Morgunblaðið - 20.10.2003, Blaðsíða 13

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 2003 13
Vikutilboð15% afsl.
af öllum stólum vikuna 20.-25. október
www.casa.is • Opið mán-fös 11-18 • lau 11-15
Mörkinni 3, 108 Reykjavík
sími 588 0640
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti léði í gær máls á því í fyrsta skipti
að Bandaríkin, Kína og fleiri þjóðir
kynnu að reyna að lægja spennu í
samskiptunum við Norður-Kóreu-
stjórn með því að bjóðast til að gefa út
skriflega yfirlýsingu þess efnis, að
engin áform væru uppi um hernaðar-
aðgerðir gegn Norður-Kóreu. Yrði
þannig komið til móts við þær áhyggj-
ur sem Norður-Kóreumenn hafa í
þessum efnum. Á móti myndu ráða-
menn í Pyongyang leggja kjarnorku-
áætlanir sínar til hliðar.
Bush tók fram að ekki kæmi til
greina að skrifa undir formlegt sam-
komulag við Norður-Kóreumenn.
„Það er ekki uppi á borðinu,“ sagði
hann. Forsetinn sagði hins vegar
jafnframt að Bandaríkin hefðu engin
áform að ráðast á Norður-Kóreu. „En
ég hef einnig sagt eins berum orðum
og hugsast getur að við ætlumst til
þess að Norður-Kórea hætti við
kjarnorkuáform sín,“ sagði Bush.
Hugsanlega væru hins vegar aðrar
leiðir færar til að mjaka málum fram,
ef aðrir aðilar að viðræðum við Norð-
ur-Kóreustjórn, þ.e. Kína, Japan,
Rússland og Suður-Kórea, væru
þeim ekki mótfallnir.
„Við teljum að það séu möguleikar
á því að þoka málinu áfram og við ætl-
um að ræða það við félaga okkar,“
sagði Bush í ræðu sem hann hélt í
Bangkok á Taílandi en þar hefst í dag
fundur Efnahagssamvinnuráðs Asíu-
og Kyrrahafsríkja (APEC).
Ekki réttur vettvangur
Stjórnvöld í Norður-Kóreu sögðu
fyrir sitt leyti að fundurinn í Bangkok
væri ekki réttur vettvangur viðræðna
um spennuna á Kóreuskaga, það væri
aðeins Bandaríkjanna og Norður-
Kóreu að finna lausn á deilumálum
sínum. Norður-Kóreumenn eiga nú
þegar tvær kjarnorkusprengjur og
viðurkenndu í fyrra að búnar hefðu
verið til áætlanir um framleiðslu frek-
ari kjarnavopna.
Spenna á Kóreuskaganum í brennidepli á APEC-fundi
Bush ljær máls
á málamiðlun
Bangkok. AP, AFP.
TALIÐ er að um þrjú hundruð þúsund manns hafi verið
samankomin á torgi Péturskirkjunnar í Róm í gær til
að verða vitni að því þegar Jóhannes Páll páfi II tók
Móður Teresu í tölu hinna blessuðu. Aðeins sex ár eru
liðin síðan Móðir Teresa dó og hefur enginn komist jafn
fljótt í tölu hinna blessuðu, sem er fyrsta skrefið að því
að hún verði gerð að dýrlingi. Þúsundir manna komu
einnig saman víðsvegar á Indlandi en Móðir Teresa var
einkum kunn fyrir störf sín í þágu fátækra og sjúkra í
Kalkútta-borg, þar sem hún bjó í hálfa öld. Á myndinni
sést indversk stúlka skoða mynd af Móður Teresu í
Nýju-Delhí.
Reuters
Tugþúsundir fylgdust með
FYRRVERANDI forseti Bosníu-
Herzegóvínu, Alija Izetbegovic,
lést á sjúkrahúsi í Sarajevo í gær,
78 ára að aldri. Izetbegovic var á
sínum tíma daglegur gestur í sjón-
varpsfréttatímum vestrænna fjöl-
miðla en hann var leiðtogi Bosníu-
múslíma á meðan Bosníu-stríðið
stóð yfir 1992-1995. Dáðust margir
að því hvernig hann talaði máli
Bosníumanna frá bækistöðvum
sínum í Sarajevo við afar erfiðar
aðstæður en Serbar héldu borginni
nánast í herkví meðan á átökunum
stóð. Izetbegovic undirritaði síðan
Dayton-friðarsamkomulagið fyrir
hönd múslíma í Bosníu haustið
1995.
Izetbegovic lést af völdum inn-
vortis blæðinga en hann hafði verið
lagður inn á sjúkrahús í Sarajevo
fyrir nokkrum vikum eftir að hafa
dottið á heimili sínu og hlotið slæm
meiðsli. Izetbegovic hafði tvívegis
fengið hjartaáfall og var gangráður
settur í hann á síðasta ári.
Komst til valda 1990
Izetbegovic naut hylli meðal
múslíma í Bosníu og hafði viður-
nefnið „Dedo“, eða afi, meðal
stuðningsmanna sinna. Hann
komst til valda í Bosníu, sem þá var
eitt sambandsríkja Júgóslavíu, í
kosningum í nóvember 1990 og
hafði hann m.a. heitið því að gæta
hagsmuna Bosníu-múslíma gagn-
vart þeim Slobodan Milosevic, for-
seta Serbíu, og Franjo Tudjman,
forseta Króatíu, í umræðum um
framtíð Júgóslavíu sem þá voru að
verða háværar.
Izetbegovic þótti hæglátur í fasi
og hófsamur í skoðunum. Margir
Bosníu-Serbar vantreystu honum
hins vegar og sökuðu hann um að
vilja koma á fót íslömsku ríki í Evr-
ópu. Þessar ásakanir tóku róttækir
Bosníu-Króatar síðar upp og not-
uðu til að glæða bál þjóðernistil-
finninganna sem ollu átökunum á
Balkanskaga á síðasta áratug.
260 þúsund manns dóu
Upphaflega reyndi Izetbegovic
að halda Bosníu fyrir utan deilur
Serba og Króata í ríkisráði Júgó-
slavíu. Vissi hann sem var, að
hætta var á átökum í landinu enda
blöndun þjóðarbrota í Júgóslavíu
langmest í Bosníu – þar bjuggu
þrjú stór þjóðarbrot; Króatar,
Serbar og múslímar. Eftir að Slóv-
enía, Króatía og Makedónía höfðu
sagt skilið við Júgóslavíu lýstu
Izetbegovic og samstarfsmenn
hans hins vegar einnig yfir sjálf-
stæði Bosníu snemma árs 1992 og
skömmu síðar skall á stríð í land-
inu. Er talið að um 260 þúsund
manns hafi beðið bana í þeim hild-
arleik og 2,5 milljónir manna flýðu
heimili sín.
Skipt í tvö lýðveldi
Með Dayton-friðarsamkomulag-
inu var Bosníu skipt í tvö sam-
bandslýðveldi; ríki Króata og músl-
íma annars vegar og Bosníu-Serba
hins vegar. Izetbegovic var fulltrúi
múslíma í þriggja manna forsæt-
isnefnd Bosníu allt til ársins 2000
en þá settist hann í helgan stein.
Var forseti
Bosníu á
átakatímum
Sarajevo. AP.
Reuters
Alija Izetbegovic árið 1996.
Alija Izetbegovic látinn
GEORGE W. Bush Bandaríkjafor-
seti sagði í gær að nýjar hótanir
hryðjuverkaforingjans Osama bin
Ladens í garð Bandaríkjanna og
bandamanna þess staðfestu nauðsyn
þess að veröldin sameinaðist í alþjóð-
legri baráttu gegn hryðjuverkum.
Bush ætlar að ræða þessi mál á
tveggja daga fundi Efnahagssam-
vinnuráðs Asíu- og Kyrrahafsríkja
(APEC) sem hefst í Bangkok í Taí-
landi í dag.
„Þetta er enn hættulegur heimur,“
sagði Bush m.a. en á laugardag hafði
Al-Jazeera-sjónvarpsstöðin arabíska
spilað hljóðupptöku sem sögð er
geyma rödd bin Ladens. Þar krefst
bin Laden þess að Bandaríkjamenn
kalli herlið sitt frá Írak og varar við
frekari hryðjuverkaárásum gegn
Bandaríkjamönnum, bæði heima og
heiman.
Hótar bandalagsþjóðunum
Verið er að rannsaka hljóðupptök-
urnar en ekki hefur enn fengist stað-
fest að um rödd bin Ladens sé að
ræða. Þá er ekki vitað hvenær upp-
takan var gerð en hún er þó talin ný-
leg.
Upptakan er í tvennu lagi; á þeirri
fyrri hvetur bin Laden unga múslíma
til að fara til Íraks til að heyja heilagt
stríð gegn Bandaríkjunum. Á þeirri
seinni ávarpar bin Laden Bandaríkja-
menn og segir þeim að þeir megi
vænta frekari árása. Nefnir bin Lad-
en sérstaklega nokkrar bandalags-
þjóðir Bandaríkjanna – Bretland,
Spán, Ástralíu, Pólland, Japan og
Ítalíu – og segir að íbúar þeirra megi
einnig reikna með árásum.
Bush Bandaríkjaforseti um nýjar hótanir bin Ladens
Staðfesta nauðsyn
hryðjuverkastríðsins
Bangkok. AFP.
BANDARÍSKUR undirhershöfð-
ingi sem sagði baráttuna gegn
hryðjuverkastarfsemi í heiminum
vera átök á milli kristilegra gilda
og Satans hefur neitað því að
vera haldinn fordómum í garð
múslíma og beðist afsökunar.
„Ég er hvorki trúarofstæk-
ismaður né öfgasinni – einungis
trúrækinn hermaður,“ sagði und-
irhershöfðinginn, William Boykin,
í yfirlýsingu. Bandarískir fjöl-
miðlar höfðu í vikunni greint frá
ummælum hans í ræðum fyrr á
árinu, þar sem hann sagði m.a. að
Bandaríkjamenn væru hataðir
vegna þess að þeir væru kristin
þjóð, og að þeir yrðu að berjast
gegn óvini sínum í nafni frels-
arans. Boykin er nýskipaður að-
stoðarundirráðherra í varn-
armálaráðuneytinu og yfirmaður
deildar sem stjórnar leitinni að
hryðjuverkaleiðtoganum Osama
bin Laden og Saddam Hussein,
fyrrverandi Íraksforseta. Sam-
tök múslíma í Bandaríkjunum
höfðu brugðist ókvæða við
fregnunum af ummælum Boyk-
ins og farið fram á það við for-
setaembættið að hann yrði sett-
ur af.
„Ég er ekki andvígur íslam
eða öðrum trúarbrögðum,“ sagði
hann ennfremur í yfirlýsingunni.
„Ég bið þá, er kann að hafa þótt
orð mín móðgandi, innilegrar af-
sökunar.“
Hershöfðingi
biðst afsökunar
Washington. AFP.