Morgunblaðið - 03.10.2003, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3|10|2003 | FÓLKÐ | 15
SEX HNÝSILEGUSTU
 Hetjan/Hero (2002). Einn allra merkasti leik-
stjóri Kína, Zhang Yimou (Blóðakrar, Rauða luktin,
Sagan af Qiu Ju m.a.) kannar hefðbundnar kínversk-
ar hetjuímyndir með fornri sögu af banatilræði við
fyrsta keisarann í Kína, Chin Shi Huan Di. Leikhóp-
urinn ekki af verri endanum, bardagahetjan Jet Li,
Tony Leung og Maggie Cheung. Zhang Yimou er
einkar vandaður leikstjóri með mikla tilfinningu fyrir
litum og angan umhverfis og næman mannskilning.
Tilnefnd til Óskarsverðlauna og Golden Globe, verð-
launuð m.a. í Berlín.
 Fíllinn/Elephant (2003).
Gullpálmahafi síðustu Canneshátíðar byggir sum-
part á þeim hræðilegu atburðum sem urðu í gagn-
fræðaskóla í bandaríska bænum Columbine fyrir
nokkrum árum þegar tveir nemendur hófu skothríð á
félaga sína og kennara. Höfundurinn Gus van Sant
(My Own Private Idaho, Good Will Hunting) fylgist
með hvunndegi tíu nemenda sem endar því miður
ekki hversdagslega. Í senn drama og ádeila.
 Dogville (2003).
Myndir danska ólíkindatólsins Lars von Trier eru
sannarlega ekki allra en það er engin leið að láta
þær fram hjá sér fara. Þessi fyrsta mynd hans eftir
Dancer in the Dark er alþjóðleg samframleiðsla með
stjörnum á borð við Nicole Kidman, Harriet And-
ersson, Lauren Bacall, Paul Bettany, James Caan
o.m.fl. Kidman leikur konu á flótta undan glæpa-
mönnum sem leitar athvarfs hjá íbúum bandarísks
smábæjar. Afar sérkennilega sviðsett eins og von
Triers er von og vísa. Fyrsti hluti þríleiks hans um
Bandaríkin, land tækifæranna.
 Ljótir fallegir hlutir/
Dirty Pretty Things (2003).
Spennandi drama frá einum fjölhæfasta leikstjóra
Breta Stephen Frears (The Hit, High Fidelity, My
Beautiful Laundrette) um innflytjendur í London sem
lenda í háskalegri atburðarás á skuggalegu hóteli
þar sem þau starfa. Hefur unnið til fjölda verðlauna.
Meðal leikara eru Audrey Tatou (Amélie) og Sergi
Lopez (Harry kemur til hjálpar).
 Adam/Young Adam (2003).
Ewan McGregor þykir vera í sínu besta formi í þess-
um skoska rökkurkrimma þar sem hann leikur ut-
angarðsmann sem kemst í hann krappan þegar
hann og félagar hans finna lík ungrar konu. Meðal
annarra leikara eru Tilda Swinton og Peter Mullan.
Þessi mynd leikstjórans Davids Mackenzie hefur
vakið mikla athygli og hrifningu, m.a. á Edinborg-
arhátíðinni í haust.
 Þrettán/Thirteen (2003).
Sannleikurinn um bandarískar unglingsstúlkur eins
og hann er afhjúpaður í þessari mynd leikstjórans
Catherine Hardwicke ku vera sá að þær séu gjör-
samlega hamslausar gangandi tímasprengjur, á
kafi í dópi, sexi, svikum og prettum. Hardwicke
samdi handritið með þrettán ára stúlku, Nikki Reed,
sem einnig leikur eitt aðalhlutverkanna, ásamt Ev-
an Rachel Wood og Holly Hunter. Hefur verið líkt við
Kids eftir Larry Clark.
OG EIN UTANBORÐS
 Rannsókn á huliðsheimum/Enquete sur le monde invisible (2002).
Þessi franska heimildarmynd eftir Jean-Michel Roux um óljós mörk/engin mörk
milli hins yfirnáttúrulega og náttúrulega á Íslandi er einhver magnaðasta og fal-
legasta kvikmyndaupplifun ársins. Einstaklega lífrænt samspil stórbrotinnar
myndatöku, ekki síst af náttúrunni, tónlistar, áhrifahljóða og skemmtilega „leik-
stýrðra“ viðtala við Íslendinga sem standa á fyrrnefndum mörkum. Mynd sem
andar eins og lifandi vera, þessa heims og annars. Og Hótel Borg verður aldrei
söm í huganum. Sýnd hjá Filmundri í Háskólabíói á aðeins þremur sýningum.
Nú þegar prýðilegar leifarnar af Bresku bíódögunum eru að
hverfa af veisluborðum í Háskólabíói er tjaldað til nýrrar hátíðar
í Regnboganum. Þar koma réttirnir úr fleiri áttum en frá Bret-
landi, alls þrettán talsins, héðan og þó einkum þaðan, léttir og
þyngri, en allir forvitnilegri en obbinn af venjubundnu bíósnarlinu, sem yfirleitt er enn bragðminna
og flatara en poppkornið í sælgætissölunni.
Þessi tilþrif kvikmyndahúsanna í Reykjavík eru því mikið fagnaðarefni, ekki síst þegar Kvik-
myndahátíð í Reykjavík liggur enn í láginni. Eitt sinn var hún elsta samfellda kvikmyndahátíð Norð-
urlanda en núna hefur þráðurinn slitnað og búturinn legið niðri í nokkur ár, sem satt að segja er
óskiljanlegt klúður. Vonir standa þó til að senn verði þráðurinn tekinn upp að nýju. Þangað til eru
svona hátíðartilþrif einstakra bíóa ómetanleg, þótt óneitanlega sé það sérkennileg staða að þau
telji sem næst einu leiðina til að sýna myndir annars staðar frá en frá Bandaríkjunum vera að sýna
nokkrar saman í kippu undir einum hatti. Í raun og veru ætti að vera sjálfsagður hlutur að sýna
reglulega og í viku hverri nýjar „útlendar myndir“, eins og okkar ameríkaniseruðu unglingar eru
farnir að kalla aðrar myndir en amerískar. Þetta er sjálfsagður hlutur í öðrum norrænum höf-
uðborgum, svo dæmi séu tekin. Íslendingar eru ekki öðruvísi en aðrar Norðurlandaþjóðir, en ís-
lensk kvikmyndahús eru í þessu öðruvísi, því miður. Vonandi stendur það til bóta en á meðan er
fjarri mér að vanþakka þessar ágætu mini-hátíðir. Þakka skal það sem vel er gert. Og þótt á Kvik-
myndahátíð Eddunnar, sem í dag hefst í Regnboganum, sé ekki beinlínis afmarkaður heild-
arsvipur er hnýsilegur svipur á hverri og einni mynd. Að minnsta kosti helmingurinn er ómissandi.
SJÓNARHORN
ÁRNI ÞÓRARINSSON
„Þú skalt aldrei halda partí ef fyrir liggur að þú sjálfur verður forvitnilegasti gesturinn,“ sagði hanastélsráð-
gjafinn. Nú liggur fyrir að í Regnboganum frá og með deginum í dag og til 19. október verður boðið til partís fyrir
kvikmyndaáhugamenn þar sem þeir verða örugglega ekki það forvitnilegasta á svæðinu.
VALIÐ AF VEISLUBORÐI
Það er engum blöðum um það að fletta að Edinborg er fögur
borg. Ég hef að vísu aldrei séð hana nema að hausti til en ég
get varla ímyndað mér að hún verði mikið fallegri. Sjáum samt
til. Eins og þeir fjölmörgu Íslendingar geta vitnað um sem hing-
að hafa lagt sína leið er ótal margt sem gleður augað í borg-
inni.
Hún hvílir á gömlum merg og má segja að hvert götuhorn
eigi sér langa og merka sögu sem birtist ekki síst í hinum
reisulegu byggingum sem bæinn prýða, en í þeim flokki fer Ed-
inborgarkastali að sjálfsögðu fremstur. Raunar hefur annað
hús verið í sviðsljósinu hér síðustu daga og vikur, öllu yngra,
fyrir sakir sem Íslendingum eru ekki ókunnar.
Árið 1997 samþykktu Skotar í þjóðaratkvæðagreiðslu að
koma á fót eigin löggjafarþingi sem tók svo til starfa tveimur
árum síðar. Vitanlega verður slík samkunda að eiga sér sama-
stað í viðeigandi húsakynnum og 1998 var brugðið á það ráð
að efna til samkeppni um hönnun nýs þinghúss. Katalónski
arkitektinn Enric Miralles varð hlutskarpastur en hugmyndina
að tillögu sinni fékk hann eftir að hafa séð árabáta liggjandi á
hvolfi á nálægri strönd og tekur útlit hússins mið af því.
Vandi fylgir hins vegar vegsemd hverri, opnun hússins hefur
dregist úr hömlu sem helgast fyrst og fremst af því allar kostn-
aðaráætlanir hafa verið látnar
lönd og leið og opinberum fjár-
munum eytt á þann hátt sem
ég hélt að Íslendingar væru
einir færir um. Nýjasta dæmið
eru gluggarnir á skrifstofum
þingmannanna 129 en komið
hefur í ljós að hver þeirra kost-
ar rúmar tvær milljónir króna.
Hefur þetta valdið mikilli
hneykslan meðal almennings
og í kjölfarið hafa nokkrir þingmenn reynt að slá sér upp á mál-
inu með því að bjóðast til að láta setja „venjulega“ glugga í
sínar skrifstofur.
Af þessu má ráða að ekkert er til sparað við byggingu þing-
hússins og ekki að sjá að þar fari þjóð sem á að vera annáluð
fyrir nísku. Þessi ó-níska birtist raunar víðar, til dæmis í við-
skiptum okkar hjónaleysanna við hérlendar bankastofnanir
sem beinlínis skirrast við að veita sparifé okkar viðtöku. Ég
hafði reyndar haft af því spurnir að ekki væri hlaupið að því fyr-
ir útlendinga að stofna bankareikning á Bretlandseyjum og
skipti engu máli þótt ekki væri sóst eftir neins konar lána-
vilyrðum heldur eingöngu geymslustað fyrir
reiðufé.
Eðlilega ákvað ég því að láta betri helming-
inn, handhafa bresks vegabréfs, alfarið um
þessi mál. Eftir rúma klukkustund á skrif-
stofu útibússtjórans, útfyllingu ótal eyðu-
blaða og ljósritun skjala á borð við vegabréf,
leigusamning og staðfestingu skólavistar
fékkst samþykki fyrir opnun sparisjóðsreikn-
ings án yfirdráttarheimildar með þeim fyrir-
vara að bankastjórinn legði blessun sína yfir
ráðahaginn.
Nú, tæpum tveimur vikum síðar, bólar ekkert á reikningnum
en þó er búið að láta konuna mína vita að hún geti fengið út-
tektarkort fyrir hraðbanka eftir nokkrar vikur – „ef hún stendur
sig vel“ eins og það var orðað. Manni verður ósjálfrátt hugsað
til íslenskra fjármálastofnana sem blátt áfram þröngva upp á
mann lánum og hvers kyns gylliboðum ef maður fæst til að
geyma svo mikið sem tíu krónur á reikningi hjá þeim.
Þjóð sem reisir sér þinghús af slíkum rausnarskap og þver-
skallast við að taka við peningunum manns, er hægt að saka
hana um nánasarskap?
LÍFIÐ Í EDINBORG
SVEINN GUÐMARSSON