Morgunblaðið - 21.10.2003, Blaðsíða 6
FRÉTTIR
6 ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í NIÐURSTÖÐUM skýrslunnar
segir að ástæða sé til að efla op-
inbert eftirlit með rekstri vá-
tryggingafélaganna.
„Athuganir á vátrygg-
ingarekstrinum þurfa að fara
fram með reglulegum og skjótum
hætti. Opinberar eftirlitsstofnanir
þurfa að vinna að því að gera vá-
tryggingastarfsemina gagnsærri
með birtingu ítarlegri upplýsinga
en hingað til hafa verið aðgengi-
legar.
Vegna eðlis vátrygginga og fá-
keppnisaðstæðna á markaðnum
þurfa eftirlitsstofnanirnar að
halda uppi einbeittu eftirliti og
vera tilbúnar til afskipta þegar
hagsmunum almennings er ógn-
að.
Leita þarf leiða til að draga úr
kerfisbundinni tilhneigingu til
óþarfrar sjóðasöfnunar vátrygg-
ingafélaganna. Ein leið sem kem-
ur til greina er að vaxtareikna
frestun skattgreiðslna.
Opinberir aðilar þurfa að
hlutast til um skipulag vátrygg-
ingamarkaðarins og tryggja að
ekkert samstarf verði um við-
skipti á milli vátryggingafélag-
anna.
Reynt verði með ýmsum ráðum
að tryggja að nýir samkeppnisað-
ilar eigi greiðan aðgang að vá-
tryggingamarkaðnum.“
Vilja efla opinbert eftirlit
„ÉG get ekki fallist á það að Fjármálaeft-
irlitið hafi ekki sýnt tryggingamark-
aðnum mikið aðhald, haft lítil afskipti af
honum og sýnt honum sérstakt umburð-
arlyndi,“ segir Páll Gunnar Pálsson, for-
stjóri Fjármálaeftirlitsins.
Hann bendir á að eftirlitshlutverk Fjár-
málaeftirlitsins sé tvíþætt. Því megi lýsa
sem rauðum strikum. Annars vegar neðra
striki sem beinist að því að iðgjöld séu
nægilega há til að vátryggingafélögin
standi undir skuldbindingum sínum. Hins
vegar efra rauðu striki sem vísi til þess að
iðgjöldin séu ekki of há og ósanngjörn í
garð vátryggingataka. „Eins og þetta
ákvæði er sett fram er svigrúm á milli
þessara rauðu strika. Fjármálaeftirlitið
fylgist með rauðu strikunum en það er
síðan Samkeppnistofnunar að fylgjast
með því hvort vátryggingafélögin hafi
staðsett sig innan þessara rauðu strika
með eðlilegum og lögmætum hætti. Fjár-
málaeftirlitið hefur einbeitt sér að sínu
hlutverki og ég tel að verkaskiptingin
milli eftirlitsins og Samkeppnisstofnunar
sé nægilega góð þó að annað sé gefið í
skyn í skýrslunni,“ segir hann.
Meira aðhald hér en annars
staðar á Norðurlöndum
Í skýrslunni kemur fram að iðgjöld á Ís-
landi séu hærri í samanburði við verð-
lagningu á Norðurlöndum, en samanburð-
urinn sé þó erfiður vegna mismunandi
skilmála. Páll Gunnar segir að mjög óvíða
hafi fjármálaeftirlit skyldum að gegna í
því að fylgjast með því að iðgjöld séu
sanngjörn í garð vátryggingataka. „Hvað
fjármálaeftirlit varðar má því gera því
skóna að það sé meira aðhald hér með ið-
gjöldum en gengur og gerist á Norð-
urlöndum.“ Páll Gunnar segir að það að
fylgjast með vátryggingaskuldum sé liður
í því að fylgjast með iðgjöldunum og
reglubundnu eftirliti Fjármálaeftirlitsins
með vátryggingafélögunum. Því vísi hann
á bug athugasemdum þess efnis að Fjár-
málaeftirlitið hafi vísað frá sér og ekki
komið með niðurstöður úr sínum athug-
unum, því eftirlitið hafi sannanlega birt
þær í tvígang. Annars vegar í tengslum
við töluverðar hækkanir 1999 og hins veg-
ar í sambandi við hækkanir árið 2000.
Fjármálaeftirlitið sé að skoða vátrygg-
ingaskuldir í lögboðnum ökutækjatrygg-
ingum og brunatryggingum. Þessar at-
huganir beinist að einstökum
vátryggingafélögum, þeim sé ekki lokið
og ekki hafi verið ákveðið hvort og með
hvaða hætti þær verði birtar almenningi.
Staðfesta ekki tölur um „dulda sjóði“
Skv. skýrslunni er reiknað með að
„duldir sjóðir“ í tjónaskuld vátrygginga-
félaganna hafi numið 4 til 5 milljörðum
kr. 1999, en Fjármálaeftirlitið komist að
þeirri niðurstöðu að í þessum „duldu sjóð-
um“ væru 2 milljarðar sem ekki þyrfti að
nýta í tengslum við tjón. „Við getum ekki
staðfest þessar tölur,“ segir hann. „Það er
ekki hægt að umreikna niðurstöður gagn-
vart einni vátryggingagrein yfir á allar.“
Vísar athuga-
semdum á bug
Páll Gunnar Pálsson, for-
stjóri Fjármálaeftirlitsins
GUNNAR Felixson, forstjóri
Tryggingamiðstöðvarinnar, segir
að margt sé rangt í skýrslu Neyt-
endasamtakanna um vátrygg-
ingamarkaðinn. Þá sé margt í
skýrslunni gamalt og hafi farið í
gegnum umræðu áður, eins og
varðandi breytingar á skaðabóta-
lögum og áhrif þess á iðgjöld.
„Ég sé ekki mikið tilefni til at-
hugasemda um skýrsluna,“ segir
Gunnar. „Þetta eru mikið til göm-
ul atriði sem hefur verið farið í
gegnum.
Miðað við þann stutta tíma sem
ég hef haft til að skoða skýrsluna
tel ég hana að mörgu leyti óná-
kvæma og í ýmsum atriðum bein-
línis ranga. Meðal annars hafa ið-
gjöld TM ekki hækkað eins og
ætla má af skýrslu Neytenda-
samtakanna.
Einnig eru margar ályktanir
sem dregnar eru í skýrslunni
ekki réttar.“
Gunnar segir að Trygginga-
miðstöðin hafi verið að lækka ið-
gjöld í bílatryggingum á þessu og
síðasta ári. Þá hafi félagið ekki
boðað hækkun brunatrygging-
ariðgjalda eins og Neytenda-
samtökin hafi gefið í skyn.
Eiga eftir að kynna sér
efni skýrslunnar betur
Ásgeir Baldursson, for-
stöðumaður hjá VÍS, segir að
ástæða sé til að mótmæla því sem
haldið sé fram í skýrslu Neyt-
endasamtakanna, að ekki ríki
samkeppni á tryggingamarkaði
hér á landi. Samkeppnin sé mjög
mikil. Að öðru leyti vildi Ásgeir
ekki tjá sig um efni skýrslunnar
á þessu stigi þar sem hann ætti
eftir að kynna sé efni hennar bet-
ur.
Einar Sveinsson, forstjóri Sjó-
vár-Almennra trygginga, sagðist
í gær ekki hafa haft tækifæri til
að kynna sér efni skýrslu Neyt-
endasamtakanna og vildi því ekki
tjá sig um efnisþætti hennar á
þessu stigi.
Margt rangt í skýrslunni
„MIÐAÐ við hagnað trygginga-
félaganna og bótasjóði er ljóst að
neytendur eiga inni lækkanir á ið-
gjöldum á næstunni en ekki hækk-
anir,“ segir Jóhannes Gunnarsson,
formaður Neytendasamtakanna, í
tilefni nýrrar skýrslu samtakanna
um vátryggingamarkaðinn. „Við
köllum eftir því að Fjármálaeftir-
litið og Samkeppnisstofnun veiti
þessum fákeppnismarkaði það eft-
irlit og það aðhald sem þessi
skýrsla sýnir að er mjög nauðsyn-
legt.“
Skýrsla Neytendasamtakanna,
Íslenskur tryggingamarkaður og
tryggingar heimilanna, var kynnt í
gær. Þar kemur meðal annars
fram að miklar breytingar hafi
orðið á íslenska markaðnum. Í lok
níunda áratugarins hafi 25 vá-
tryggingafélög starfað í landinu en
veruleg samþjöppun hafi orðið á
markaðnum og hann beri nú
greinileg einkenni fákeppni. Þrjár
samsteypur, Sjóvá-Almennar,
Tryggingamiðstöðin og Vátrygg-
ingafélag Íslands, ásamt dóttur-
félögum þeirra ráði yfir 95%
markaðarins, en breytingar á
markaðshlutdeild þeirra á undan-
förnum árum bendi til að nokkur
samkeppni ríki á milli þeirra.
„Samræmdar og stórfelldar breyt-
ingar á iðgjöldum félaganna benda
hins vegar ekki til að samkeppnin
sé ýkja hörð,“ segir í skýrslunni.
Tjónasjóðir vaxið
um 13 milljarða
Fram kemur að iðgjöld hafi
hækkað að meðaltali um 70% á
undanförnum sex árum. Á sama
tíma hafi iðgjöld vegna lögbund-
inna bifreiðatrygginga tvöfaldast.
„Allar þessar tryggingar hafa
hækkað meira en almennt verðlag
í landinu en vísitala neysluverðs
hækkaði á þessum sex árum um
26%,“ samkvæmt skýrslunni, en
þar er jafnframt bent á að hagn-
aður íslensku félaganna sem hlut-
fall af eigin iðgjöldum hafi verið
um 10% að meðaltali á undanförn-
um árum og arðsemi eigin fjár oft-
ast verið á bilinu 10 til 20%. Eigið
fé fyrirtækjanna hafi þrefaldast á
fimm árum, eiginfjárhluttfall
þeirra hafi hækkað um átta pró-
sentustig á sama tíma og tjóna-
sjóðir þeirra hafi vaxið um 13
milljarða króna eða 54% á síðustu
fimm árum, en nú séu 38,3 millj-
arðar króna í þessum tjónasjóð-
um.
Jóhannes Gunnarsson segir að
tryggingamarkaðurinn skipti
heimilin í landinu talsvert miklu
máli vegna skyldutrygginga og
annarra trygginga.
Verðbreytingar hjá trygginga-
félögunum, sem séu yfirleitt hækk-
anir, hafi verið mjög sambærilegar
á síðustu árum, „þannig að þessi
markaður ber öll einkenni fá-
keppni,“ segir hann. „Eða skort á
samkeppni.“ Hann bendir á að
samtímis hafi hagnaður þessara
fyrirtækja aukist töluvert. „Nú eru
tryggingafélögin byrjuð að boða
með bréfasendingum hækkun á
brunatryggingum annað árið í
röð,“ segir hann og vísar til bréfs
Sjóvár-Almennra til viðskiptavina
sinna sem boði 14% hækkun en
hækkun iðgjaldanna sjálfra sé í
raun um 50%.
„Umframfjármunir í tjónasjóð-
um gefa félögunum enn fremur
tækifæri til að fresta réttmætum
skattgreiðslum til hins opinbera,“
segir í skýrslunni. Jóhannes segir
að miðað við upplýsingar frá Fjár-
málaeftirlitinu sé ástæða til að ætla
að í þessum sjóðum liggi meira fé
en nauðsynlegt sé. Það sé Fjár-
málaeftirlitsins að fara ofan í það
hvort bótasjóðirnir séu ofreiknaðir,
en í þeim sé fé sem félögin leiki sér
með og minna framlag í bótasjóði
þýði lægra iðgjald.
Skýrslan er í heild sinni á vefsíðu
samtakanna, www.ns.is.
Neytendasamtökin kynna nýja skýrslu um vátryggingamarkaðinn
Neytendur eiga inni
lækkanir á iðgjöldum
Morgunblaðið/Ásdís
Jóhannes Gunnarsson, formaður Neytendasamtakanna, Jónas Guðmundsson hagfræðingur og Þráinn Hall-
grímsson stjórnarmaður kynntu nýja skýrslu samtakanna um vátryggingamarkaðinn á fréttamannafundi í gær.