Morgunblaðið - 02.11.2003, Blaðsíða 17

er vitnað í tilfinningaþrungið sjón-
varpsviðtal við Mende aðeins þremur
dögum eftir að hún slapp úr húsi Als
Koronkys í London. Þar er hún m.a.
spurð að því hvernig sé að vera frjáls.
„Þó að ég hafi sloppið get ég ekki enn
trúað því að ég sé frjáls. Ég er svo
hrædd um að þau komi og nái mér
aftur. Ég trúi því ekki að ég sé orðin
frjáls, þó að ég finni svo sannarlega
fyrir því. Mér finnst að þetta hljóti að
vera draumur og ég muni vakna til
raunveruleikans þar sem ég sé enn í
ánauð. Og ég er svo hrædd um að
eitthvað komi fyrir fjölskyldu mína –
að þau verði látin gjalda þess sem ég
hef gert.“ (bls. 247)
Mende segist enn vera að læra að
fóta sig í frelsinu. „Eftir að ég öðlaðist
frelsi hef ég þurft að læra að lifa alveg
upp á nýtt. Ég hef þurft að læra að
hugsa um mig sjálfa eins og frjáls
manneskja, t.d. hef ég þurft að læra
að fara með peninga og næra mig
reglulega þrisvar sinnum á dag. Á
meðan ég var þræll tók ég engar
ákvarðanir. Húsbændur mínir réðu
því hvenær ég vaknaði, hvað ég gerði
og í hverju ég var frá degi til dags.
Enn kemur fyrir að ég á erfitt með að
taka einföldustu ákvarðanir. Anna,
veistu – frelsið getur stundum verið
svo ógnvænlegt,“ segir Mende og tek-
ur sér stutta málhvíld áður en hún
heldur áfram.
„Ég get haldið áfram að telja upp
hvað ég hef þurft að læra, t.d. hef ég
þurft að læra að liggja ekki á hleri
eins og ég tamdi mér að gera í Khart-
úm til að fá einhverja vitneskju um
hvað húsbændur mínir hygðust fyrir.
Ég hef líka þurft að læra að treysta
fólki og binda vinabönd. Núna er ég
búin að eignast nokkra góða kunn-
ingja og eina nána vinkonu frá
Erítreu.“
Mende er spurð að því hvað henni
finnist jákvæðast við frelsið. „Best
þykir mér að fá loksins tækifæri til
að hafa samband við fjölskylduna
mína í Súdan. Þau hafa hringt í mig
frá borginni því að þau eru ekki
með síma í þorpinu. Vonandi verður
mér einhvern tíma óhætt að
heimsækja þau til Súdan. Þau þjáð-
ust mjög mikið á meðan þau vissu
ekki hvort ég væri lífs eða liðin.
Ég er líka ánægð með að fá loksins
tækifæri til að læra ensku og fara í
frekara nám. Ég efast reyndar um að
ég geti nokkurn tíma komist í gegn-
um erfitt læknanám vegna tungu-
málsins. Hugsanlega væri hjúkrun
raunhæfara markmið.“
Brast oft í grát
– Hvernig gekk ykkur Damien
Lewis að skrifa bókina? „Vinnan við
bókina tók langan tíma af því að ég
talaði svo litla ensku. Við vorum ekki
með túlk okkur til aðstoðar – bara
orðabækur og rissblöð. Ef mig mis-
minnir ekki vorum við um fjóra mán-
uði að skrifa bókina. Sumt reyndist
mér ótrúlega erfitt að rifja upp. Ég
brast oft í grát og átti erfitt með að
halda frásögninni áfram. Stundum
hef ég lent í því sama þegar ég hef
verið fengin til að rifja upp sögu mína
í tengslum við útkomu bókarinnar ut-
an Bretlands. Ambátt hefur verið gef-
in út í sex eða sjö löndum samtals.
Mende er að lokum spurð að því
hvort rétt sé að henni hafi verið boðið
að verða sérstakur heiðurssendiherra
Sameinuðu þjóðanna gegn þrældómi
með svipuðum hætti og fyrirsætan
Waris Dire er heiðurssendiherra
Sameinuðu þjóðanna gegn umskurði
kvenna. „Þessi hugmynd var nefnd
við mig fyrir nokkru. Ekkert hefur þó
verið ákveðið enn. Ég veit satt best að
segja ekki hvort ég treysti mér til að
ferðast um og endurtaka sögu mína
svo árum skiptir. Ég vil svo gjarnan
beita mér gegn þrælahaldi í heim-
inum, rétt eins og ég tel mig vera að
gera með bókinni, en frekar með því
að segja sögur annarra og tala al-
mennt gegn þrælahaldi í heiminum,“
svarar Mende. Sameinuðu þjóðirnar
ætla að helga árið 2004 baráttunni
gegn þrælahaldi í heiminum.
Þess má geta að Mende voru veitt
spænsku CECERA-mannúðar-
verðlaunin fyrir spænsku útgáfuna af
Ambáttinni seint á síðasta ári. Eftir
að bókin kom út hafa Al Koronky og
fjölskylda hans hrakist aftur til Súd-
ans.
ago@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 2003 17