Morgunblaðið - 08.10.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 8. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði á Alþingi í gær að
það lægi fyrir að framlög Íslendinga
til þróunarmála yrðu aukin á næstu
árum. Það væri þó ekki búið að taka
ákvörðun um hversu mikið þau yrðu
aukin. „Hversu mikið og hvernig
skiptingin verður milli framlaga til
Þróunarsamvinnustofnunar Íslands,
til marghliða þróunarsamvinnu og
til friðargæslu get ég ekki fullyrt á
þessu stigi,“ sagði hann, en tilefni
þessara orða var utandagskrárum-
ræða um Ísland og þróunarlöndin.
Þórunn Sveinbjarnardóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, var
málshefjandi umræðunnar. Ráð-
herra tók fram að hann myndi í
næstu viku fara til Úganda og Mós-
ambík, en þar mun hann m.a. kynna
sér starfsemi Þróunarsamvinnu-
stofnunar í þessum ríkjum.
Í umræðunni í gær var m.a.
fjallað um nýja skýrslu um Ísland
og þróunarlöndin, en í skýrslunni,
sem er eftir þá Jónas H. Haralz og
Hermann Örn Ingólfsson, eru m.a.
settar fram tillögur um aukningu á
aðstoð Íslendinga við þróunarlönd-
in. Ráðherra sagði að skýrslan hefði
verið gerð að sínu frumkvæði. „Ég
hef ekki tekið endanlega afstöðu til
þess hvaða tillögur við munum setja
fram á grundvelli skýrslunnar,“ út-
skýrði hann og bætti því við að það
yrði þó gert á næstunni. Hann tók
og fram að skv. nýjustu útreikn-
ingum benti allt til þess að framlög
Íslendinga til þróunarmála yrðu
0,17% af landsframleiðslu á þessu
ári.
Hreyfst með hraða snigilsins
Þórunn Sveinbjarnardóttir sagði
m.a. í framsöguræðu sinni að þrír
áratugir væru liðnir frá því aðild-
arríki Sameinuðu þjóðanna (SÞ)
samþykktu að iðnríkin skyldu veita
sem næmi 0,7% af landsframleiðslu
til opinnberrar þróunaraðstoðar. „Á
þessu ári munu framlög Íslands til
þróunarsamvinnu nema 0,16% af
landsframleiðslu og hafa þau því
þokast í rétta átt, frá árinu 1999,
þegar þau námu einungis 0,09% af
þjóðarframleiðslu,“ sagði Þórunn.
Hún sagði að hækkun framlaga Ís-
lendinga til þessa málaflokks hefðu
„hreyfst með hraða snigilsins á liðn-
um árum og áratugum,“ eins og hún
orðaði það. „Og enn eigum við langt
í land með að ná markmiðum þeim
sem við undirgengumst sem aðild-
arríki Sameinuðu þjóðanna.“ Hún
bætti því við að hin pólitíska ábyrgð
á slakri frammistöðu Íslands í þess-
um efnum bæru í raun allir stjórn-
málaflokkar, sem setið hefðu í rík-
isstjórn sl. 30 ár. „En nú er meira
um vert að horfa fram á veginn og
ræða hvernig löggjafinn vill að þess-
um málum verði skipað til fram-
tíðar. Samfylkingin vill að aukning
framlaga til þróunarsamvinnu við
fátæk ríki haldist í hendur við póli-
tísk markmið Íslands á alþjóðlegum
vettvangi og utanríkisstefnu okkar í
heild sinni. Með hækkandi framlög-
um aukast umsvif stofnana á borð
við Þróunarsamvinnustofnun Ís-
lands og mun fleiri tækifæri gefast
til þess að taka þátt í marghliða að-
stoð eins og hún er kölluð, t.d. í
samvinnu við frjáls félagasamtök
bæði innlend og erlend.“
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra í umræðum á Alþingi um þróunarmál
Framlög til þróunarmála
verða aukin á næstu árum
Morgunblaðið/Ásdís
Þórunn Sveinbjarnardóttir gagnrýndi framlög Íslands til þróunaraðstoðar
og sagði þau í engu samræmi við stefnu Sameinuðu þjóðanna.
ÞINGMENN stjórnarandstöðu-
flokkanna gagnrýndu harðlega á
Alþingi í gær lagafrumvarp ríkis-
stjórnarinnar um að fast árgjald og
kílómetragjald þungaskatts og
vörugjöld af eldsneyti hækki um
8% í samræmi við forsendur fyrir
tekjuáætlun fjárlagafrumvarps
næsta árs. Geir H. Haarde fjár-
málaráðherra mælti fyrir frumvarp-
inu í gær. Áætlað er að hækkun á
gjaldskrá þungaskattsins auki
tekjur ríkissjóðs um 400 milljónir á
ársgrundvelli og að hækkun á vöru-
gjöldum á bensíni auki tekjurnar
um 600 milljónir.
Þingmenn í stjórnarandstöðu
sögðu m.a. að frumvarpið fæli í sér
auknar álögur á landsmenn. Frum-
varpið gengi þvert gegn loforðum
ríkisstjórnarflokkanna, frá því í vor,
um skattalækkanir. Guðjón A.
Kristjánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, sagði að samþykkti meiri-
hluti þingsins frumvarpið yrði það
hrein svik við kjósendur. Geir benti
á hinn bóginn á í umræðunum að
ekki hefði verið hreyft við umrædd-
um gjöldum, nema til lækkunar, frá
árinu 1999. Á sama tíma hefði al-
mennt verðlag hækkað um 18%.
Gagnrýna
hækkun gjalda
ÞINGFLOKKUR Frjálslynda
flokksins hefur lagt fram á Alþingi
tillögu til þingsályktunar um sér-
stakan skattaafslátt vegna barna. Er
með tillögunni lagt til að Alþingi
álykti að tekinn verði upp sérstakur
ótekjutengdur skattaafsláttur handa
foreldrum eða forráðamönnum
barna. „Afslátturinn nemi tiltekinni
upphæð fyrir hvert barn til 16 ára
aldurs,“ segir í tillögunni. Er þar
ennfremur lagt til að fjármálaráð-
herra verði falið að skoða nánari út-
færslu afsláttarins og hvort rétt sé
að hann fari stighækkandi eftir
fjölda barna.
Viðbót við barnabætur
Í greinargerð með tillögunni segir
m.a. að augljós þjóðfélagsleg rök séu
fyrir því að auka stuðning við barna-
fjölskyldur. Er þar einnig tekið fram
að skattaafslátturinn sé hugsaður
sem viðbót við reglur um greiðslur
barnabóta. Fyrsti flutningsmaður
tillögunnar er Sigurlín Margrét Sig-
urðardóttir, varaþingmaður Frjáls-
lynda flokksins.
Frjálslyndi flokkurinn
Barnafjöl-
skyldur fái
sérstakan
skattaafslátt
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
mælti í gær fyrir frumvarpi til fjár-
aukalaga fyrir árið 2003. Er í frum-
varpinu farið fram á að fjárheimildir
ársins verði auknar um 8 milljarða
kr. Á móti er í frumvarpinu áætlað
að tekjur aukist um 3 milljarða.
„Áætlað er að tekjuafgangur á rík-
issjóði verði um 6,2 milljarðar á
þessu ári og hreinn lánsfjárjöfnuður
verði 17,6 milljarðar. Er það nokkru
minna en áætlað var í fjárlögum en
samt vel viðunandi niðurstaða í ljósi
þróunar efnahagsmála það sem af er
ári og að ríkisstjórnin greip til ráð-
stafana í atvinnu- og byggðamálum
fyrr á árinu.“ Ráðherra sagði að
breytingarnar fælu m.a. í sér að rík-
issjóður greiddi niður skuldir sem
næmu 9 milljörðum í stað þess að
greiða niður skuldir um 11 milljarða.
Hallarekstur sjúkrahúsa
Fjármálaráðherra sagði að af
þeim samtals 8 milljarða kr. út-
gjaldaheimildum, sem óskað væri
eftir í frumvarpinu, væru m.a. 2,3
milljarðar ætlaðir til heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytisins, 1,5
milljarðar til félagsmálaráðu-
neytisins, 1,3 milljarðar til fjár-
málaráðuneytisins, einn milljarður
til menntamálaráðuneytisins og einn
milljarður til umhverfisráðuneyt-
isins. „Frávik frá fjárheimildum
heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytis skýrast að stærstum hluta af
hallarekstri sjúkrahúsa og heilsu-
gæslustöðva, en áformað er að verja
um 1,3 milljörðum til að minnka
þann halla.“ Þá sagði ráðherra m.a.
að 430 milljónum yrði varið til að
mæta útgjöldum sjúkratrygginga.
Um frávik félagsmálaráðu-
neytisins frá fjárheimildum sagði
ráðherra: „Útgjöld félagsmálaráðu-
neytisins umfram áætlun fjárlaga
skýrast af 1,1 milljarðs kr. út-
gjöldum til avinnuleysisbóta og 300
milljónum kr. til Ábyrgðarsjóðs
launa.“ Ennfremur sagði ráðherra
m.a. að útgjöld menntamálaráðu-
neytisins umfram fjárlög ættu að
stærstum hluta rætur sínar að rekja
til aukinna útgjalda háskóla og
framhaldsskóla m.a. vegna fjölgunar
nemenda.
Auknar arðgreiðslur
Ráðherra gerði einnig grein fyrir
ástæðum þess að í tekjuhlið frum-
varpsins væri gert ráð fyrir 3 millj-
arða kr. auknum tekjum frá því sem
áður var áætlað. Sagði hann m.a. að
áætlað væri að ákveðnar rekstr-
artekjur ríkissjóðs myndu aukast
um rúmlega 2,2 milljarða „að stærst-
um hluta vegna aukinna arð-
greiðslna ríkisfyrirtækja og endur-
skoðunar á vaxtatekjum ríkissjóðs í
ljósi niðurstöðu ríkisreiknings.“
Geir H. Haarde fjármálaráðherra mælti í gær fyrir frumvarpi til fjáraukalaga
Fjárheimildir verða auknar um 8 milljarða
Morgunblaðið/Ásdís
Geir H. Haarde fjármálaráðherra og Björn Bjarnason dómsmálaráðherra.
Tekjur aukist
um 3 milljarða
LAGT hefur verið fram á Alþingi
lagafrumvarp þar sem lagt er til að
lögfestar verði sérstakar reglur „til
verndar trúnaðarsambandi fjöl-
miðlamanna og heimildarmanna
þeirra“, eins og það er orðað. Bryn-
dís Hlöðversdóttir, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, er fyrsti flutnings-
maður frumvarpsins, en
meðflutningsmenn eru fimm aðrir
þingmenn flokksins.
Frumvarpið gengur m.a. út á að
nýjum málsgreinum verði bætt við
lög um meðferð opinberra mála. Er
lagt til að ein þeirra hljóði svona:
„Starfsmönnum fjölmiðla er ekki
skylt að bera vitni um hver sé heim-
ildarmaður eða höfundur að riti,
grein, frásögn, tilkynningu eða öðru
efni, hvort sem það hefur birst eða
ekki, hafi heimildarmaður eða höf-
undur óskað nafnleyndar. Þetta á þó
ekki við ef vitnisburðar er krafist
vegna afbrots sem ætla má að muni
varða þyngri refsingu en fjögurra
ára fangelsi eða vegna brots á þagn-
arskyldu í opinberu starfi, enda sé
vitnisburður nauðsynlegur fyrir
rannsókn máls og hagsmunir af því
að upplýsa mál vegi ótvírætt þyngra
en hagsmunir almennings af því að
fá umræddar upplýsingar í hendur.“
Í greinargerð frumvarpsins segir
m.a. að markmið reglna um heimild-
arvernd, sé að tryggja möguleika
fjölmiðla til upplýsinga- og fréttaöfl-
unar um hvert það efni sem varðar
hagsmuni almennings. „Frjálsir og
óháðir fjölmiðlar mynda eina af meg-
instoðum hvers lýðræðisríkis og
reglur um heimildarvernd eru eitt
veigamesta skilyrðið fyrir fullnægj-
andi starfsrækslu þeirra.“
Samhliða umræddu frumvarpi
hafa sömu þingmenn Samfylkingar-
innar lagt fram á Alþingi frumvarp
til laga um bótarétt höfunda og
heimildarmanna. Er þar lagt til að
fyrsta og eina grein laganna hljóði
svona: „Starfsmaður ríkis eða sveit-
arfélags sem rýfur þagnarskyldu
með því að greina frá upplýsingum
sem varða ríka hagsmuni og telja
verður að eigi erindi til almennings á
rétt til bóta úr hendi vinnuveitanda
fyrir tjón sem hann verður fyrir
vegna uppsagnar, missis réttinda
eða annarra aðgerða af hálfu vinnu-
veitanda enda þyki sýnt að aðgerðir
vinnuveitanda séu viðbrögð við rofi á
þagnarskyldu. Sama á við um starfs-
menn annarra fyrirtækja, félaga eða
stofnana, hvernig sem eignarhaldi
þeirra er háttað.“ Í greinargerð seg-
ir að tilgangur frumvarpsins sé að
tryggja bótagrundvöll jafnvel þótt
sýnt hafi verið fram á að upplýsinga-
gjöfin feli í sér brot á þagnarskyldu.
Frumvarp lagt fram um
vernd heimildarmanna
♦ ♦ ♦