Morgunblaðið - 06.10.2003, Blaðsíða 12

ERLENT
12 MÁNUDAGUR 6. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÍSRAELSKAR herþotur gerðu í gær
sprengjuárásir á búðir í Sýrlandi, sem
Ísraelar segja að séu þjálfunarbúðir
palestínsku hreyfingarinnar Jíhad.
Daginn áður hafði einn liðsmanna
hreyfingarinnar orðið sjálfum sér og
nítján öðrum að bana í sprengjutil-
ræði á veitingastað í hafnarborginni
Haifa í Norður-Ísrael. Á meðal þeirra
sem létu lífið í tilræðinu voru fjögur
börn og um 55 manns særðust.
Sprengjuárásirnar á búðirnar í
Sýrlandi eru þær fyrstu sem Ísraelar
hafa gert á sýrlenskt landsvæði frá
Yom Kippur-stríðinu fyrir sléttum 30
árum. Árásirnar kyntu undir áhyggj-
um af því að grannríki Ísraels kynnu
að dragast inn í átök Ísraela og Pal-
estínumanna sem staðið hafa í þrjú
ár.
Ísraelar saka Sýrlendinga um að
hafa haldið verndarhendi yfir Jíhad
og fjármagnað starfsemi hreyfingar-
innar. Ísraelsstjórn kvaðst í gær ætla
að ráðast á hryðjuverkamenn hvar
sem þeir væru í Mið-Austurlöndum.
„Hvaða ríki sem heldur verndarhendi
yfir hryðjuverkamönnum, þjálfar,
styður og hvetur þá, verður látið sæta
ábyrgð á gerðum sínum,“ sagði tals-
maður stjórnarinnar.
Herþoturnar réðust á nokkur skot-
mörk í Ein Saheh-búðunum, um 22
km norðvestan við Damaskus. Ísrael-
ar segja að Íran hafi fjármagnað
þjálfunarbúðirnar og nokkrar hreyf-
ingar, þeirra á meðal Jíhad, hafi notað
þær.
Ísraelsher kvaðst ekki vita hvort
mannfall hefði orðið í árásunum, en
hermt var að nokkrir íbúar á svæðinu
hefðu særst. „Þetta var takmörkuð
aðgerð,“ sagði Raanan Gissin, ráð-
gjafi Ariels Sharons, forsætisráð-
herra Ísraels. „Við réðumst ekki á
sýrlensk skotmörk, heldur á
ákveðnar búðir sem notaðar voru til
að þjálfa hryðjuverkamenn.“
Talsmaður Jíhad neitaði því að
hreyfingin væri með þjálfunarbúðir í
Sýrlandi. „Allar stöðvar okkar eru á
palestínsku landsvæðunum,“ sagði
hann en neitaði því ekki að liðsmenn
hreyfingarinnar hefðu fengið ein-
hverja þjálfun í Sýrlandi.
Ísraelar skutu einnig nokkrum
flugskeytum á Gaza-svæðinu í gær-
morgun en ekkert mannfall varð. Ísr-
aelskir hermenn skutu Palestínu-
mann til bana og særðu tvo aðra
nálægt vegartálma á Gaza-svæðinu.
Stjórnin hvött til að
„fjarlægja“ Arafat
Yfirvöld í Ísrael sögðu að svo virtist
sem sjálfsmorðsárásin í Haifa á laug-
ardag hefði verið vandlega undirbúin.
29 ára kona, sem gerði árásina, er tal-
in hafa skotið öryggisvörð til þess að
komast inn á veitingastaðinn sem er í
eigu gyðinga og ísraelskra araba.
Jíhad lýsti árásinni á hendur sér.
Þetta var fyrsta sjálfsmorðsárásin í
Ísrael frá tveimur sprengjuárásum
Hamas-liða í Tel Aviv og Jerúsalem 9.
september, en þá létu 15 manns lífið,
auk tveggja árásarmanna.
Ariel Sharon sagði að palestínsk yf-
irvöld bæru ábyrgð á árásinni þar
sem þau hefðu ekki reynt að hindra
starfsemi palestínskra hryðjuverka-
samtaka.
Saeb Erakat, háttsettur palest-
ínskur embættismaður, fordæmdi
árásina og krafðist alþjóðlegrar að-
stoðar við að koma í veg fyrir ofbeldi í
Mið-Austurlöndum.
„Við krefjumst þess að Bandaríkin,
Rússland, Sameinuðu þjóðirnar og
Evrópusambandið komi í veg fyrir að
átökin á svæðinu stigmagnist og
tryggi að Vegvísinum til friðar verði
komið í framkvæmd,“ sagði hann.
Nokkrir ísraelskir ráðherrar
hvöttu stjórn Ariels Sharons til að
svara tilræðinu með því að standa við
þá hótun hennar að „fjarlægja“ Yass-
er Arafat, leiðtoga Palestínumanna.
Arafat fordæmdi árásina og hvatti til
vopnahlés.
Hátt settur embættismaður í Ísrael
sagði í gær að Arafat yrði ekki rekinn
í útlegð þegar í stað. „Sú stund nálg-
ast,“ bætti hann þó við.
Konan, sem gerði árásina, starfaði
sem lögmaður í Jenín á Vesturbakk-
anum. Fjölskylda hennar segir að hún
hafi orðið vitni að því þegar ísraelskir
hermenn skutu bróður hennar og
frænda til bana í Jenín 12. júní.
Ísraelar hefna sprengjutilræðis sem kostaði 20 manns lífið
Loftárásir gerðar
á búðir í Sýrlandi
Fyrstu árásir
Ísraela á sýrlenskt
landsvæði í 30 ár
AP
Sjálfboðaliðar safna líkamsleifum í veitingahúsi í Haifa þar sem 20 manns létu lífið í sprengjuárás.



 !!!
" #$$
#  ! %!!& '%('%) 
! "
#$
*%'
+,
-%% .-
/,%
%&"
'( *+,

-.  / )
#







*



12
3
3
31

1
1


 ,4
5
432
,

%* 012$
, 1
61 2



+,,7 2 



1
2
 * 2  6, 
/
+, ,

189 ,


5
2,3
 
6 Jerúsalem. AP, AFP.
SÚLUR, bogar, marmari og strangt yfir-
bragð eru einkenni á stíl bygginga sem
byggðar voru á valdatíma fasista á Ítalíu,
sem vildu með húsasmíðinni endurvekja
dýrðarljóma Rómaveldis hins forna, svo og
reisa minnisvarða um stórhug hinna nýju
valdhafa landsins.
Um áratugaskeið voru þessar áberandi
byggingar litnar hornauga, en nú er sú
„pólitíska rétthugsun“ hvað varðar mat á
byggingararfleifð fastistatímans liðin und-
ir lok.
Leiðtogar Evrópusambandsins (ESB)
komu nú um helgina saman til að setja
með viðhöfn nýja ríkjaráðstefnu um stjórn-
arskrársáttmála sambandsins, en sam-
komustaðurinn er í sérstöku ráðstefnu-
byggingahverfi sem Benito Mussolini,
leiðtogi ítölsku fasistastjórnarinnar, lét
byggja fyrir rúmum 60 árum. ESB-
leiðtogafundurinn beinir athyglinni á ný
að þessum byggingum, sem með fáeinum
síðari tíma breytingum hafa fengið á sig
ferskara en jafnframt hlutlausara – ópóli-
tískara – útlit.
„Þar til fyrir skömmu gat maður ekki
sagt upphátt að fasísk byggingarlist væri
falleg; þá átti maður á hættu að vera sak-
aður um að segja að fasisminn sem slíkur
væri fallegur,“ segir Rossana Bossaglia,
prófessor í sögu byggingarlistar, á eft-
irlaunum, sem stýrði á síðasta ári sýningu
í Róm á byggingararfleifð fasistatímans.
„Nú getum við sagt að orrustan sé unnin,“
segir hún.
MMussolini sat að valdataumum Ítalíu
frá 1922 fram til þess er honum var steypt
árið 1943. Hann stýrði landinu inn í ör-
lagaríkt bandalag við Þýzkaland nazista
og heimsstyrjöldina síðari. Forystumenn
fasistastjórnarinnar álitu byggingarlist og
borgarskipulag kjörinn vettvang til að
skapa „nýja tíma“ sem borgararnir yrðu
áþreifanlega varir við. Að frumkvæði
stjórnvalda var því ráðizt í fjöldann allan
af metnaðarfullum byggingaráætlunum á
hinum tveggja áratuga valdatíma fasista
og sér þeirra enn merki vítt og breitt um
Ítalíu.
Via della Conziliazione, breiðgata sem
liggur að Péturstorginu í Róm, var hönnuð
á miðjum fjórða áratugnum. Árið 1933 var
fjögurra akreina breiðstræti rutt þvert í
gegn um borgarhverfi þar sem torg og
götur Forn-Rómverja lágu áður. Útborgin
Latina var stofnuð árið 1932, þegar mýr-
arnar suður af Róm voru ræstar.
En eitt metnaðarfyllsta byggingaverk-
efnið, sem ráðizt var í að frumkvæði fas-
istastjórnarinnar, var EUR-ráðstefnu- og
vörusýningahverfið suður af Róm, þar sem
áðurnefndur leiðtogafundur ESB fer fram.
Í hverfinu er nokkrar af glæstustu bygg-
ingum fastistatímans að finna, svo sem
Palazzo della Civilta Italiana (Þjóðmenn-
ingarhús Ítalíu), ferkantað stórhýsi með
stórum boga-„gluggum“ sem liggja í jöfn-
um röðum eftir öllum hliðum hússins.
Byggingin er stundum kölluð „ferkantaða
Colosseum“. Önnur áberandi bygging á
svæðinu er ráðstefnuhöllin Palazzo dei
Congressi, en hún er með mikilfenglega
súluframhlið og risastórt hvolfþak.
Mussolini vildi að EUR-hverfið yrði sam-
bærilegt að stórfengleik og hin risavöxnu
byggingaráform nazista í Þýzkalandi, sem
Albert Speer, húsameistari Adolfs Hitlers,
hannaði.
En síðari heimsstyrjöldin brauzt út og
aldrei tókst að ljúka öllum bygging-
aráformunum í EUR-hverfinu. Þeim hafði
annars verið ætlað að hýsa eins konar
heimssýningu – Allsherjarsýninguna í Róm
(Esposizone universale di Roma, EUR),
sem fara átti fram árið 1942 en aldrei varð
af vegna stríðsins. Aðeins var lokið við
nokkrar af þeim vel á annan tug bygginga
sem húsameistari Mussolinis, Marcello
Piacentini, hafði lagt drög að. Hverfið var
síðan allt tekið í gegn fyrir Ólympíu-
leikana í Róm árið 1960.
Að mati sérfræðinga er það sem helzt er
áhugavert við byggingarstíl fasistatímans
sú blanda sem þar var reynd af klassískum
stíl fornrómverska tímans og „fúnksjón-
alískum“ nútímastíl.
Byggingararf-
leifð fasista fær
uppreisn æru
Rómaborg. Associated Press.
AP
Tiltekt á tröppum ráðstefnuhallarinnar Palazzo dei Congressi í EUR-hverfinu í Róm, sem reist
var á valdatíma fasista. Þar hittust leiðtogar aðildarríkja Evrópusambandsins á laugardaginn
var til að hefja ríkjaráðstefnu um stjórnarskrársáttmála sambandsins.
’ Þar til fyrir skömmu gatmaður ekki sagt upphátt
að fasísk byggingarlist
væri falleg. ‘