Morgunblaðið - 02.11.2003, Blaðsíða 4

4 ∼ Morgunblaðið í 90 ár 1913 ∼ 2003
Þ
egar heimsstyrjöldin síðari
lokaði Harald Sveinsson
heima, hóf hann störf í fjöl-
skyldufyrirtækinu Völundi;
að hann hélt þar til honum
gæfi byr til náttúrufræðináms í Evrópu,
en reyndin varð önnur. Árin hjá Völundi
urðu 23 og úr framkvæmdastjórastólnum
þar fór hann í framkvæmdastjórastól
Morgunblaðsins. Þegar aldurinn kom svo
yfir hann stóð hann upp úr þeim stól og
varð aftur stjórnarformaður Árvakurs,
útgáfufélags Morgunblaðsins. En bónd-
inn hefur blundað í honum alla tíð og átt
sitt líf í hestum og jörð á Mýrum.
Faðir Haraldar; Sveinn M. Sveinsson í
Völundi, var einn af stofnendum Verzl-
unarráðs Íslands, þar sem hann átti m.a.
gott samstarf við Hallgrím Benediktsson,
formann ráðsins, en hann var einn af eig-
endum Morgunblaðsins og sat í stjórn út-
gáfufélagsins; Árvakurs hf.
Þegar líða tók á fjórða áratuginn stóð
rekstur blaðsins mjög tæpt og þegar
kreppti að vildi Íslandsbanki/Útvegs-
banki ekki liggja lengur með hlutabréf í
Árvakri, sem viðkomandi einstaklingar
höfðu ekki treyst sér til að leysa út. Þetta
var um fimmtungur hlutafjárins.
Hallgrímur Benediktsson lagði þá til að
leitað yrði til Sveins í Völundi, en aðrir
sýndu áhuga, þar á meðal Kveldúlfs-
menn. En það varð úr, að Sveinn keypti
bréfin, og 1938 tók hann sæti í stjórn Ár-
vakurs. Haraldur Sveinsson segir, að
Ólafi Thors hafi lengi verið þungt til Hall-
gríms vegna þessa.
„Faðir minn keypti svo fleiri bréf í Ár-
vakri; ekkja Jez Siemsen seldi honum
bréf og einhverjir fleiri. Hann var þá
kominn upp í 25%, en þá voru sett lög um
að enginn mætti greiða atkvæði fyrir
stærri hlut en 20%. Þess vegna held ég að
hann hafi selt Guðmundi Ásbjörnssyni
hlutabréf, en hann var barnlaus og arf-
leiddi Pétur Hannesson að þessum bréf-
um. Þá lagði Valtýr Stefánsson til að
Bjarni Benediktsson yrði fenginn til að
kaupa bréfin og taka sæti í stjórninni.
Hefði það gengið eftir hefðu þeir Val-
týr og Bjarni verið komnir með yfir 50% í
félaginu, en á það gátu menn ekki fallizt
frekar en 1927, þegar mikil uppstokkun
varð í Árvakri og litlu munaði að Valtýr
næði meirihlutanum. Þetta voru engin
átök beint, en gamli Verzlunarráðskjarn-
inn; Hallgrímur Benediktsson, Ólafur
Johnson og Garðar Gíslason, setti Valtý
stólinn fyrir dyrnar. Þeir gerðu honum
ljóst, að þeir vildu hafa meirihlutann. Nú
varð það að samkomulagi, að Bjarni fékk
helming bréfanna en við hinir keyptum
hinn helminginn.“
Sveinn M. Sveinsson sat í stjórn Ár-
vakurs til 1951.
„Þegar faðir minn lá banaleguna rifjaði
hann upp drengskaparheit, sem aðaleig-
endur meirihlutans höfðu gefið hver öðr-
um, og fól mér að bjóða meðeigendum
sínum í Árvakri hlutabréf sín í fyrirtæk-
inu.
En þeir brugðust þá þannig við, að ef
samkomulag væri innan fjölskyldunnar
um að ég tæki við af föður mínum, þá
væri það þeirra ósk.“
Það varð því úr, að Haraldur Sveinsson
tók sæti föður síns í stjórn Árvakurs.
Friðlaust hús við Aðalstræti
„Þegar ég kom þarna inn voru fyrir í
stjórninni Hallgrímur Benediktsson og
Valtýr Stefánsson.
Bergur G. Gíslason kom inn í stjórnina
1952 og Geir Hallgrímsson tók við af föð-
ur sínum 1954.
Ég var settur í byggingarnefnd. Árvak-
ur var þá búinn að kaupa lóð við Að-
alstræti og það var sérstætt við þau kaup,
að Guðmundur Ásbjörnsson var allt í
senn, formaður seljandans KFUM, for-
seti bæjarstjórnar, sem veitti leyfin, og
formaður Árvakurs, sem keypti lóðina.
Faðir minn var ekki hrifinn af því að
setja Morgunblaðið þarna niður, en hann
var mjög veikur síðasta árið og svo fór, að
það kom í minn hlut að standa að bygg-
ingu hússins, þótt innst inni væri ég sam-
mála föður mínum um staðarvalið.
Ég fór til Sigfúsar og sagði: Hvernig
eigum við að byggja húsið?
Við semjum við Svein í Héðni um að
borga vinnulaunin, sagði Sigfús, við Völ-
und um timbrið og H. Ben um steypu-
styrktarjárn og sement. Og þetta varð!
Ég man að einhverju sinni sagði Björn
Hallgrímsson, sem stýrði H. Ben.: Ætlar
þessi Árvakur ekkert að borga?
Nei, sagði ég. Hann Sigfús vill hafa
þetta svona!
En svo byrjaði Árvakur nú að borga og
kláraði sínar byggingaskuldir fyrr en við
var búist.“
En þótt húsbyggingin risi í friði þess-
ara fjögurra fyrirtækja, þá ríkti enginn
friður um bygginguna út á við.
„Árvakur fékk byggingarleyfið, þrátt
fyrir andstöðu margra; sérstaklega var
Eysteinn Jónsson þversum í málinu. Til
að byrja með fékkst bara fjárfesting-
arleyfi fyrir tveimur hæðum.
Við gerðum það af skömmum okkar að
birta mynd af tólf hæða húsi á lóðinni!
Þessa mynd birtum við á forsíðu 40 ára
afmælisblaðs Morgunblaðsins. Og það
varð allt vitlaust!
En svo fékkst leyfi fyrir þriðju hæðinni,
sem við gátum selt. Þá voru sett lög um
að ekki þyrfti fjárfestingarleyfi fyrir íbúð-
arhúsnæði.
Sveinn í Héðni lét þá teikna upp efri
hæðirnar sem íbúðarhæðir og hélt áfram
með húsið.
Það ríkti mikil eindrægni í bygging-
arnefndinni; Gunnar Hansson teiknaði
húsið og Valtýr og Sveinn skipuðu nefnd-
ina með mér og einnig sat Sigfús alla
fundi. Valtýr var orðinn heilsulítill og
hafði áhyggjur af húsbyggingunni, en við
yngri mennirnir í stjórninni vorum kapp-
samir. Ég held að áhugi Valtýs á því að fá
Bjarna Benediktsson inn í stjórn Árvak-
urs hafi byggzt á því, að hann taldi hann
manna bezt fallinn til þess að hafa hemil á
okkur ungu mönnunum.
En það gekk nú ekki, þótt Bjarni sýndi
sig til þess fyrst í stað. Svo lagaðist hann
og það fór vel á með okkur eftir það.
En áfram með húsið! Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna keypti 4. og 5. hæðina
af Sveini, Sveinn átti sjálfur hluta af 6.
hæðinni, sem Tryggingamiðstöðin keypti
svo, og Árvakur átti þar húsvarðaríbúð.
Sjöunda hæðin var svo sameign að hluta,
en Árvakur átti framhúsið.
Andstæðingar Morgunblaðsins reyndu
hvað þeir gátu til þess að koma höggi á
húsbygginguna og á endanum höfðaði
ríkið mál á hendur Árvakri. En þeir að-
gættu það ekki þeir vinstri herrar, að Ár-
vakur hafði sín leyfi á hreinu, og málið
endaði á þann veg, að SH borgaði tvær
milljónir króna í sekt!
Eykon sagði mér frá því, að hann hefði
verið samferða Hannibal Valdimarssyni
heim í flugvél og Hannibal þá sagt honum
að nú hefði tekizt að slá Morgunblaðið út
af laginu með málaferlunum. Eykon sagð-
ist þá hafa sagt ráðherranum, að málið
kæmi Morgunblaðinu ekkert við; Árvak-
ur hefði sín leyfi á hreinu.
Hvað segirðu? sagði þá Hannibal. Við
sem ætluðum að ná okkur niðri á Morg-
unblaðinu!
Búfræðidraumurinn rættist í
Haraldur Sveinsson vildi verða
náttúrufræðingur og bóndi.
En það var eftir heimsstyrjöld,
að hann söðlaði um og gerðist
blaðaútgefandi.