Morgunblaðið - 18.10.2003, Blaðsíða 42

UMRÆÐAN
42 LAUGARDAGUR 18. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FRAMANDI fólk sem heimsækir
borgina veitir því athygli hversu mikil
víðátta er hér og hreint loft. Heima
hjá því er byggðin oft
þétt, húsaraðir með
fram götum, víða lítið
annað útsýni en blár
himinn ofan við með
þungu andrúmslofti
stórborgarinnar.
Einmitt þetta kom
mér í hug þegar ég skoðaði skipulags-
sýninguna sem var hér í Bankastræt-
inu. Það er margt að sjá, vafalaust
margt til fyrirmyndar hvernig má
þétta byggðina í borginni. En er allt
fengið með því?
Sérstaklega beindist athygli mín að
gamla hafnarsvæðinu þar sem vænt-
anleg byggð er sýnd, blokkir með-
fram götum þar sem ætlað er að
koma fyrir þéttri byggð bæði með
íbúðum, tónlistarhöll og ýmsum fyr-
irtækjum. Grunnhugmynd þessarar
áætlunar er að sökkva Geirsgötunni
niður í undirgöng og gera bílastæði í
kjöllurum hvar sem hægt er. Ef mið-
að er við 150.000 ferm. bygg-
ingastærð næst er talið að gera megi
stæði fyrir 2.150–4.300 bíla í undir-
heimum. Einhver hefur líka bent á að
gera stæði fyrir bíla undir Arnarhóli,
annar undir Tjörninni og sá þriðji vill
gera jarðgöng undir Þingholtunum til
þess að bjarga miðborginni eins og
það heitir. Og nú má spyrja: er stefn-
an sú að grafa sig niður undir jarð-
aryfirborðið? Verði þessum áætl-
unum fylgt eftir má benda á að þær
aðfærsluæðar sem nú eru í dag til
miðborgarinnar geta tæpast annað
þessari útvíkkun. Og þar er vandamál
sem þarf að taka með í reikninginn
við skipulagið.
Með því að gera smáútúrdúr má
spyrja: Var ekki Kringlumýr-
arsvæðið (ásamt íþróttavellinum)
hannað sem ný miðborg? og reyndist
það ekki mikill léttir á gatnakerfi
borgarinnar þegar Smárinn var
byggður?
Þegar litið er á kort af höfuðborg-
arsvæðinu sést hversu lítill blettur
það er sem um er rætt og hlýtur það
að vekja undrun, ef reynt verður að
klessa öllu þessu niður á það litla
svæði. Íbúar þess eru nú um 160.000
og búa þeir í sjö sveitarfélögum eins
og kunnugt er. Sjö bæjarstjórar eða
sveitarstjórar, litlir kóngar með
skotthúfur þar sem hver hugsar um
sitt ríki. Sjö sveitarstjórnir, jafn-
margir skipulagsstjórar og skipu-
lagsnefndir. Ekki er ólíklegt að við
skipulagsvinnu starfi á þriðja hundr-
að manns svo allir sjá að þetta er
mjög þungt í vöfum og ekki síst þegar
hnútur falla á milli. Þar að auki fjalla
allar sveitarstjórnirnar um hvert og
eitt mál sem leysa þarf.
En lítum á nokkur atriði af handa-
hófi sem sýna þetta misgengi. Sel-
tjarnarnes er í sama kjördæmi og
Grindavík. Kópavogsland er skipt í
þrjá aðskilda hluta, Reykjavík í tvo
og Garðabær og Bessastaðahreppur
eiga sameign. Litla kaffistofan er í Öl-
vushreppi, Elliðavatn tilheyrir
Reykjavík og Gunnarshólmi Kópa-
vogi. Skipulag sveitarfélaganna er lít-
ið samræmt og margar nefndir eru
starfandi við ýms mál, þar á meðal
skólamál. Hafnir eru í Reykjavík og
Hafnarfirði fyrir alla. Orkuveita
Reykjavíkur sér öllu svæðinu utan
Seltjarnarness fyrir hitaveitu og á
þar að auki allar lagnir henni tengd-
ar. Einnig þjónar Orkuveitan raf-
orku- og vatnsþörfinni á svæðinu að
undanskildum Hafnarfirði og Garða-
bæ.
Ef við lítum á þátt ríkisins þá eru á
svæðinu fjögur aðskilin sýslumanns-
embætti og löggæslur, fjórar stofur
almannatrygginga, tvær tollstofur,
tvær skattstofur og fjölmargar skóla-
nefndir framhaldsstigsins. Þá eru út-
gjöld ríkisins til ýmissa vafasamra út-
gjalda ótalin, svo sem til óarðbærra
hafnarmála á Seltjarnarnesi, í Kópa-
vogi og Garðabæ og ennfremur til
samgöngumála en þar þarf Vega-
gerðin að hafa samvinnu við sjö aðilja.
Svona má lengi telja.
þegar hugmyndir um sameiningu
hafa verið bornar undir ráðamennina
hafa undirtektir verið dræmar, því
enginn vildi missa sína skotthúfu. Öll-
um ber þó saman um að með henni
myndu sparast miklir fjármunir fyrir
sjóði allra landsmanna, en það virðist
ekki skipta höfuðmáli. Allt samstarf
verður líka skilvirkara og gegnsærra.
Svipað ástand mun hafa komið upp
vestur í Winnipeg fyrir mörgum ár-
um. Var sú borg margklofin, en þegar
talað var um að sameina bæjarhlut-
ana töldu skotthúfumennirnir þar því
allt til foráttu. Málið endaði þannig að
sjálft löggjafarþingið tók í taumana
og setti lög um sameiningu og allt
nöldur gleymdist fljótt. En áður en
slíkt gerist hér þarf vitaskuld að gera
allsherjar úttekt á málinu og ræða þá
kosti sem fyrir hendi eru. Einn er sá
að svæðið verði ein heild, og annar að
Hafnarfjörður, Garðabær og Bessa-
staðahreppur verði sér á báti.
Hér að framan var bent á það að
núverandi gatnakerfi í borginni
myndi varla geta annað þeirri umferð
sem hlýst af þeirri viðbót sem rætt
hefur verið um. Ef við hugsum t.d.
um fjörutíu ár fram í tímann þá má
ætla að íbúafjöldinn á svæðinu verði
nálægt 200.000 manns og þar með
vex álagið á gatnakerfið mikið. Sá
sem þetta ritar man eftir þeim tíma
þegar ytri mörk bæjarins voru við
Landspítalann, Skólavörðuholtið og
lítið austur fyrir Hlemm. Sjá þá allir
hversu mikið borgin hefur þanist út. Í
framtíðinni verður byggt til norðurs
og suðurs og líka langt til austurs.
Ekki er ólíklegt að byggðin þar nái þá
alla leið austur fyrir Gunnarshólma.
Þetta styður það hve bráðnauðsyn-
legt það er að af sameiningu verði og
gert verði heildarskipulag af öllu
svæðinu. Ef svo verður þá verður hér
að lokum að bent á tvö atriði til um-
hugsunar.
a. Nú er ljóst að flugvöllurinn verð-
ur hér um ókomin ár. Til stendur að
reisa nýja flugstöð við hann og er
henni ætlaður staður nærri flugskýli
Landhelgisgæslunnar. Við það þarf
að færa Hlíðarfótinn lítilsháttar til og
gera víðáttumikil bílastæði. Þar að
auki vantar bílastæði fyrir Nauthóls-
víkina. Er þangað er komið er stutt í
Fossvoginn. Nú er ein hugmynd að
framlengja götuna inn eftir voginum,
gera stóra uppfyllingu á Fossvogs-
leirunni og tengja götuna við Hafn-
arfjarðarveginn með hringakstri. Þá
er líka til í myndinni að tengja þver-
götur í Kársnesinu við þessa mynd.
Með þessu móti er hægt að færa
hluta umferðarinnar eftir Hlíðarfæt-
inum alla leið yfir að Njarðargötu.
Þar með er hægt að létta mikið af
þeirri umferð sem stefnir norður á
við.
b. Eins og áður er sagt skiptir Mos-
fellsbærinn höfuðborginni í tvo hluta.
Það hefur valdið því að í skipulaginu
er gert ráð fyrir að vegtenging borg-
arinnar liggi frá Geldinganesinu yfir
á Álfsnesið með stórri og kostn-
aðarsamri brú. Ef þessi tvískipting
hefði ekki verið hefði veglínan vafa-
laust verið lögð meðfram ströndinni
og hefði verið milljörðum ódýrari.
Skipulag höfuðborgar-
svæðisins
Eftir Ólaf Pálsson
Höfundur er verkfræðingur.
Í STAÐ þess að bíða fullur til-
hlökkunar þessa dagana eins og svo
mörg undanfarin ár eftir að 15. októ-
ber renni upp, og
rjúpnaveiðar megi
hefjast, þá eru allt
aðrar hugsanir sem
fara um huga mér
þessa dagana sem
ekkert eiga skylt við
tilhlökkun eða eft-
irvæntingu. Í stað þess að vera að
undirbúa árlega veiðiferð sem við
höfum farið saman fjórir félagar ár
eftir ár þá hugsa ég, hvernig var
þetta hægt, hvað skeði?
Það er sama hvað ég hugsa, ég fæ
bara eitt svar, það svar er Siv Frið-
leifsdóttir umhverfisráðherra!
Hún gat með ráðherravaldi (og
geðþóttaákvörðun) bannað rjúpna-
veiðar næstu 3 árin án þess að hafa
nein vísindaleg rök sér til stuðnings.
Siv var fljót að berja sér á brjóst
þegar skoðanakönnun var gerð með-
al landsmanna um álit þeirra á
rjúpnaveiðibanninu og sagði nið-
urstöðuna sína ótvírætt að meirihluti
landsmanna væri meðmæltur bann-
inu. Niðurstöður úr könnuninni voru
að 37,8% voru mjög sammála bann-
inu en 20,9% frekar sammála bann-
inu, taktu eftir Siv, frekar sammála.
Þetta gerir samtals 58,7% sem mér
finnst ekki mjög sannfærandi þegar
tillit er tekið til þeirra sem eru bara
frekar sammála.
En af því ég er nú farinn að tala
um prósentur þá er best að halda því
áfram. Framsóknarflokkurinn fékk
ekki nema rétt um 17% atkvæða í síð-
ustu kosningum. Ekki veit ég Siv
hvað þú lest út úr því en ég skil það
þannig að 83% Íslendinga vildu ekki
sjá ykkur á þingi. Þetta eru blákaldar
staðreyndir en ekki fórst þú eða þinn
flokkur eftir því.
Af hverju bannaðir þú rjúpnaveið-
ar í 3 ár í stað 5 ára eins og mælt var
með við þig ? Getur verið að það spili
inní að það verða kosningar sama ár
og áætlað er að leyfa veiðar á rjúpu
aftur? Af hverju ekki bara að hundsa
alveg ráðleggingar og leyfa veiðar
áfram, þetta er hvort sem er geð-
þóttaákvörðun.
Mig langar að vitna aftur í veiði-
ferðina sem við höfum farið 15. októ-
ber félagarnir undanfarin ár. Við
borgum fyrir þessa 4 daga 40.000 kr,
sá bóndi fær ekki þessar krónur í
haust frekar en aðrir bændur sem
hafa reynt að bjarga sér með þessari
aukabúgrein.
Ég fullvissa Framsóknarflokkinn
um að pólitískt minni veiðimanna er
gott á Íslandi. Það eru um 10.800
manns (útgefin veiðikort) sem stunda
skotveiðar á Íslandi. Mjög lítill hluti
veiðimanna er meðmæltur þessu
banni. Við gleymum ekki næst þegar
kosningar verða. Það sætir einnig
furðu minni að umhverfisráðherra
blæs á öll rök sem mæla gegn þessu
banni og hún gengur þvert á rök Um-
hverfisstofnunar sem mælti með öllu
öðru en veiðibanni, af hverju? Hvaða
hagsmuna hefur umhverfisráðherra
að gæta ?
Mig langar að grípa niður í skýrslu
umhverfisnefndar þar sem segir eft-
irfarandi:
„Umhverfisstofnun er stjórnsýslu-
stofnun og ber sem slíkri að fylgja
meginreglum stjórnsýslulaga og líta
til fleiri sjónarmiða en Nátt-
úrufræðistofnun, telur að þau gögn
sem lögð hafa verið fram og hún er
beðin að segja álit sitt á, sýni ekki
fram á nauðsyn þess að alfriða rjúp-
una í tiltekinn árafjölda“
Það mætti halda að ráðherra hefði
alls ekki lesið það sem henni var ráð-
lagt af Umhverfisstofnun sem hefur
það verk meðal annars að gefa ráð-
herra ákveðna stefnu í málum sem
ráðherra hefur ekki vit á. Nei, hún
fer frekar eftir Náttúrufræðistofnun
sem hefur ekkert með málið að gera.
Nú ef það er rétt hjá mér þá getur
umhverfisráðherra lesið allt um til-
lögur Umhverfisnefndar á netinu,
slóðin er http://www.ust.is/media/
umsagnir/rjupnamalid.pdf
Það mætti líkja þessu við að spyrja
pípara um ráð í sambandi við raf-
magn í stað rafvirkja. En að lokum
skora á alþingi að samþykkja sölu-
bann á villibráð og bjarga þar með
umhverfisráðherra úr krísunni, en
það myndi leysa þennan hnút sem
þetta mál er komið í.
Og Framsókn, það stefnir allt í að
þið séuð að hverfa úr pólitísku lands-
lagi á Íslandi. Það er mín staðfasta
trú að rjúpnaveiðibannið sem þið
stóðuð fyrir hægir ekki á þeirri þróun
heldur þvert á móti flýtir henni.
Spurning hvort Framsókn verði köll-
uð hvarf-sókn eftir næstu kosningar?
Opið bréf til umhverfisráð-
herra og Framsóknarflokksins
Eftir Kjartan Antonsson
Höfundur er útivistar-
og veiðimaður.
UNDANFARINN áratug hef ég
unnið að því áhugamáli mínu að fá
þjóðir heims til að taka höndum
saman svo að lækn-
ing á mænuskaða
megi verða að veru-
leika.
Árið 1999 kom Al-
þjóðaheilbrigð-
ismálastofnunin,
WHO, til liðs við
málstaðinn á þann hátt að þjóðir
heims gætu sameinast undir merkj-
um stofnunarinnar.
Í framhaldi af því var haldinn
fundur hérlendis með 25 brautryðj-
endum á sviði meðferðar og lækn-
inga á mænuskaða. Af fundinum
leiddi að Gro Harlem Brundtland,
fyrrverandi aðalframkvæmdastjóri
WHO, mæltist til þess við Jón Krist-
jánsson heilbrigðisráðherra að
stofnsettur yrði hérlendis alþjóð-
legur upplýsingabanki fyrir mænu-
skaða undir merkjum WHO og Ís-
lands. Ásamt því að Ísland ynni að
þróun mænuskaðamála við hlið
WHO á alþjóðavettvangi.
Í september sl. skipaði heilbrigð-
isráðherra nefnd sem vinna skal að
framgangi þessara mála. Hlutverk
bankans mun verða að afla og miðla
þekkingu sem stuðlað getur að því
að lækning á mænuskaða verði að
veruleika. Auk þess sem nefndinni
er ætlað að standa fyrir alþjóðlegum
fundum og ráðstefnum um málefnið.
Nú þegar stofnun bankans hefur
verið beint í réttan farveg þá þykir
mér rétt að taka næsta skref. Í því
efni er stefna mín sú að fá framleitt
myndband um ungt fólk sem lamast
hefur vegna skaða á mænu og geng-
ist hefur undir tilraunameðferðir og
náð árangri. Markmiðið með mynd-
bandinu er að koma þeim boðskap á
framfæri að íhuga þurfi að breyta
meðferð þeirra er mænuskaða hljóta
í samræmi við þær framfarir sem átt
hafa sér stað á sviði taugavísinda og
tækni undanfarna tvo áratugi.
Saga-Film hefur lýst sig reiðubúið
til framleiðslu myndbandsins og er
fyrirtækið tilbúið til að nýta sam-
bönd sín og koma myndbandinu til
sýninga í sjónvarpi sem víðast.
Myndbandið er ætlað almenningi og
áætlaður kostnaður við gerð þess er
á bilinu 8–10 milljónir króna.
Til þess að fjármagna gerð mynd-
bandsins leita ég nú til íslenskra
kvenna í nafni sjóðs sem starfs-
systur mínar á skurðstofum Land-
spítalans við Hringbraut stofnuðu til
stuðnings hugsjón minni. Ég bið
ykkur, konur, um að leggja sjóðnum
lið með fjárframlögum, sé þess
nokkur kostur. Ég yrði afar þakklát
ef íslenskar konur vildu fylkjast að
baki mér og verkefninu í þetta sinn
og gera mér kleift að gera hluti sem
skipta veröldina svo afar miklu máli.
Reikningsnúmer Sjóðs íslenskra
kvenna til stuðnings lækningu á
mænuskaða: 1151-15-551500 –
(SPRON Seltjarnarnesi.) Kennitala
sjóðsins: 540202-3110.
Ákall til
íslenskra
kvenna
Eftir Auði Guðjónsdóttur
Höfundur er hjúkrunarfræðingur.