Morgunblaðið - 06.10.2003, Blaðsíða 52

52 C MÁNUDAGUR 6. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐFasteignir
S
NEMMA árs 1884 fékk
Jóhannes Pálsson,
tómthússmaður, leyfi
til þess að byggja sér
steinbæ með timb-
urstöfnum á Þing-
holtslóð.
Húsið er hlaðið úr steini, sléttað
utan með kalki, að grunnfleti 12X9
álnir. Hæð að þakskeggi er 5,5 áln-
ir. Það er einlyft með bárujárn-
klæddu mænisþaki.
Í brunavirðingu frá 18. ágúst
1884 segir að í húsinu séu fjögur
herbergi og undir suðurenda sé lít-
ill kjallari. Talið er fullvíst að grjót-
ið sem fór í veggjahleðsluna hafi
verið tekið úr Skólavörðuholtinu.
Báðar hliðar hússins eru hlaðnar
upp að þakskeggi og stafnar hlaðn-
ir upp að gólfi rishæðarinnar.
Það kviknaði í húsinu árið 1888
og urðu talsverðar skemmdir á því.
Sama ár var húsið selt og kaupir
það H.Th. Thomsen. Árið 1903 sel-
ur hann Páli Stefánssyni húsið og
sama ár, nánar tiltekið í ágústmán-
uði, byggir Páll tvo skúra við húsið.
Annar skúrinn er fyrir löngu horf-
inn en hinn skúrinn stendur enn og
er inn- og uppgönguskúr.
Á efri hæð hans er baðherbergi
og klósett. Skúrinn er byggður úr
timbri, klæddur með bárujárni.
Grunnflötur inngönguskúrsins er
4X4 álnir. Einnig byggir Páll
geymsluskúr á lóðinni sama ár.
Páll átti Bjargarstein ekki nema
í tvö ár en þá selur hann Guðfinnu
Jónsdóttur eignina. Guðfinna á
Bjargarstein ekki nema í nokkra
mánuði þar til hún selur Kristjáni
Kristjánssyni sem býr þar með
fjölskyldu sinni til ársins 1912.
Eins og sjá má hafa verið nokkuð
ör eigendaskipti á Bjargarsteini
fyrstu þrjá áratugina, en árið
1912 kaupir Jón E. Jónsson hús-
ið af Kristjáni sem hafði verið eig-
andi þess frá 1905. Jón var prentari
og starfaði lengi hjá Gutenberg.
Hann fæddist 5. október 1868 í
Vesturkoti í Leiru.
Á heimilinu það ár eru, auk Jóns,
kona hans Sigurveig Guðmunds-
dóttir, fædd 19. febrúar 1864 í
Reykjavík, og börn þeirra Jón Guð-
mundur, Ragnhildur, Sigríður
Guðný, Jóhannes Loftur, Einar og
Sveinn, sem öll eru fædd eftir alda-
mótin. Þá bjó önnur fjölskylda í
húsinu, ekkjan Steinunn Jón-
asdóttir og börn hennar tvö, bæði á
unglingsárum, Jón Ragnar Þor-
steinsson og Guðrún Jónasdóttir.
Verslun í norðurstofunni
Sigurveig, kona Jóns, var til
margra ára með verslun í norð-
urstofunni í húsinu. Gengið var inn
í verslunina beint af götunni. Þar
voru seldar mjólkurvörur, brauð,
kökur og sælgæti. Verslunin hafði
á sér gott orð og hafði drjúgan hóp
viðskiptavina. Oft var þarna þröng
á þingi, þó að ekki væri alltaf versl-
að fyrir háar fjárhæðir. En þarna
var gott að koma og gaman að
blanda geði við kaupkonuna og þá
sem áttu erindi í verslunina.
En allt hefur sinn endi. Árið 1934
lést Sigurveig og þá var versl-
unarrekstri hætt í húsinu.
Árið 1921 byggðu eldri heima-
sætan, Ragnhildur Jónsdóttir, og
maður hennar, Einar Tómasson,
myndarlegt steinhús á lóðinni. Það
hús er Bergstaðastræti 24 B. Í því
bjó dóttir þeirra, Inga Ein-
arsdóttir.
Einar Jónsson, næstyngstur
barna Jóns og Sigurveigar, fetaði í
fótspor föður síns og nam prentiðn.
Hann starfaði lengi hjá Gutenberg.
Einar kaupir Bjargarstein af föður
sínum árið 1949 og flytur þangað
með fjölskyldu sína. Faðir hans bjó
áfram í húsinu í skjóli sonar síns og
konu hans, Jórunnar Þórðardóttur.
Árið 1975 seldi Einar og fór þá
Bjargarsteinn úr eigu ættarinnar.
Einhver eigendaskipti áttu sér stað
áður en Þórir Kristjánsson kaupir
1978. Sama ár voru gerðar endur-
bætur á húsinu innandyra. Veggir
voru viðarklæddir upp á nýtt þar
sem ekki var hægt að notast við
gömlu viðarklæðninguna, sett ný
gólf og ný raflögn.
Sæunn Grendal, hjúkrunarfræð-
ingur, verður eigandi Bjargar-
steins árið 1987. Hún gerði mikið
fyrir húsið án þess að það tapaði
upprunalegu útliti sínu. Utanhúss-
viðgerðir fóru fram og meðal ann-
ars var sett ný pússning á steininn.
Þegar pússningin var brotin í burt
mátti sjá hvar dyrnar að götu höfðu
verið þar sem viðskipavinir Sig-
urveigar gengu um á meðan búðin
var í húsinu. Að innan var allt gert
upp sem þurfti, t.d. voru fjalagólfin
unnin upp og svo mætti lengi telja.
Niðri í húsinu eru tvær samliggj-
andi stofur, eldhús og forstofa.
Uppi eru tvö svefnherbergi,
framloft og klósett með baði. Á
hæðinni eru verklegir loftbitar sem
fá að njóta sín og eru til mikillar
prýði.
Inga Jóhannsdóttir og Jóhanna
Karlsdóttir kaupa Bjargarstein af
Sæunni árið 2000. Inga segir að
húsið hafi verið í mjög góðu standi
enda nýuppgert og með afbrigðum
vel um gengið. Ekki þarf að efa það
að þetta gamla og fallega hús er í
góðum höndum hjá eigendum sín-
um sem kunna vel að meta aldur
þess og sögu.
Fyrstu áratugina voru venjulega
tvær fjölskyldur í húsinu og oft bú-
ið þröngt. Útikamar var baka til á
lóðinni en langt er síðan hann var
rifinn.
Bjargarsteinn er verðugur
fulltrúi hlaðinna húsa sem byggð
voru á þeim tíma.
Morgunblaðið/Ásdís
Húsið er hlaðið úr steini en sléttað að utan með kalki.
Bjargarsteinn á Bergstaðastræti 24
Á gatnamótum Berg-
staðastrætis og Bjarg-
arstígs er gamall stein-
bær, byggður 1884.
Freyja Jónsdóttir fjallar
hér um sögu þessa húss,
en Bjargarsteinn er verð-
ugur fulltrúi hlaðinna
húsa sem byggð voru á
þeim tíma.
Helstu heimildir eru frá Borgarskjalasafni,
B-skjöl og brunavirðingar, húsaskrá Reykja-
víkur og kirkjubækur.
GÖMLU, góðu flautukatlarnir eru
oft ánægja fyrir augað.
Þessi kýrketill er ættaður frá
Ameríku og heitir því skemmti-
legta nafni „teacattle“.
Hann baular hátt og snjallt
þegar sýður og vekur samræður
þegar gestir koma í eldhúsið.
Ketill með karakter
ALDAN heitir þetta hús og stend-
ur við Fjarðarstræti 38 á Ísafirði.
Það er eitt þeirra húsa sem Rag-
úel Árni Bjarnason teiknaði í bæn-
um og innleiddi þar með hinn
glæsilega norska stíl timburhúsa.
Aldan var byggð árið 1905.
Húsið byggði Jón Snorri Árna-
son trésmiður í félagi við Pál Jós-
úason, síðar bónda á Meiribakka í
Langadal. Hafði Jón Snorri
smíðastofu í kjallaranum en að
öðru leyti var húsið notað sem
íbúðarhús.
Þegar manntal var tekið vet-
urinn 1914 voru íbúar í Öldunni 48
talsins í báðum endum hússins.
Enn er Aldan íbúðarhús en nú búa
þar mun færri en löngum áður.
Tólf árum eftir að húsið var byggt
var það komið í eigu Þorsteins Ey-
firðings skipstjóra, Maríasar
Andréssonar formanns og Guð-
jóns Jónssonar kaupmanns.
Morgunblaðið/Guðrún Guðlaugsdóttir
Aldan — gamalt hús í norskum stíl