Morgunblaðið - 05.10.2003, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. OKTÓBER 2003 C 5
Á STOFNFUNDI Félags fasteignasala var bara
harla góð mæting – ef miðað er við stofn-
fundasögu stéttarinnar. Alls voru sautján
manns skráðir stofnfélagar; lögfræðingar, við-
skiptafræðingar og löggiltir fasteignasalar sem
ekki seldu fasteignir úr skúffum og skotum til
hliðar við annað starf – heldur höfðu fast-
eignasölu að aðalstarfi.
Tilgangur félagsins var að vinna að auknum
samskiptum félagsmanna, standa vörð um
hagsmuni og réttindi þeirra, gangast fyrir upp-
lýsingamiðlun til fjölmiðla og almennings um
fasteignaviðskipti, samræma starfshætti fé-
laga sinna og vinna að tryggum viðskiptahátt-
um á sviði fasteigna. Þá vænta stofnfélagar
þess að náið samstarf takist með félaginu og
stjórnvöldum, opinberum stofnunum og öðrum
sem tengjast fasteignaviðskiptum. Síðast, en
ekki síst, er það von félaganna að stofnun fé-
lagsins megi verða til þess að þeir fjölmörgu
sem kaupa og selja fasteignir finni sig öruggari
í fasteignaviðskiptum. Síðan var mynduð bráða-
birgðastjórn.
Næsti fundur var haldinn í nóvember 1983 og
enn sem fyrr var nafn félagsins helsta umræðu-
efni, sem og hverjir ættu rétt á félagsaðild.
Sumir vildu að félagið héti Félag löggiltra fast-
eignasala, á meðan aðrir töldu að félagsskap-
urinn ætti að vera opinn öllu starfsfólki fast-
eignasölufyrirtækja.
Enn var verið að þrátta um nafn á félagið tutt-
ugu og átta árum seinna – og hálfu betur. Ekki
horfði þetta vænlega um tíma. Þó tókst á þess-
um fundi að taka næsta skref; fá fundarmenn til
þess að samþykkja að ráða starfsmann í hluta-
starf. Það tók Ingileifur Einarsson fasteignasali
að sér og starfaði fyrstu mánuðina.
Bráðabirgastjórnin starfaði einnig af mikilli
elju. Það sem kannski skipti sköpum fyrir fast-
eignasala að þessu sinni – og sameinaði þá, var
Upphaf Félags
fasteignasala
sú staðreynd að þeir stóðu upp fyrir axlir í mis-
gengisstefnunni margfrægu, þegar kaupendur
fasteigna voru nær daglega að missa allt út úr
höndunum. Hlutverk fasteignasala var marg-
þætt þessi misserin, því þeir urðu sálusorgarar
og sökudólgar. Á þeim dundu daglega afleið-
ingar af ákvörðunum stjórnvalda og þeir þurftu
að koma sínum sjónarmiðum á framfæri. Laga-
umhverfið var að breytast, tímabil mikilla þjóð-
félagshræringa var í uppsiglingu og fast-
eignasalar hreinlega urðu að hefja viðræður við
stjórnvöld um fyrirhugaða löggjöf um fast-
eignasölu.
Stjórnvöld, fyrir sitt leyti, fögnuðu mjög stofn-
un félagsins, því umhverfi fasteignaumsýslu í
landinu markaði óvissu og sú geggjun sem ríkti
á fasteignamarkaði var engum í hag. Stjórnvöld
þurftu hreinlega á aðstoð að halda í þeim
ógöngum sem þau höfðu sjálf hannað.
Fyrsti reglulegi aðalfundur félagsins var hald-
inn í janúar 1984. Það var ljóst að mikilvægt
skref hafði verið stigið. Ekki var lengur þráttað
um félagsnafn, eða verið í neinni fýlu, heldur var
kynnt úttekt sem gerð hafði verið á réttarstöðu
fasteignasala, auk þess sem tíminn frá stofn-
fundi hafði verið notaður til þess að gera tillögu
að merki fyrir félagið. Og kosin var fyrsta stjórn
félagsins. Hún var skipuð þeim Magnúsi Axels-
syni, sem var formaður, Atla Vagnssyni, Þórólfi
Halldórssyni, Dan V.S. Wium og Viðari Böðv-
arssyni.
Hér var komin stjórn sem ekki sat með hend-
ur í vösum þar til þurfti að heilsa einhverjum
kolleganum hjá Sýslumannsembættinu, Fast-
eignamatinu eða öðrum föstum viðkomustöð-
um fasteignasala. Hér voru komnir athafna-
menn sem boðuðu til blaðamannafundar,
kynntu merki félagsins og viðhorf til ástandsins
á fasteignamarkaði – og héldu heil býsn af
stjórnarfundum.
ÞAÐ var í miðju kalda stríðinu, árið 1955, sem
fasteignasalar reyndu fyrst að mynda með sér
félagsskap. Það var í byrjun október og var fram-
haldsstofnfundur haldinn í lok október. Í aðdrag-
anda félagsins hafði það fengið nafnið Fast-
eignasalafélag Íslands, en lagt var til að það yrði
nefnt Félag löggiltra fasteignasala. Sú nafngift
var felld og samþykkt að félagið héti Félag ís-
lenskra fasteignasala. Samþykkt voru lög eftir
að nokkuð hafði verið þráttað um 5. greinina,
sem var samþykkt „fyrst í stað“ og svohljóð-
andi:
„Félagsmenn hver í sínu lögsagnarumdæmi,
skulu hafa samvinnu um fasteignasölu, þannig
að upplýsa hver annan um eignirnar sé þess ósk-
að, forðast samkeppni um þær og skipta þóknun
fyrir sölu jafnt milli sín, ef annar hefir kaupanda
en hinn seljanda og spyrjast ætíð fyrir um hvort
annar eða fleiri hafi eignina á hendi, er hann tek-
ur við henni.“
Viðskiptavinum rænt
Það var lenska að menn rændu viðskiptavin-
um hver af öðrum og vafðist þeim því eitthvað
tunga um höfuð þegar játast skyldi undir skuld-
bindingar af þessu tagi. Í lok fundarins kom í ljós
að menn voru fremur ókátir yfir lélegri mætingu
og vildu freista þess að fá fleiri fasteignasala
með í félagsskapinn. Var því boðað til framhalds-
fundarins. Þar var rætt um það hvort félagið ætti
að vera fyrir alla fasteignasala eða eingöngu lög-
gilta fasteignasala. Lögunum var lítillega breytt
og kosin stjórn. Árið eftir var auglýstur aðal-
fundur og var þar að vísu færð sjóðsbók en enga
aðra starfsemi er að lesa úr fundargerð. Fer ekki
fleiri sögum af því félagi.
Leið nú og beið – þetta kvartöld – án þess að
fasteignasalar kæmu saman á fundum sem ekki
voru til annars en setja þeim leiðinlegar reglur.
Mætingin á sjötta áratugnum sýndi svo ekki
varð um villst að ef það var einhver stétt sem
fasteignasalar vildu ekki þekkja, þá voru það
fasteignasalar. Mestu vandræðin höfðu jú hlot-
ist af því að þrátta um nafn á félaginu. Svo vildu
þeir fá að hirða þá kúnna sem þeir gátu önglað
sér í, hvað sem hver segði – og var kannski ekk-
ert í það hrópandi ósamræmi við siðferðið sem í
gildi var. Þetta var jú á þeim tíma sem pólitík-
usar höfðu ráðstöfunarrétt yfir hluta af húsnæð-
ismálastjórnarlánum, sem ekki sjaldan var veitt
til vina og kunningja til að braska með. Gjaldeyr-
isviðskipti lutu ströngum reglum fyrir þjóðina,
nema suma sem voru í aðstöðu til að plokka
gjaldeyri til sín. Allt snerist um að vera í að-
stöðu.
En hvað sem því líður, þá áttu sér stað ýmsar
breytingar á þeim tuttugu og fimm árum frá því
að fasteignasalafélagið hið fyrsta var stofnað og
þar til næsta fasteignasalafélagi var hleypt af
stokkunum. Það fékk heitið Félag fasteigna-
sölufyrirtækja. Samkvæmt lögum félagsins var
tilgangur þess sá að vera málsvari fasteigna-
sölufyrirtækja og stuðla að auknum sam-
skiptum og fræðslu milli félagsmanna. Hér var
um að ræða félag sem byggðist á aðild fyr-
irtækja en ekki einstaklinga. Auðvitað var hér
líka kosin stjórn. Samkvæmt heimildum virðist
þetta félag hafa haldið einn fund síðar á árinu.
Fara síðan ekki sögur af því að fasteignasalar
hefðu neitt fleira að ræða næstu þrjátíu mán-
uðina eða svo.
Þá gerðust þau undur og stórmerki 12. apríl
1983, sem var þriðjudagur, og klukkan ekki
nema 8.30 að morgni að nokkrir fasteignasalar
lentu saman á herbergi 407 á Hótel Borg til
þess að ræða nýtt félag. Undirbúningsnefnd var
kosin og næsti fundur var haldinn 12. maí. Þar
var bráðabirgðastjórn kosin og stofnfundur var
síðan haldinn 5. júlí. Á þeim fundi var ákveðið að
félagið héti Félag fasteignasala, jafnvel þótt
fundarmenn hafi samþykkt nafnið treglega – og
hreint ekki fyrr en sá möguleiki hafði verið rædd-
ur að breyta mætti nafni félagsins síðar. Síðan
eru liðin tuttugu ár – félagið heitir ennþá Félag
fasteignasala og hæpið að nokkur maður fari að
gera veður út af því héðan af.
Heimild: Fasteignasalar á Íslandi; Saga-Æviskrár. Höfundur: Óskar
Guðmundsson. Útgefandi: Félag fasteignasala 2002.
Stofnun fasteignasalafélaga
Sú braut var nokkuð grýtt sem ryðja þurfti áður en tókst að
koma fasteignasölum til þess að taka höndum saman og
stofna með sér félag til að standa vörð um hagsmuni sína og
til að samnýta þekkingu og reynslu.
Á STRÍÐSÁRUNUM voru reistir herskálar við býlið Múla, austan og norðan við
það sem síðar varð Háaleitisbraut. Skálahverfið var í daglegu tali kallað Múla-
kampur og eftir stríðið tóku Íslendingar skálana til íbúðar þegar hermennirnir
yfirgáfu þá. En þar sem gríðarlegur húsnæðisskortur var í Reykjavík, dugðu skál-
arnir ekki til og smám saman drifu sig karlar með haka og skóflur hingað og
þangað um svæðið og byggðu nokkuð af litlum íbúðarhúsum, án skipulags og
lóðaréttinda. Þau hús eru nú horfin í dag.
Múlakampur