Morgunblaðið - 12.10.2003, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
N
ú er nýlokið at-
hyglisverðri sýn-
ingu á nokkrum
meira eða minna
vel skilgreindum
hugmyndum um
breytingar á
skipulagi í eldri hlutum Reykjavík-
urborgar. Sumar eru þessar til-
lögur þegar komnar til fram-
kvæmda, aðrar eru á umræðustigi,
eða a.m.k. að komast á það stig.
Annars virðist nokkur vandræða-
gangur einkenna skipulagsmál
Reykjavíkurborgar nú um stundir.
Mest orka skipulagsyfirvalda virð-
ist fara í deiliskipulag afmarkaðra
reita í því skyni að fylla upp í sí-
vaxandi laga- og reglugerðahít,
sem engin takmörk virðist eiga, og
svo er aðalskipulag borgarinnar
endurskoðað nokkuð reglulega
með breyttri litasamsetningu. En
lítið gerist með þau málefni, sem
flestum eru efst í huga, þ.e. hver
er framtíðarsýnin. Stefnum við t.d.
að enn fleiri laustengdum byggð-
um með smáum kjörnum, og víð-
áttumiklu hraðbrautakerfi, eða
viljum við skapa þéttbýli með mið-
borg og því jákvæða sem neikvæða
áreiti, sem af því leiðir? Ekki get-
um við veðjað endalaust á alla
hestana í hlaupinu, við neyðumst
til að taka afstöðu til grundvall-
aratriða eins og þess, hvernig taka
skuli á vaxandi umferðar- og bíla-
stæðavanda, eða hvert skuli stefna
með almenningssamgöngur og
þéttingu byggðar, – svo nokkuð sé
nefnt.
Samkeppni
um búta
Skammt er síðan efnt var til
samkeppni um skipulag austur-
hafnarinnar, þar sem megináherzl-
an var lögð á form og fyrirkomu-
lag tónleika- og ráðstefnuhúss.
Þetta var svolítið skondin uppá-
koma, að nafni til skipulagssam-
keppni, sem þó fjallaði aðallega
um form fyrirfram mótaðra bygg-
inga á fyrirfram gefnum reit, og
útkoman var að sama skapi fyr-
irsjáanleg. Úrslit samkeppninnar
veita nákvæmlega engin ný svör
um framtíðarstefnu varðandi
skipulag hafnarsvæðisins, en úti-
loka þó samtímis ýmsar ókannaðar
leiðir, eins og auðvitað hlýtur að
gerast þegar skammt er hugsað.
Og enn er efnt til hugmyndavinnu
um lítinn bút vesturhafnarinnar,
þar sem með fullri vissu má ganga
út frá að niðurstaða verði svipuð,
enda ekki farið fram á annað.
Umræður og
abstrakthugmyndir
Utan veggja stjórnkerfisins hef-
ur umræðan annan og ferskari
blæ. „Samtök um betri borg“ hafa
t.d. sett fram rökstuddar en um-
deildar hugmyndir um nýtingu
Vatnsmýrarinnar fyrir byggð íbúð-
ar- og atvinnuhúsnæðis, flutning á
flugvellinum o.fl., og skemmst er
að minnast fabúlukvikmyndar
Hrafns Gunnlaugssonar, sem
væntanlega hefur fengið margan
manninn til að hugsa. Rétt er líka
að minnast á umræður og greina-
skrif að lokinni tónlistarhússsam-
keppni, þar sem margir ágætir
menn bentu einmitt á margt af því,
sem hér hefur verið sagt. Og nú
semsagt ofannefnd sýning, þar
sem kastað er fram ýmsum um-
ræðuhæfum hugmyndum. En svo
hressandi sem slík umræða er, þá
hefur hún enn ekki skilað lausnum
á vanda gamla miðbæjarins, enda
hefur sá vandi tæpast verið skil-
greindur, þótt flestir muni sam-
mála um tilvist hans. Nýr miðbær
og íbúðabyggð í Vatnsmýrinni
mun lifa eigin sjálfstæðu lífi í álíka
litlum tengslum við „kvosina“ og
flest þau hverfi önnur, sem risið
hafa í bútasaumsskipulagi borgar-
innar, þótt ýmislegt annað megi
telja jákvætt við þær hugleiðingar.
Og lóðréttar blokkir Hrafns vítt og
breitt um borgarlandið eru að
sama skapi skemmtileg „abstrakt-
hugmynd“, og væntanlega var
aldrei til annars ætlazt.
Að forðast óskapnað í
hjarta bæjarins
Borgarstjórn hefur reynt að
marka nokkuð skýra stefnu varð-
andi hlutverk og stöðu höfuðborg-
arinnar í alþjóðlegu samhengi og
margoft ítrekað metnað sinn til
góðra verka á því sviði. Í því hljóta
m.a. að felast skuldbindingar
gagnvart æðstu stofnunum ríkisins
og helztu menningar- og mennta-
stofnunum, en einnig gagnvart
fyrirtækjum og stofnunum á sviði
erlendra sem innlendra viðskipta
og ferðaþjónustu, svo nokkuð sé
nefnt. Ekki mundi heldur skaða,
að þessi borgarhluti endurspeglaði
daglegt líf borgarbúa með íbúðum,
útivistarsvæðum, skólum og ann-
arri nærþjónustu. Öllu þessu þarf
að koma haganlega fyrir í eðlilegu
samhengi, jafnt fyrir þá sem þjón-
ustuna sækja eða veita, en einnig í
sem beztu samræmi við umhverfi,
væntingar og venjur. Lukkist
þetta, þá verður til „miðbær“,
lukkist það ekki verður til ein-
hvers konar óskapnaður.
Óskalisti
miðbæjarskipulags
Þrátt fyrir ýmsar verzlunar- og
þjónustumiðstöðvar vítt og breitt
um höfuðborgarsvæðið á höfuð-
borgin Reykjavík aðeins einn
„miðbæ“, og enginn velkist í vafa
um hvar hann er. Enginn getur
heldur lokað fyrir því augum, að
sá miðbær á bágt. Hann er að-
þrengdur, hann ræður ekki við
vaxandi bílvæðingu og lífshraða,
hann á erfitt með að samræma
nýjar þarfir grónu umhverfi,
Miðborgin á sér framtíð
Þau vandamál sem heitast brenna á miðborginni eru plássleysi, umferðarhnútar, bílastæðaþörf, íbúaflótti, hverfandi
verzlun og nærþjónusta og átök milli gamalla byggingaforma og nýrra, skrifa þeir Hrafnkell Thorlacius og Jónas
Elíasson. Allir þessir þættir tengjast beint stefnu eða stefnuleysi í skipulagsmálum höfuðborgarinnar.
Víkingaskipið. Hugmynd Hrafnkels og Jónasar að tónlistar-, ráðstefnu- og hótelbyggingu á Faxaskálasvæðinu. Byggingin er hugsuð sem eitt af einkennistáknum
Reykjavíkur; tákn upphafs byggðar í Reykjavík og sögunnar sem Íslendingar eiga sameiginlega. Hugmyndin var unnin fyrir samkeppni um byggingu tónlistarhúss.








       
   
 






 


 
 
 



  






 




 




 





 
      
 ! 
#  


 
$ %





  
&
#'() ''$*

''

 ''+

''''


*

Lagt er til að hafnardokkinni verði lokað frá Ingólfsgarði, um Ægisgarð og allt að Grandabryggju, höfnin vatnstæmd og
það land, sem þannig skapast, verði hluti af stækkaðri miðborg og geti rúmað allt að 10.000 nýja íbúa og starfsmenn.