Morgunblaðið - 17.10.2003, Blaðsíða 15
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. OKTÓBER 2003 15
LEIÐTOGAR Evrópusambandsins
komu saman til tveggja daga fundar
í Brussel í gær, aðallega til að ræða
fyrirliggjandi drög að nýjum stjórn-
arskrársáttmála sambandsins og
ráðstafanir til að koma efnahagslíf-
inu í aðildarríkjunum upp úr þeirri
lægð sem það er nú í.
Þótt klofningurinn sem ríkt hefur
milli leiðtoganna um Íraksstríðið
hafi verið lagður til hliðar í bili er
Þjóðverjar og Frakkar – ásamt
Rússum – ákváðu að styðja nýju
Íraksályktunina sem Bandaríkja-
menn lögðu fram í öryggisráði Sam-
einuðu þjóðanna var ágreiningur
sem snertir tengslin yfir Atlantshaf-
ið samt uppi á borðinu. Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, reyndi
að gefa skýr skilaboð um það vestur
yfir haf að viðleitni hans til að eiga
uppbyggilegt samstarf við Þjóðverja
og Frakka um að styrkja varnar-
málasamstarf ESB myndi ekki verða
til að veikja Atlantshafsbandalagið.
Annars samþykktu leiðtogarnir í
gær áætlun um að verja á næstu 16
árum 220 milljörðum evra, andvirði
um 19.800 milljarða króna, í fram-
kvæmdir við vegi og aðra innviði.
Áætlunin er liður í Lissabon-ferlinu
svonefnda um að gera ESB sam-
keppnishæfasta efnahagssvæði
heims fyrir árið 2010.
Karpað í Brussel
Brussel. AP.
AP
Silvio Berlusconi, forsætisráðherra Ítalíu, sem gegnir nú formennsku í
ESB, og Romano Prodi, forseti framkvæmdastjórnar ESB, í Brussel í gær.
NORSKI útgerðar- og fjármála-
jöfurinn Kjell Inge Røkke og stór-
fyrirtækið Orkla hafa náð samn-
ingum. Samkvæmt þeim mun
Røkke greiða nú þegar rúmlega
1,6 milljarða ísl. kr. af 6,45 millj-
arða kr. skuld við Orkla og af-
ganginn fyrir lok næsta árs. Þá
ætlar hann að selja ýmsar eignir
til að geta staðið í skilum við aðra
lánardrottna.
Røkke átti að greiða Orkla 6,45
milljarða kr. um síðustu mánaða-
mót og nokkrum dögum áður
hafði Orkla lýst yfir, að stæði
hann ekki við það, yrði gengið að
persónulegum eigum hans. Røkke
gat ekki greitt af láninu og þá var
honum veittur hálfsmánaðarfrest-
ur til þess og raunar degi betur.
Þegar til kom taldi Orkla það
skynsamlegast að semja því að
ella hefði verið hætta á, að Aker-
samsteypan, fyrirtækjaveldi
Røkkes, yrði gjaldþrota. Við þær
aðstæður hefði lítið komið upp í
skuldirnar. Kom þetta fram á
fréttavef Aftenposten í gær.
Røkke hefur einnig náð samn-
ingum við aðra lánardrottna og
felst það í því, að hann mun selja
ýmsar eignir til að geta staðið í
skilum.
Aftenposten segir, að samning-
urinn við Orkla sé aðeins hluti af
stærri lausn hvað varðar Aker-
samsteypuna. Sagt er, að henni sé
nú borgið út árið 2005.
Samið um skulda-
mál Røkkes
UNG börn þjást jafnmikið af raka
og slæmu lofti innanhúss og af
óbeinum reykingum. Er þetta nið-
urstaða rannsóknar, sem gerð hef-
ur verið í Noregi.
Dr. Leif Øie, sem rannsóknina
gerði, áætlar, að um 120.000 norsk
börn yngri en tveggja ára eigi það
meira á hættu en önnur að fá sýk-
ingu í öndunarveg og hugsanlega
asma. Einnig kom í ljós, að lík-
urnar á asma fjórfölduðust ef mik-
ill vatnsskaði hafði orðið í húsinu.
Sagði frá þessu á fréttavef Aften-
posten í gær.
Øie og samstarfsmenn hans
segja, að til að börnin fari að líða
fyrir slæmt ástand í húsum, verði
það að vera viðvarandi í langan
tíma eða mjög slæmt. Algengt sé,
að fólk geri sér ekki grein fyrir
raka eða óverulegum vatnsskaða í
íbúðum fyrr en eftir nokkur ár og
þá hefur alls konar sveppagróður
fengið að dafna í langan tíma.
Stórt heilsufarsvandamál
Í Noregi er endingartími íbúða
áætlaður um 100 ár og á þeim tíma
verður hún að jafnaði fimm sinnum
fyrir rakaskemmdum. Er hættan á
þeim að sjálfsögðu mest þar sem
mest er notað af vatninu, í bað- og
þvottaherbergjum og í eldhúsi.
Øie segir, að yfirleitt hafi fólk
litlar áhyggjur af þessu en hér sé
þó um mikið alvörumál að ræða.
Verði ekkert aðhafst, geti þetta
orðið að stærra heilsufarsvanda-
máli en nokkur átti sig á. Reyk-
ingar fari ekki fram hjá neinum og
því auðvelt að bregðast við þeim
en rakinn leyni á sér auk þess sem
það kosti oft mikið að uppræta
hann.
Prófessorinn og læknirinn Kjell
Aas hefur sýnt fram á það með
rannsóknum, að sjúkdómum í önd-
unarvegi hefur fjölgað mikið og
rekur hann það ekki síst til slæms
lofts í íbúðum. Hann bendir einnig
á, að börn og unglingar, sem liðið
hafa fyrir þetta, séu viðkvæmari
en aðrir fyrir skyldum sjúkdómum
af völdum óbeinna reykinga.
Meiri mengun
inni en úti
Jan Wilhelm Bakke, sem er sér-
fræðingur í þeim vísindum sem
lúta að innilofti, áætlar, að kostn-
aður norsks samfélags af slæmu
lofti í íbúðum sé um 40 milljarðar
ísl. kr. árlega. Segir hann, að æ
fleiri þoli hvorki við á vinnustaðn-
um né heima hjá sér enda sé það
staðreynd, að mengunin sé oft
miklu meiri innanhúss en utan.
Á hverju ári verða vatnsskaðar á
um 200.000 norskum heimilum og
má rekja 30% þeirra til baðher-
bergisins. Nú á dögum fer fólk
miklu oftar í bað en áður, ekki síst
unglingarnir, og það getur verið
erfitt að koma í veg fyrir, að vatnið
þrengi sér inn um einhverja rifu
eða gat, sem eru svo smá, að eng-
inn tekur eftir þeim.
Í Svíþjóð hefur verið sýnt fram
á, að það er beint samband á milli
asma og ofnæmis og orkusparn-
aðar á heimilunum. Í Noregi hefur
fólk verið í miklum sparnaðar-
stellingum vegna mikils raf-
orkukostnaðar og læknar þar ótt-
ast, að það muni koma í bak
samfélaginu með auknum sjúk-
dómum.
„Hér var fólk hvatt til að lækka
hitann í sparnaðarskyni og afleið-
ingin var sú, að dauðsföllum hjá
hjartasjúklingum fjölgaði og heilsa
annarra versnaði. Fólki var kalt og
sveppagróðurinn jókst,“ segir Sten
Olaf Hanssen, prófessor við
NTNU, Norges teknisk-naturvit-
enskapelige universitet.
Raki jafnhættulegur
og óbeinar reykingar
Norsk rannsókn sýnir að raki og tilheyrandi sveppa-
gróður í húsum valda sýkingum í öndunarvegi ungbarna
Morgunblaðið/Ómar
Börn í ungbarnasundi. Heilsu þeirra er hætta búin í saggasömum íbúðum.