Morgunblaðið - 20.10.2003, Blaðsíða 14

SAMHJÁLP kvenna, sem er eitt stuðn-ingsfélaga Krabbameinsfélags Ís-lands, gengst fyrir málþingi á morgunog er markmiðið það helst að fá konur
til þess að hugsa betur um sín eigin brjóst en
þær almennt gera svo fækka megi dauðsföllum
af völdum brjóstakrabbameins. Gestur þings-
ins verður breski læknirinn Mary Buchanan,
forseti Europa Donna, sem eru evrópsk sam-
tök kvenna sem berjast gegn brjósta-
krabbameini og knýja á um úrbætur á því sviði.
„Við viljum að konur geri sér grein fyrir því
að bjarga má lífi með því að fylgjast vel með
eigin brjóstum og mæta reglulega í myndatök-
ur auk þess sem við viljum með málþinginu sjá
hvar á vegi við erum stödd í samanburði við
aðrar þjóðir,“ segir Guðrún Sigurjónsdóttir,
formaður Samhjálpar kvenna á Íslandi.
Auk Buchanan, sem kynna mun Íslend-
ingum Evrópusamtökin, fjallar Laufey
Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri Krabba-
meinsskrárinnar, um faraldsfræði brjósta-
krabbameins, Baldur F. Sigfússon, yfirlæknir
á Leitarstöðinni, ræðir um brjóstamyndatök-
ur, Sigurður Björnsson, yfirlæknir á Landspít-
alanum, fjallar síðan að lokum um meðferð við
brjóstakrabbameini. Málþingið, sem ber yf-
irskriftina „Brjóstakrabbamein: Hvar stönd-
um við,“ verður haldið í Hringsal Landspítala –
háskólasjúkrahúss og hefst það kl. 20.00 annað
kvöld.
Bleikar slaufur og hús
Októbermánuður hefur á seinni árum verið
helgaður baráttunni gegn brjóstakrabbameini
um heim allan, en sá siður var tekinn upp í
Bandaríkjunum árið 1994 þegar snyrtivöru-
framleiðandinn Estée Lauder hóf að selja
bleiku slaufuna til styrktar rannsóknum á
brjóstakrabbameini. Samhjálp kvenna á Ís-
landi hefur, eins og fleiri slík samtök annars
staðar í heiminum, ekki látið sitt eftir liggja og
útdeilt bleikum slaufum málefninu til styrktar
auk þess sem nokkrar byggingar eru baðaðar
bleikum ljósum ár hvert til að minna á þetta
þarfa októberátak. Þær byggingar, sem á
þessu ári eru lýstar upp með þessum hætti, eru
Stjórnarráðið, Akureyrarkirkja, Sauðárkróks-
kirkja og Sjúkrahúsið á Ísafirði. Seldir hafa
verið ýmsir nytjahlutir á vegum heildversl-
unarinnar Artica, nú vatnsbrúsar úr áli. Allur
ágóði hefur runnið til októberátaksins, en auk
Artica hafa ýmis önnur félög og fyrirtæki lagt
okkur lið, svo sem Kvennahlaup ÍSÍ, Deben-
hams og fleiri.
„Afrakstur söfnunarátaksins hefur m.a. ver-
ið notaður í fræðslustarfsemi af ýmsum toga
auk þess sem við höfum keypt brjóstalíkön til
að kenna konum að þreifa brjóstin og látið
prenta sturtuspjöld með leiðbeiningum og
hvatningu til kvenna,“ segir Guðrún.
Samhjálp kvenna er samtök kvenna, sem
greinst hafa með krabbamein í brjóstum. Þau
eru aðili að alþjóðasamtökunum Reach to
Recovery, norrænum systursamtökum, og
hafa nýverið gerst aðili að Evrópusamtökunum
Europa Donna, sem í eru 29 lönd.
Heimsóknir sjálfboðaliða
Innan Samhjálpar kvenna starfa um fjörutíu
sjálfboðaliðar, allt konur, sem hafa reynslu af
því að hafa greinst með brjóstakrabbamein.
Um helmingur þeirra starfar á höfuðborg-
arsvæðinu, en hinar víðsvegar um landið.
„Þetta er fyrst og fremst stuðningshópur við
konur, sem farið hafa í meðferð vegna brjósta-
krabbameins. Eftir aðgerð, fleygskurð eða
brottnám á brjósti, bjóða fagaðilar konunum
upp á heimsóknir okkar. Ef konan er jákvæð
heimsækjum við hana strax í kringum aðgerð-
ina og höfum síðan samband aftur um það bil
mánuði eftir aðgerð og heyrum hvernig geng-
ur. Við fylgjum konunum lengur ef þær eða við
teljum þörf á. Auk þessa persónulega stuðn-
ings höfum við sex til sjö fræðslufundi yfir
vetrartímann í húsi Krabbameinsfélagsins við
Skógarhlíð. Á fundina koma ýmsir fyrirlesarar
og málefnin tengjast gjarnan hinum ýmsu hlið-
um brjóstakrabbameins. Nú síðast sagði Jó-
hanna Kristjónsdóttir blaðamaður okkur frá
konum í múhameðstrúarríkjum og viðbrögðum
þeirra og fjölskyldna þeirra þegar þær fá sjúk-
dóminn.
Tildrögin að stofnun þessa hóps má rekja til
krabbameinslæknanna Sigurðar Björnssonar
og Þórarins Sveinssonar, sem þá voru að koma
til landsins eftir sérnám erlendis og höfðu hvor
um sig kynnst þessu fyr-
irkomulagi, annar í Bandaríkj-
unum og hinn í Svíþjóð. Þeirra
reynsla var að konur voru bet-
ur undirbúnar fyrir meðferð en
ella eftir að þær höfðu fengið
að fræðast af reynsluríkri kyn-
systur um ferlið,“ segir Guð-
rún.
Of fáar mæta í skoðun
Á allra síðustu árum hefur dánartíðni af
völdum brjóstakrabbameins verið að lækka, en
gera má ráð fyrir að um 160 íslenskar konur að
meðaltali greinist árlega með brjósta-
krabbamein og um 40 látist af sjúkdómnum á
ári hverju.
„Við höfum vissulega áhyggjur af því að
kynsystur okkar séu ekki nógu meðvitaðar um
eigin brjóst. Aðalatriðið er að þekkja sinn eigin
líkama og fara í skoðun þegar boð berst enda
er aldrei of oft kveðin sú vísa að lífslíkurnar eru
meiri eftir því sem meinið greinist fyrr og
möguleikinn eykst einnig að hægt sé að
takmarka aðgerðina við fleygskurð.“
Þrátt fyrir frábæra þjónustu, sem íslenskar
konur búa við á sviði krabbameinsleitar, er því
miður töluvert um það að boðunum í krabba-
meinsskoðanir sé ekki sinnt, að sögn Guð-
rúnar. Þó virðist sem landsbyggðarkonurnar
standi sig betur en konur á höfuðborgarsvæð-
inu, þar sem innan við 70% boðaðra kvenna
mæta til skoðunar í Leitarstöð Krabbameins-
félagsins.
Hátt í fimmtán ár eru nú liðin frá því að Guð-
rún greindist sjálf með brjóstakrabbamein og
þurfti þá að fjarlægja annað brjóst hennar.
Hún var þá 43 ára og stundaði nám við öld-
ungadeild MH. Í kjölfarið ákvað hún að fara í
hjúkrunarfræðinám við Háskóla Íslands og
starfar nú sem hjúkrunarfræðingur á Grens-
ásdeild Landspítalans í 70% starfi. Að auki
sinnir hún hugsjónastarfi Samhjálpar kvenna,
sem er með opna skrifstofu á þriðjudögum
milli 14 og16.30.
„Ég starfaði sem læknaritari á sjúkrahúsi
áður en ég greindist með krabbamein, en ein-
hvern veginn kom ekkert annað til greina en að
fara í hjúkrunarnámið eftir þessa reynslu mína
sem sjúklingur. Maður verður bara að taka
svona áföllum af skynsemi ef maður ætlar ekki
að enda sem einhver nöldurkerling.“
Bræðralag þjóðanna
Þegar Guðrún er spurð hvaða ávinningur
felist í því að ganga í Evrópusamtökin, segir
hún að það sé liður í því að tilheyra bræðralagi
þjóðanna. „Sum aðildarlöndin hafa gert öll tíu
markmið samtakanna að sínum,
en önnur hafa valið úr þeim eftir
aðstæðum hvers lands fyrir sig.
Aðstæður þessara ríkja eru geysi-
misjafnar, allt frá því að hafa
sterkt greiningar- og meðferð-
arnet í að standa á upphafsreit við
að byggja upp hópleitina frá
grunni, enda er dánartíðni vegna
brjóstakrabbameins mun hærri í
fátækustu löndum Evrópu. Samtökin þjálfa
einnig fólk til að þrýsta á stjórnvöld um aukið
fé til rannsókna og meðferðarúrræða við sjúk-
dómnum. Stærsta ósk okkar og vonandi ekki
allt of fjarlægur draumur er að vísindin sýni
fram á orsakir brjóstakrabbameins þannig að
hægt sé að koma í veg fyrir hann eða finna
lækningu með öðrum aðferðum en þeim, sem
við þekkjum í dag. Við viljum helst að dætur
okkar, vinkonur og aðrar kynsystur þurfi ekki
að reyna það sem við höfum gengið í gegnum,“
segir Guðrún.

HEILSA | Árlega greinast um 160 konur með brjóstakrabbamein og um 40 konur deyja úr sjúkdómnum
Spara má fleiri líf
Morgunblaðið/Sverrir
Stuðningshópur: Innan Samhjálpar kvenna
starfa um fjörutíu sjálfboðaliðar, allt konur,
sem hafa reynslu af því að hafa greinst með
brjóstakrabbamein að sögn Guðrúnar Sig-
urjónsdóttur, formanns samtakanna.
Guðrún Sigurjónsdóttir, for-
maður Samhjálpar kvenna,
sagði Jóhönnu Ingvarsdóttur
að ennþá væri alltof algengt
að konur hunsuðu boð Leit-
arstöðvarinnar um að
koma í skoðun.
„Við viljum helst
að dætur okkar,
vinkonur og aðrar
kynsystur þurfi
ekki að reyna það
sem við höfum
gengið í gegnum.“
join@mbl.is
DAGLEGT LÍF
14 MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
RADIO RAPIST
WRESTLER
Nýi diskurinn með LEONCIE,
er loksins kominn í verslanir
Skífunnar, Japis og víðar.
Algjör djásn.
Icy Spicy Leoncie vill syngja um
land allt.
www.leoncie-music.com.
S. 691 8123
Spurning: Ég hef notað nokkur náttúrumeðul,
m.a. ginseng og sólhatt, af og til í nokkur ár til að
bæta heilsuna. Nú er ég orðin ófrísk og þá langar
mig að vita hvort svona efni séu hættulaus fyrir
fóstrið. Má ég halda áfram að taka þetta eða á ég
að hætta því?
Svar: Þú átt tvímælalaust að hætta notkun
allra lyfja sem ekki eru bráðnauðsynleg og allra
náttúrumeðala (náttúrulyfja, náttúruefna, grasa-
lyfja, fæðubótarefna). Á fyrstu þremur mánuðum
meðgöngu er fóstrið sérstaklega viðkvæmt fyrir
framandi efnum og þá ætti einnig að forðast flest
vítamín og steinefni. Vítamínið fólínsýra er þó
undantekning en regluleg taka þess, einkum ef
hún hefst fyrir getnað, getur minnkað verulega
hættuna á alvarlegum fæðingargalla sem er klof-
inn hryggur. A-vítamín og skyld efni geta hins
vegar skaddað fóstrið ef þeirra er neytt í miklu
magni á þessu viðkvæma tímabili. Um önnur vít-
amín og steinefni er lítið vitað og þess vegna best
að forðast þau enda er engin aukin þörf fyrir slík
efni fyrr en seint á meðgöngutímanum. Það er af-
farasælast að forðast eftir föngum öll óþörf lyf og
efni sem ekki hafa verið rannsökuð til hlítar. Ör-
yggi flestra lyfja á meðgöngu og við brjóstagjöf er
illa rannsakað og sama gildir um náttúrumeðul.
Náttúruefnin koffín og nikótín hafa þó þekkt
skaðleg áhrif á fóstur og ætti að forðast þau á
meðgöngu og einnig ættu konur sem eru að reyna
að verða ófrískar að forðast þessi efni. Bráðnauð-
synleg lyf getur þurft að taka á meðgöngu en
stundum er ástæða til, í samráði við lækni, að
skipta um lyf eða hætta lyfjatöku tímabundið. Lyf
eru almennt illa rannsökuð að þessu leyti eins og
áður er getið og þó að ekkert skaðlegt hafi komið
fram við dýratilraunir er engan veginn öruggt að
viðkomandi lyf sé hættulaust fyrir mannafóstur
og brjóstmylkinga. Oft er ekki einu sinni vitað
hvort lyfið skilst út í brjóstamjólk. Náttúrumeðul
hafa aðeins í undantekningartilfellum verið rann-
sökuð á meðgöngu og við brjóstagjöf. Í einni slíkri
rannsókn tóku um 100 konur sólhatt á fyrsta
þriðjungi meðgöngu og engin skaðleg áhrif komu í
ljós. Þessi rannsókn gefur vísbendingu um skað-
leysi en er þó of lítil til að hægt sé að fullyrða að
sólhattur sé hættulaus á meðgöngu. Í nýlegri
rannsókn á tilraunadýrum kom í ljós að ginseng
getur valdið fósturskemmdum og þó að þetta
sanni ekki skaðsemi hjá mannafóstrum ætti að
forðast neyslu þess á meðgöngu. Engin nátt-
úrumeðul hafa sannanlega gildi til að bæta heilsu
móður og fósturs eða móður og barns við brjósta-
gjöf sem vega upp á móti hugsanlegri skaðsemi.
Auglýsingar framleiðenda og seljenda breyta þar
að sjálfsögðu engu um.
Fátt er sorglegra en þegar börn fæðast van-
sköpuð eða með truflaða líkamsstarfsemi og er
sjálfsagt að gera allt sem í okkar valdi stendur til
að hindra slíkt. Eitt af því sem við getum gert er
að forðast eftir megni neyslu lyfja, náttúrumeðala
og annarra framandi efna á meðgöngu.
Náttúrumeðul og meðganga
 Lesendur Morgunblaðsins geta spurt lækninn um það sem
þeim liggur á hjarta. Tekið er á móti spurningum á virkum
dögum milli klukkan 10 og 17 í síma 5691100 og bréfum eða
símbréfum merkt: Heilsa. Fax 5691222. Einnig geta lesendur
sent fyrirspurnir sínar með tölvupósti á netfang Magnúsar
Jóhannssonar: elmag@hotmail.com.
Náttúrumeðul hafa
lítið verið rann-
sökuð á meðgöngu
og við brjóstagjöf

MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111