Morgunblaðið - 22.10.2003, Blaðsíða 14
ERLENT
14 MIÐVIKUDAGUR 22. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
EFTIRLÆTISLEIKFÖNG flestra barna eru
líklega loðin, ískrandi eða einhvers konar
glingur. Lang Lang, sem lýst hefur verið sem
undrabarni í sígildri tónlist, hafði hins vegar
alltaf mestar mætur á píanóinu.
„Það var eins og stórt leikfang í mínum
huga,“ segir hann. „Á þeim tíma átti ég mörg
leikföng og ég leit aðeins á píanóið sem eitt af
þeim.“
Lang hóf píanónámið þegar hann var
tveggja ára (en segist ekki hafa tekið það al-
varlega fyrr en hann hann var fullra þriggja
ára) og það ætti því ekki að koma á óvart að
hann skuli nú vera að slá í gegn á sviði sí-
gildrar tónlistar.
Snillingur með
persónutöfra
Lang er aðeins 21 árs og honum hefur þeg-
ar verið lýst sem tónlistarsnillingi. Hljóm-
plata hans, „Tchaikovsky/Mendelssohn:
Piano Concertos“, er á meðal söluhæstu
platna á sviði sígildrar tónlistar í Bandaríkj-
unum og tónleikar hans njóta mikilla vin-
sælda.
Þótt píanóleikur hans og framganga á svið-
inu þyki stundum skrautlegri en góðu hófi
gegnir er hann sagður hafa náð betri tökum á
list sinni en margir tónlistarmenn sem eru
miklu eldri.
„Hæfileikar hans eru mjög miklir,“ sagði
Gary Graffman, kennari við Curtis-tónlist-
arstofnunina þar sem Lang stundaði píanó-
nám í nokkur ár. „Hann verður hluti af tón-
listinni, hefur stórkostlega hæfileika til að
læra ný verk á mjög skömmum tíma og gera
tónlistina að sinni.
Hann hefur allt sem þarf til að verða af-
burðalistamaður og nokkuð sem ekki er hægt
að læra. Þegar hann gengur á sviðið hefur
hann mikla persónutöfra,“ bætti Graffman
við.
„Tiger Woods sígildrar tónlistar“
Blöð eins og The New York Times og
People hafa birt lofsamlegar greinar um
Lang og honum hefur jafnvel verið lýst sem
„Tiger Woods sígildrar tónlistar“ þar sem
hann þykir geta höfðað til miklu fleiri en
venjulegra unnenda listgreinarinnar. Lang
er talinn efni í stjörnu sem geti stóraukið vin-
sældir sígildrar tónlistar.
Þótt Lang hafi heillað marga tónlistarunn-
endur hefur það ekki stigið honum til höfuðs.
„Ég tel auðvitað að frægðin sé mikilvæg. Ef
menn eru ekki frægir kemur enginn á tón-
leikana þeirra,“ segir hann. „Mikilvægast er
þó að ég gleymi því ekki að ég er tónlist-
armaður, að hlutverk mitt er að miðla tónlist-
inni, deila því besta með fólki, láta því líða
betur.“
Lang Lang fæddist í Shen Yang í Kína og
fékk tónlistargáfuna í vöggugjöf. Móðir hans
var mjög söngelsk og faðir hans lék á ehru,
kínverskt strengjahljóðfæri. Hann var aðeins
fimm ára þegar hann kom fyrst fram á tón-
leikum. Nokkrum árum síðar var hann valinn
til að ganga í virtan listaskóla í Peking.
Í fyrstu leið honum illa í skólanum vegna
heimþrár og ást hans á píanóinu dofnaði þar
sem honum líkaði ekki við kennarann sinn.
Hún glæddist á ný þegar hann fékk nýja
kennara. „Allt breyttist og ég varð mjög vin-
sæll í skólanum,“ segir hann. „Allir vildu
vingast við mig og ég var allt í einu orðinn
stór stjarna í skólanum.“
Þegar Lang var fimmtán ára fór hann með
foreldrum sínum til Bandaríkjanna og undir
handleiðslu Graffmans við Curtis-stofnunina
í Fíladelfíu fékk hann tækifæri til að spila
með ýmsum hljómsveitum. Það var þó ekki
fyrr en á Ravinia-hátíðinni sem hann vakti
mikla athygli.
Þegar píanóleikarinn Andre Watts veiktist
og gat ekki spilað á hátíðinni með sinfón-
íuhljómsveit Chicago-borgar var Lang – þá
sautján ára – valinn til að hlaupa í skarðið.
Áheyrendurnir og gagnrýnendurnir heill-
uðust af honum. Ári síðar, þegar hann var
átján ára, kom hann fyrst fram í Carnegie
Hall. Síðan hefur hann unnið hvern sigurinn
á fætur öðrum.
Hann lætur þó ekki frægðina hafa áhrif á
sig. Hann segist aldrei lesa viðtölin við sig og
lítur á sig sem tæki til að fá fleira fólk, eink-
um ung börn, til að njóta sígildrar tónlistar.
„Mig dreymir um að lifa þann dag að allir
þekki Tchaikovsky og Beethoven, að allir
þekki bestu tónskáld samtímans í sígildri tón-
list.“
AP
Hinn 21 árs gamli Lang Lang frá Shen Yang í Kína slær á létta strengi við píanóið.
Kínverskt „undra-
barn“ slær í gegn
Lang Lang er talinn
efni í stjörnu sem geti
stóraukið vinsældir
sígildrar tónlistar
New York. AP.
’ Mig dreymir um að lifa þann dag að allir
þekki Tchaikovsky og
Beethoven. ‘
ÁMJÓUM vegi, hættuleganálægt klettabrún fyrirofan ströndina, stöðvaðiAustur-Tímorbúinn
Cornelio Gama jeppann sinn og
benti á staðinn þar sem hann og
uppreisnarfélagar hans sátu fyrir
bílalest 35 indónesískra hermanna
fyrir 23 árum.
„Það var hérna sem við tortímd-
um þeim,“ sagði hann, með úfið,
ógreitt hárið upp í loftið í sjávargol-
unni. Á útréttri hendi hans urðu
fingurnir að stúfum þegar hann varð
fyrir indónesískri handsprengju.
„Við drápum þá alla,“ hélt hann
áfram. „Við tókum byssurnar þeirra.
Og peningana þeirra. Við misstum
ekki einn einasta mann.“
Skrælnaður akur
En nú, ári eftir að Austur-Tímor
hlaut sjálfstæði, stendur þessi fyrr-
verandi uppreisnarforingi höllum
fæti á þessum sama vegi. Kornið,
sem hann sáði í fyrra, hefur skræln-
að eftir langvarandi þurrka. Kók-
ospálmarnir hafa visnað, sjúk brún
laufin lafa niður. Hrísgrjónaupp-
skeran dugir varla handa fyrrver-
andi skæruliðum sem Gama hefur
skotið skjólshúsi yfir vegna þess að
þeir fá enga atvinnu eftir að hafa
fórnað sér fyrir frelsishugsjónina.
„Draumur okkar var að fá sjálf-
stæði, en nú þegar hann hefur ræst
er veruleikinn allt öðruvísi en við
héldum vegna þess að okkur skortir
allt,“ sagði Gama, 58 ára grannvax-
inn bóndi með þétt yfirvararskegg.
„Verkefni okkar var að öðlast frelsi.
Nú er það verkefni stjórnarinnar að
byggja upp landið. Við bíðum eftir
stjórninni, en ekkert gerist.“
Lifa á minna en 40
krónum á dag
Í Laga, afskekktu þorpi í aust-
anverðu landinu, gengur Gama enn
undir dulnefninu Liðsforingi L7 sem
er skírskotun til eins af forfeðrum
hans. Hann fer nú fyrir hreyfingu,
sem er trúarleg í aðra röndina og
blandar saman hefðum kaþólsku
kirkjunnar og andatrúarmanna.
Þorpsbúarnir segja að hann sé nafn-
togaður fyrir fjölkynngi.
Hann lætur einnig í ljósi von-
brigði landsmanna sem hafa séð
hugsjónaeldinn á bak við 24 ára bar-
áttu þeirra gegn indónesískum yf-
irráðum kulna í gráköldum veru-
leika sjálfstæðs Austur-Tímors, eins
af fátækustu löndum Asíu. Tveir af
hverjum fimm íbúanna lifa á minna
en sem svarar 42 krónum á dag, en
það er lágmarksfjárhæðin sem álitin
er duga fyrir mat, klæðnaði og hús-
næði á Austur-Tímor. Þrír fjórðu af
um 800.000 íbúum landsins eru án
rafmagns og helmingurinn án vatns
sem óhætt er að drekka, að sögn Al-
þjóðabankans.
Til að öðlast sjálfstæði þurftu
landsmenn að færa miklar fórnir,
einkum skæruliðarnir í Þjóðfrels-
isher Austur-Tímors, sem kallaður
er Falintil og hélt inn í frumskóginn
eftir innrás Indónesíuhers 1975 til
að berjast gegn honum. Gama segir
að af 152 skæruliðum frá þorpinu
hafi aðeins hann og fjórir aðrir lifað
af. Þrjár systur hans og tveir af
þremur bræðrum hans lágu í valn-
um. Hann segir að í mörg ár hafi
hann einkum lifað á laufum og berj-
um en öðru hverju fengið málsverð
sem stuðningsmenn skæruliðanna
laumuðu til hans. Hann hitti konuna
sína aðeins á leynilegum ástar-
fundum í hellum í fjöllunum með að-
stoð milligöngumanna.
Ekki er hægt að staðfesta allt sem
hann segir um þjáningar sínar og
hetjudáðir á vígvellinum. Gamalt
hörundsflúr á höndunum og bring-
unni bera hins vegar vott um ástríðu
hans: þjóðfáni Austur-Tímors, opin
Biblía og mynd af manni sem hrópar
„Bylting!“ Fjórir fingurstúfar á
vinstri hendi hans voru græddir með
hefðbundnu lækningarefni úr trjá-
berki.
„Óraunhæfar væntingar“
Gama segist nú þurfa dráttarvél
fyrir hrísgrjónaakrana, en stjórnin
hefur ekki enn útvegað hana. Hann
hefur óskað eftir því við embætt-
ismenn að sýktir kókospálmarnir
verði úðaðir en þeir hafa ekki svarað
beiðninni. Hann hefur hvatt þá til að
safna líkum fallinna uppreisnar-
manna þannig að hægt verði að jarð-
setja þá á sómasamlegan hátt í
kirkjugarði. Embættismennirnir
hafa borið við fátækt.
„Fylgismenn mínir börðust fyrir
frelsi okkar,“ sagði Gama. „Við vilj-
um að stjórnin veiti þeim athygli til
að fjölskyldur þeirra geti lifað.“
Ástandið hefur jafnvel versnað að
ýmsu leyti eftir að indónesíska her-
námsliðið var flutt frá Austur-
Tímor. Til að draga úr andstöðunni
við hernámið og vinna landsmenn á
sitt band höfðu Indónesar séð mörg-
um landsmönnum fyrir opinberum
störfum sem stjórn Austur-Tímors
hefur ekki efni á, að sögn embættis-
manna stjórnarinnar og alþjóðlegra
stofnana. Indónesar sáu einnig
Austur-Tímor fyrir rafmagni á lágu
verði og tryggðu bændum hærra af-
urðaverð en nýja stjórnin getur boð-
ið þeim upp á. Indónesar héldu einn-
ig vegunum við til að herinn gæti
starfað á Austur-Tímor. Margir
þeirra eru nú orðnir mjög holóttir og
hlutar þeirra hafa eyðilagst í steypi-
rigningum, þannig að erfitt er fyrir
bændur að koma afurðum sínum á
markað.
Austur-tímorskir embættismenn
segjast vita af vonbrigðum lands-
manna.
„Við erum vonsviknir yfir skiln-
ingsskorti fólksins, og nokkurra leið-
toga utan stjórnarinnar, því að það
skilur ekki hvað þarf til áður en ár-
angur næst,“ sagði Jose Teixeira,
ráðherra ferðaþjónustu-, umhverfis-
og fjárfestingarmála. „Væntingar
þeirra eru alltof óraunhæfar.“
Sjálfstæði í skugga skorts
Laga. The Washington Post.
LATWP
Hrísgrjónauppskera Cornelios Gama, fyrrverandi uppreisnarforingja á Austur-Tímor, nægir varla handa fyrr-
verandi skæruliðum sem hann hefur tekið undir sinn verndarvæng vegna þess að þeir fá enga atvinnu.
’ Draumur okkarvar að fá sjálfstæði,
en nú þegar hann
hefur ræst er veru-
leikinn allt öðruvísi
en við héldum
vegna þess að
okkur skortir allt. ‘