Morgunblaðið - 24.10.2003, Blaðsíða 18

18 | FÓLKIÐ | FÖSTUDAGUR 24|10|2003 MORGUNBLAÐIÐ
SKELLIR OG SMELLIR COSTNERS
 The Untouchables (1987). Glæponaópus
Brians de Palma var fyrsti alvöru smellur Kev-
ins Costners. Hann stóð sig vel í hlutverki
kreppulöggunnar Elliots Ness, þótt höfundar
kreistu tárakirtlana fullgróflega í lýsingum á
fjölskyldulífi hans.
 No Way Out (1987). Costner var breysk
hetja í þessum bráðspennandi samsær-
istrylli Rogers Donaldsons. Gene Hackman
stelur þó senunni sem spilltur ráðherra.
 Bull Durham (1988). Gamandrama Rons
Shelton úr íþróttaheiminum með Costner
einkar sjarmerandi og sannfærandi sem
helsta rómantíska stjarna þessara miklu vel-
gengnisára hans rétt fyrir 1990.
 Field Of Dreams (1989). Smellirnir komu
hver af öðrum og þessi var óvæntur: Eins
konar táknlegt og stundum ljóðrænt íþrótta-
drama Phils Aldens Robinsons, þar sem
Costner sýnir fjölhæfni sína í túlkun á hvers-
dagslegum bónda sem lendir í óhversdags-
legri lífsreynslu.
 Dances With Wolves (1990). Þessi stór-
sigur Costners á kvikmyndasviðinu markaði
einnig upphaf að langri eyðimerkurgöngu á
þeim árum sem í hönd fóru.
 Waterworld (1995). Fyrsti stórskellur Costn-
ers er þrátt fyrir skrautlega framleiðslusögu,
himinháan kostnað og meðfylgjandi tap frek-
ar forvitnilegur og hugvitssamlega hannaður
og sviðsettur framtíðarhasar.
 The Postman (1997). Annað leikstjórn-
arverkefni Costners er í flokki helstu bömm-
era kvikmyndasögunnar, neyðarlegur belg-
ingur, sem benti til þess að dómgreindin og
sjálfsgagnrýnin væri víðs fjarri.
 Message in a Bottle (1999). Og nú komu
þeir í bunum, skellir í staðinn fyrir smelli.
Þessi vemmilega ástarsaga er glötuð.
 3000 Miles to Graceland (2001). Gam-
ansöm spennumynd um spilavítisrán í Elv-
isgervum er hvorki gamansöm né spenn-
andi.
 Dragonfly (2002). Yfirnáttúruleg spennu-
mynd sem er yfirnáttúrulaus.
Ýmsir höfðu spáð því að Kevin Costner væri heillum horfinn í kvikmyndunum eftir röð af
mislukkuðum verkum. En sem betur fer hefur hann afsannað þessa kenningu með Open
Range; hún hefur hlotið prýðis viðtökur, jafnt gagnrýnenda sem almennra bíógesta. Enda
hefur Costner margt til brunns að bera, ekki síst sem leikari. Hann hefur aðlaðandi nær-
veru á tjaldinu, reisn hinnar þöglu hetju í anda Garys Cooper og Clints Eastwood ekki síð-
ur en alþýðleika hversdagsmannsins, og fjölbreytilega leikhæfileika sem nýtast hvort
heldur sem er í léttu gamni eða dramatískri alvöru, auk líkamsburða hasarstjörnu – ef
gæfan er með. En gæfa og gjörvileiki fylgjast ekki alltaf að, eins og kunnugt er.
„Ég held að flestir viti að ég held mikið uppá vestra,“ segir Costner, sem braust til veru-
legra metorða í Hollywood með þeim ágæta en ofurlanga Óskarsverðlaunavestra Dances
With Wolves (1990). Hann leikstýrði myndinni, framleiddi og lék aðalhlutverkið, en að
auki hefur hann leikið í tveimur vestrum annars leikstjóra, Lawrence Kasdan, Silverado
og Wyatt Earp. Costner segir að fáir vestrar geti talist verulega góðar kvikmyndir; flestar
snúist einfaldlega um kúrekann með hvíta hattinn sem berst við kúrekann með svarta
hattinn. Í Open Range leikur Costner einfarann Charley Waite sem þó á sér þrjá fóst-
bræður í kúrekstrinum; þá leika Robert Duvall, Diego Luna og Abraham Benrubi. Allir eru
þeir að flýja fortíð sína og berjast við eigin drauga um leið og þeir glíma við náttúruöfl og ill
öfl á borð við auðugan búgarðseiganda, sem breski stórleikarinn Michael Gambon túlkar.
Og svo er það ástin (Annette Bening).
Open Range hefur því flesta eðlisþætti sígilds vestra. Þessa hefð höfðu menn vestur í
Hollywood að mestu afskrifað um hríð, en nú er að verða breyting þar á. Síðasti vestrinn
sem gekk vel var Unforgiven Eastwoods fyrir meira en áratug. Það er því við hæfi að fram-
leiðandi Unforgiven, David Valdes, og leikari og leikstjóri sem margir höfðu einnig af-
skrifað, Kevin Costner, standi að endurkomu goðsagnarinnar um villta vestrið. En vel að
merkja er sólin að hníga til viðar í því vestri. |ath@mbl.is
Bræðralag síðustu frjálsu kúrekanna, sem ríða um héruð sem
enginn á, með nautgripahjarðir sínar og reyna að lifa af í ver-
öld sem er að hverfa – þannig er efnisrammi Open Range, hins
nýja vestra Kevins Costner. Myndin hefur markað endurkomu
hans sem leikstjóra og leikara og ekki síst stjörnu með að-
dráttarafl í miðasölum.
FR
UM
SÝ
NT
Út í sólsetrið
Utan frá myndu eflaust
margir álykta að mótmæla-
aðgerðir og réttindabarátta
Helga Hóseassonar húsa-
smiðs gegnum marga áratugi væru ekki til
marks um hugsjónir eða sannfæringu eða
prinsipp eða réttlæti. Þær beri þvert á móti
vott um einhvers konar þráhyggju, idjótí, ef
ekki hreinlega brenglun og geðfirringu. En
innan frá, semsagt frá sjónarhóli Helga,
sem myndin lýsir svo vel, helgast, ef svo
má segja, afstaða hans einmitt af hug-
sjónum, sannfæringu, prinsipp-
inu um einstaklingsfrelsi og
siðferðislega réttlætiskennd.
Hann gerir grein fyrir sínum
málstað með sérstöku orðfæri og rök-
semdafærslu, sem stundum er vissulega
víðsfjarri norminu og öðrum stundum ill-
skiljanleg. En málstaðurinn þarf ekki að
vera rangur fyrir það. Hann gæti verið rétt-
ur, a.m.k. að vissu marki, frá vissum sjón-
arhóli.
Heimildarmynd eins og Mótmælandi Ís-
„Hugsjónir koma á undan reynslu en kaldhæðni á eftir,“ sagði
reynsluboltinn. Stundum hefur líka verið sagt að eitthvað sé bogið
við fólk sem ekki var sósíalistar á yngri árum en jafn mikið sé bogið
við fólk sem er það enn á miðjum aldri. Ergó: Fullþroska maður sem
er ídealisti hlýtur að vera einhver tegund af idjót. Svona vangavelt-
ur koma m.a. uppí hugann þegar horft er á íslensku heimildarmynd-
ina Mótmælandi Íslands.
SJÓNARHORN
Árni Þórarinsson
Ídealismi
eða idjótí?