Morgunblaðið - 02.11.2003, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Það var í heimabæ sínum Keflavík
sem barnastjarnan Ruth steig sín
fyrstu skref í tónlistarbransanum.
Færri vita að áður en hún tók til við
að skemmta fólki bjó hún með fjöl-
skyldu sinni um hríð í Brooklyn í
New York og þaðan á hún margar
sínar bestu bernskuminningar.
Í NEW York bjuggum við ímiðri Brooklyn, á East-85thStreet, svokölluðum hvítumbletti þar sem einvörðungubjó hvítt fólk. Konurnar í
hverfinu voru flestar af gyðingaætt-
um og héldu að mamma væri þýsk.
Mamma hafði áhyggjur af því hvað
hún var lengi að ná sér í vinkonur af
þessum sökum, þangað til ég leið-
rétti þennan misskilning og gekk
hús úr húsi til þess að segja þeim að
mamma væri ekki frá Þýskalandi,
hún kynni bara ekkert að tala
ensku. Þegar þær komust að því að
hún væri frá Íslandi önduðu þær
léttar, þó að þær vissu ekki einu
sinni hvar Ísland var staðsett á jarð-
arkúlunni. Örfáar húsaraðir skildu
að velsæld þeirra sem höfðu húðlit-
inn með sér og svörtu fátækrahverf-
in þar sem örvænting eiturlyfja og
glæpa lá yfir íbúunum eins og lang-
dregin martröð. Konurnar í hverf-
inu okkar hjálpuðust að við að gera
okkur skiljanlegt að það borgaði sig
ekki að leggja leið sína inn í svörtu
hverfin. Þær virtust lifa samkvæmt
mjög skýrri aðskilnaðarstefnu sem
gat tekið á sig ansi óhuggulegar
myndir.
Pabba var hins vegar alveg sama
um þetta og spilaði alltaf fótbolta
niðri í svartasta Harlem. Einhvern
tíma fór mamma með okkur Barb-
öru systur mína þangað þegar hann
var að spila. Við mæðgurnar
ákváðum að bregða okkur í sund á
meðan en leist ekki á blikuna þegar
við komum inn í sundlaugarbygg-
inguna. Það komu aðeins örfáir
dropar úr sturtunum er við reynd-
um að þvo okkur og þegar að laug-
inni var komið flutu þar hár-
flyksurnar og franskbrauðsbréfin
ofan á. Til að bæta gráu ofan á svart
sat maður þar í mestu makindum og
þvoði strigaskóna sína upp úr sund-
laugarvatninu. Við mamma snerum
við á punktinum en Barbara var
komin í sundbol og fleygði sér út í
laugina. Það varð heilmikil reki-
stefna við að ná henni upp úr og þar
nutum við aðstoðar nærstaddra.
Þetta hefur eflaust verið spaugileg
sjón; við þrjár næpuhvítar og ljós-
hærðar en allir aðrir svartir svo
langt sem augað eygði. Stuttu
seinna frétti mamma að viku áður en
við gerðum þessa misheppnuðu til-
raun til þess að fara í sund hafði ver-
ið framið morð í einum sturtuklef-
anum.
Á sumrin vorum við á Long Is-
land á sumrin hjá Siggu systur
pabba og dóttur hennar sem bjuggu
í einbýlishúsahverfi rétt hjá yndis-
legri baðströnd. Þar lék ég mér glöð
í glampandi sólinni og í minninu
finnast varla fegurri dagar. Ég
hugsa alltaf með hlýhug til tímans
sem við bjuggum í Bandaríkjunum
og óska þess stundum að við hefðum
aldrei flutt heim aftur. Þegar ég lít
yfir æsku mína sé ég annars vegar
áhyggjulausa bernskudaga en hins
vegar glímu við kvíðafulla tilveru
sem á stundum varð nær óbærileg.
Himinn og heilt Atlantshaf á milli.
Ekki við hæfi barna
Ruth varð fræg á augabragði eftir
að hún söng inn á hljómplöturnar
um Róbert bangsa og lengi á eftir
fór hún um og skemmti, klædd
heimasaumuðum Róbertsbangsa-
búningi. Árið 1976, þegar hún var
ellefu ára gömul, kom út fyrsta sóló-
plata hennar „Simsalabimm“ og eft-
ir það fylgdu tvær aðrar plötur í
kjölfarið. Ruth sogaðist inn í hring-
iðu tónlistarinnar og var nánast á
stöðugum þeytingi að skemmta og
dvaldi langdvölum í stúdíói.
Á þessum tíma var engu líkara en
að ég lifði á tveimur plánetum. Ann-
ars vegar var það skólinn, hins veg-
ar söngurinn og vinir mínir tónlist-
armennirnir. Þegar plöturnar mínar
voru teknar upp má segja að mitt
annað heimili hafi verið í Hljóðrita í
Hafnarfirði. Ég tók oftast rútuna úr
Keflavík eftir skóla en stundum sótti
Maggi Kjartans mig á flotta Chevr-
olet Nova kagganum sínum. Við
borðuðum iðulega hádegismat á
Gaflinum, unnum síðan allan daginn
í stúdíóinu og ég tók rútuna aftur
heim á kvöldin, ef ég gisti ekki
heima hjá Magga. Stundum var
mjög mikið að gera hjá okkur og þá
fékk ég frí úr skólanum til þess að
syngja. Það þótti mér allra
skemmtilegast.
Hljómplötuútgáfufólkið var sam-
heldinn hópur og ég naut góðs af
því. Margir af færustu söngvurum
landsins létu ekki sitt eftir liggja
þegar platan „Ruth Reginalds“ var
tekin upp og ýmist sungu þeir með
mér dúetta eða tóku að sér bakradd-
ir.
Snemma á árinu 1978, þegar ég
var á þrettánda ári, kom út platan
„Úr öskunni í eldinn“ sem gerði
Brunaliðið umsvifalaust að vinsæl-
ustu hljómsveit á Íslandi. Brunaliðið
hlaut nafn sitt vegna þess að því var
ætlað að „koma öllu í bál og brand“
– og það tókst svo um munaði. Vin-
sældir stjörnuhljómsveitarinnar
voru gríðarlegar, hringsólað var um
landið og samkomuhúsin á hverjum
stað troðfyllt út úr dyrum. Jón
Ólafsson og Maggi Kjartans voru
duglegir við að útvega mér verkefni
með Brunaliðinu, enda þótti mér
fátt skemmtilegra en að vera í slag-
togi við það. Við ókum í sérstökum
hljómsveitarbíl, sem var allur fóðr-
aður með plakötum af Brunaliðinu,
og mörg okkar gengu í bolum
merktum hljómsveitinni. Þegar út-
kallið kom var brunað á fjölskyldu-
skemmtanir sem voru flestar með
svipuðu sniði: Um miðjan dag var
leikin tónlist og flutt skemmtiatriði
sem höfðað gátu til allra aldurshópa.
Þá söng ég, Halli og Laddi skemmtu
og Brunaliðið kom fram með nokkra
helstu smellina. En þetta var aðeins
lognið á undan storminum. Á kvöld-
in voru haldin böll – og þau voru
ekki við hæfi barna.
Ein af þessum skemmtunum var
Rauðhettumótið, sem var fjölmenn
útihátíð sem Skátahreyfingin hélt
við Úlfljótsvatn. Fólk kom á mótið
með tjald og prímus og eins og
gjarnt er um útihátíðir upphófst
strax mikið fyllirí og mikil læti.
Þarna sá ég Megas í fyrsta skipti á
sviði og það er sjón sem ég gleymi
ekki auðveldlega. Maggi Kjartans
kynnti hann með áhrifaríkum hætti
og að því loknu steig Megas á svið,
fremur illa til reika eins og hann var
á þessum árum, og hóf sinn söng.
Tveir strákar, annar grænhærður
og hinn bláhærður, höfðu plantað
sér beint fyrir framan sviðið og létu
dólgslega. Þetta voru sennilega ein-
hvers konar nýpönkarar sem vildu
láta að sér kveða og lætin í þeim
stigmögnuðust eftir því sem á tón-
leikana leið.
Þegar Megas var að taka sinn
hæsta tón, með galopið ginið, misstu
pönkararnir stjórn á sér í látunum
og köstuðu í hann stóreflis torfu-
snepli. Ekki veit ég hvort þeir höfðu
miðað lengi en þeir hittu beint í and-
litið á honum og þar sem söngvarinn
var opinmynntur þegar atlagan var
gerð fór talsvert af mold upp í hann.
Þeir sem enn höfðu einhverja rænu
gripu andann á lofti en Megas var
svo mikill töffari að hann hrækti
bara og spýtti, þurrkaði sér síðan
um munninn og sagði með sinni sér-
stæðu röddu: „Strákar mínir, ég
ætla að láta ykkur vita að ég er bú-
inn að borða!“
Í klóm eiturlyfjanna
Á unglingsárum lauk barna-
stjörnuferli Ruthar jafn skyndilega
og hann hafði hafist. Ruth var reið
og bitur og ósátt við lífið og lenti
fljótt í slagtogi við fólk sem var á
kafi í eiturlyfjum. Við taka mörg ár í
erfiðri sambúð sem einkenndist af
fíkniefnaneyslu og ofbeldi.
Þetta var tímabil sem einkenndist
af mikilli dópneyslu, barsmíðum og
ótta. Við bjuggum aldrei lengi á
sama stað. Við flæktumst úr her-
bergi í herbergi og fórum þaðan
þegar við höfðum safnað svo háum
leiguskuldum að þolinmæði leigusal-
anna var á þrotum. Þar kom að við
ákváðum að líf okkar yrði áreiðan-
lega miklu auðveldara ef við flyttum
út á land. Við fórum á Hellissand til
þess að vinna í fiski og bjuggum á
stað sem var kallaður Hóllinn – en
það var gamall timburkofi uppi á
hól.
Þrátt fyrir að ekkert gæfi tilefni
til þess hafði ég þróað með mér
draum um að við yrðum fjölskylda
og að við gætum hætt öllu ruglinu.
Ég lagði mig fram um að gera fínt í
kringum okkur þó að ástandið væri
ekki beint björgulegt. Við áttum
ekki neitt og enga peninga til að
kaupa neitt fyrir. Við höfðum striga-
poka fyrir gluggunum og ég varð
mér úti um gyllt bönd til þess að búa
til úr þeim gardínur. Svefnherbergið
var tómt, fyrir utan tvær dýnur á
gólfinu og tvær sængur. Það eina
sem ég hafði haldið í af mínum eig-
um voru græjurnar sem ég hafði
fengið í fermingargjöf og tvær plöt-
ur með Janis Joplin og Pink Floyd.
Í bjartsýniskasti yfir þessari nýju
byrjun ákváðum við að trúlofa okk-
ur. Við fengum senda trúlofunar-
hringa að sunnan ásamt fullt af
brennivíni. Mér fannst eins og nú
myndi allt breytast. Við ætluðum að
trúlofa okkur, hætta bráðum að
drekka og dópa og eignast síðan
barn. Þá yrðum við fjölskylda og þá
gætum við eignast fallegt heimili.
Trúlofunarkvöldið fórum við á
sveitaball og drukkum auðvitað
bæði ótæpilega. Á miðju balli tók ég
eftir því að sambýlismaður minn var
farinn að daðra við einhverja stelpu
og ég varð ofsalega hrædd um hann,
eins og svo oft áður. Ég lét afbrýði-
semina í ljósi og hann brást við með
því að kýla mig fyrir framan alla. Ég
hljóp heim grátandi með nýja trúlof-
unarhringinn.
Ég hélt áfram að drekka þegar ég
kom heim, settist fyrir framan græj-
urnar mínar og hlustaði á „Dark
Side of the Moon“ og „Not afraid of
dying“ með Pink Floyd. Þegar
draumurinn um betra líf var úti
fannst mér allt vera vonlaust. Ég
saknaði fjölskyldunnar minnar úr
Keflavík, saknaði pabba og mömmu
og systra minna. Ég hafði ekki haft
samband við þau svo lengi að ég var
hætt að þora það. Ég trúði líka að
öllum væri sama um mig.
Þetta var ein af hrikalegustu nótt-
um lífs míns og hún lifir mér lengi í
minni. Ég vissi að sambýlismaður
minn hafði farið heim með stelpunni
vegna þess að ekki kom hann heim
til mín. Mér fannst ég vera alein í
heiminum og ég drakk og grét og
grét og drakk þar til ég var orðin ör-
magna og lagðist á dýnuna og sofn-
aði. Þegar ég vaknaði var búið að
kveikja í dýnunni við hliðina á mér.
„Þú gafst þjóðinni barnæsku þína“
Margir urðu til að hjálpa Ruth að
ná sér upp úr vítahring eiturlyfja-
neyslunnar, meðal annars Albert
Guðmundsson.
Ég reyndi að leita mér að vinnu
en sjálfstraustið var í lágmarki. Ég
vissi ekki hvað ég gæti starfað við
vegna þess að það eina sem ég hafði
gert af einhverju viti var að syngja
og ég hafði ekki sungið í mörg ár.
Mér þótti ég líka hafa misst alla vini
mína í bransanum og það var ekki
beinlínis eins og atvinnutækifærin
biðu mín í hrönnum.
Ég var mjög hrædd og óörugg og
hafði ekki hugmynd um hvernig
þetta færi allt saman.
Um þessar mundir höfðu þeir sem
vildu mér vel sagt við mig að það
væri til maður sem gæti hjálpað
mér. Góður maður sem ég ætti að
tala við og hann gæti greitt götu
mína til þess að að fá íbúð. Ég hafði
enga trú á því að einhver maður sem
ég þekkti ekki neitt vildi hjálpa mér.
En ég var að verða brjáluð á hús-
næðisleysinu og barnið mitt var í
húfi. Við þessar aðstæður gerir mað-
ur allt til að klóra í bakkann svo ég
fór og heimsótti þennan góða mann
sem hét Albert Guðmundsson.
Ég gleymi því aldrei hvað ég var
taugaóstyrk og hvernig ég skalf eins
og hrísla þegar ég nálgaðist skrif-
stofuna hans. Ég óttaðist svo hvað
hann myndi halda um mig. Að ég
skyldi voga mér að ætlast til þess að
hann, ráðherrann, færi að hjálpa
mér!
Ég gekk inn á ráðherraskrifstof-
una þar sem hann sat við stórt skrif-
borð og ég vissi ekkert hvernig ég
átti að byrja eða hvað ég átti að
segja. Albert vísaði mér til sætis fyr-
ir framan sig og spurði: „Jæja vinan,
hvað get ég gert fyrir þig?“ Þá var
eins og opnaðist fyrir flóðgátt og ég
romsaði upp úr mér öllum mínum
raunum. Ég væri búin að vera lengi
á biðlista eftir íbúð hjá Reykjavík-
urborg, ég væri í miklum vanda
stödd með dóttur mína sem ætti
jafnvel að taka af mér ef ég fengi
ekki íbúð og vinnu, ég yrði að koma
undir mig fótunum en ætti ekki neitt
og gæti hvergi verið, hvort hann
vissi um einhverja leið. Hvort hann
gæti hugsanlega mögulega hjálpað
mér?
Albert horfði lengi á mig þegar ég
hafði loksins þagnað eftir romsuna.
Ég skalf og nötraði í sætinu og bjóst
allt eins við að hann myndi vísa mér
á dyr. Hann vísaði mér ekki á dyr,
heldur sagði hann nokkuð sem ég
hef aldrei gleymt vegna þess að ég
hafði aldrei heyrt neitt þvíumlíkt áð-
ur. Hann sagði: „Þú varst okkar ást-
sælasta söngkona og þú gafst þjóð-
inni barnæsku þína. Þú hefur gefið
okkur svo mikið af þér. Hvers vegna
ættir þú ekki að fá eitthvað í stað-
inn?
Bókarkafli Ruth Reginalds var stærsta barnastjarna sem Ísland hefur átt og hljómplötur hennar voru til á flestum heimilum. En
ferillinn tók snöggan enda og á unglingsárum missti hún fótanna, missti tengslin við samstarfsfólk og við tók barátta við eiturlyf,
drykkju, ofbeldi og átröskun. Hér er gripið niður í frásögn Þórunnar Hrefnu Sigurjónsdóttur.
Frægð og fallvaltleiki
Um er að ræða stytta útgáfu af köflum í
bókinni Ruth Reginalds eftir Þórunni
Hrefnu Sigurjónsdóttur sem kemur út
hjá Forlaginu. Bókin er 253 bls. að
lengd og prýdd fjölda mynda.
Hálft líf Ruthar Reginalds er söngurinn.
Átta ára barnastjarna með vin sinn
Róbert bangsa í fanginu.
Ruth með dóttur sinni Sæbjörgu árið
1987, á leiðinni aftur á réttan kjöl eft-
ir mörg erfiðleikaár.