarðar sem skoðaðir
voru eru ekki fullnægjandi til greiningar á rekstr-
inum, en gefa þó vísbendingu um þróun hans og
þann árangur sem náðst hefur. Samandregið má
segja að þessar tölur, sem ná fram á mitt
þetta ár, gefi ekki vísbendingu um
rekstrarbata hjá Brimi umfram önn-
ur félög í Kauphöllinni, og reyndar
frekar að þróunin sé óhagstæð
Brimi. Hér verður þó einnig að
hafa í huga að skammt er frá því
sameiningin átti sér stað og áhrif-
in eru ekki að fullu komin fram.
En þá má einnig efast um að áhrif-
in muni nokkurn tímann koma að
fullu fram, því eins og áður sagði er
óvíst hvað verður um Brim.
allt best í hófi?
iluðu ekki bestri rekstrarafkomu á fyrri hluta ársins – meðalstóru fyrirtækin virðast standa sig best
félögum.
ur gefa ekki
allar um ís-
..................
„ E i g i n f j á r h l u t f a l l
G r a n d a e r 4 1 % o g
e k k e r t h i n n a ú t -
g e r ð a r f é l a g a n n a
j a f n a s t á v i ð h a n n
a ð þ e s s u l e y t i . “
..................
haraldurj@mbl.is