Morgunblaðið - 02.11.2003, Blaðsíða 21

Morgunblaðið í 90 ár 1913 ∼ 2003 ∼ 21
Þ
að er óhætt að segja, að um
árabil hafi rauði þráðurinn
í fréttastefnu blaðsins ver-
ið traust og áreiðanleiki.
Að lesendur gætu treyst
því að fréttir okkar væru unnar með
það að leiðarljósi að segja rétt og skil-
merkilega frá atburðum líðandi stund-
ar,“ segir Björn Vignir Sigurpálsson.
„Með tímanum hefur Morgunblaðið
sett sér talsvert strangar fréttareglur,
sem eru sumpart skráðar og sumpart
óskráðar, en fela auðvitað oft í sér mat
á aðstæðum hverju sinni.
En að sjálfsögðu er fréttastefna lif-
andi fjölmiðils alltaf að einhverju leyti
barn síns tíma. Svo hefur fréttasviðið
víkkað umtalsvert í seinni tíð.
Ágætt dæmi um það er að fyrir um
tveimur áratugum þekktist vart það,
sem við köllum viðskiptafréttir í dag,
og eru svo fyrirferðarmiklar í fjölmiðl-
unum að mörgum þykir nóg um.
Morgunblaðið hefur þurft að end-
urspegla þetta og yfirhöfuð æ fjöl-
breyttara atvinnulíf og Björn Vignir
segir, að til að gera það með ein-
hverjum vitrænum hætti hafi þurft að
þjálfa upp sérhæfða blaðamenn til að
sinna þessum fréttaheimi sérstaklega.
Og hann segir þetta vera svona á
fleiri sviðum.
Að þekkja umhverfi sitt
Annar rauður þráður í fréttastefnu
Morgunblaðsins er að þekkja umhverfi
sitt. Þar segir Björn Vignir, að skipti
miklu að vera sér meðvitandi um að við
búum í litlu samfélagi og að návígið er
mikið.
„Þetta á ekki sízt við, þegar upp
koma mál sem varða einstaklinga, sem
í einni svipan eru lentir inn í fárviðri
fjölmiðlaumræðu, án þess að á þeim
tíma liggi fyrir sekt viðkomandi eða
sakleysi. Margir fjölmiðlar nútímans
hafa tilhneigingu til að taka að sér
dómstól götunnar. Morgunblaðið hefur
stundum verið sakað um ofurvarfærni
í slíkum málum. Reynslan hefur hins
vegar einfaldlega kennt okkur að
blanda okkur seint inn í mál af þessu
tagi, sem iðulega eru meira í ætt við
múgsefjun og einelti, heldur en kalt og
raunsætt mat á þeim ávirðingum, sem
viðkomandi einstaklingur er borinn.
Þess vegna er oft betra að láta storm-
inn lægja lítið eitt og freista þess að
koma þá fram með hlutlæga lýsingu á
því sem um ræðir, ef ástæða er til.
Þetta þykir kannski ekki alltaf fín
eða „metnaðarfull“ blaðamennska, en
varfærnin hefur reynzt þessu blaði far-
sæl, og menn mega gjarnan hafa það í
huga að á stundum þarf meiri kjark og
aga til þess að standast freistingarnar,
heldur en fylgja fjöldanum.
Morgunblaðið hefur á hinn bóginn
iðulega tekið upp stór, flókin og um-
deild mál, brotið þau til mergjar í viða-
miklum greinaflokkum, og opnað les-
endum sínum nýja sýn á hlutina.
Slíkar úttektir munu áfram verða ein
af kjölfestunum í fréttastefnu blaðs-
ins.“
Á tánum nótt sem nýtan dag
Við lifum á viðburðaríkum tímum í
íslenzkri fjölmiðlun. Morgunblaðið
stendur án efa frammi fyrir meiri sam-
keppni en blaðið hefur átt að venjast
um árabil, en Björn Vignir segir, að
um það sé ekki nema gott eitt að segja.
„Samkeppnin eflir og kennir mönnum
að vera á tánum nótt sem nýtan dag.“
„Svar okkar hefur einfaldlega verið
að einbeita okkur að því að gera betur
það sem við höfum verið að gera. Og í
allri hógværð vil ég halda því fram, að
á síðustu misserum höfum við gert
meiri breytingar á blaðinu en sést hafa
um árabil.
Með tilkomu mánudagsútgáfunnar,
fréttaumfjöllun alla sjö daga vikunnar,
hefur samfellan og allt samhengi í
fréttaflutningi blaðsins gjörbreytzt.“
Björn segir, að Morgunblaðið hafi
jafnframt lagt stóraukna áherzlu á
fréttaflutning af landsbyggðinni.
Langt er síðan Morgunblaðið kom sér
upp ritstjórn á Akureyri til að sinna
betur fréttum frá höfuðstað Norður-
lands og byggðunum þar í kring. Nýtt
skref var svo stigið í vor, þegar sett
var á laggirnar starfsstöð á Egils-
stöðum til að sinna betur fréttalega
þeim miklu framkvæmdum, sem þar
eiga sér stað, bæði inn við Kárahnjúka
og niður á fjörðunum.
Fréttastefna byggð á hefð
Björn Vignir segir, að almennt megi
segja að fréttastefna 90 ára dagblaðs
taki mjög mið af hefðinni.
„Þó að innlendar fréttir hafi verið,
séu og verði bakfiskurinn í fréttum
blaðsins, eigum við okkur ríkulega
hefð í erlendum fréttum, sem við höf-
um alltaf lagt mikla rækt við. Sama má
segja um íþróttafréttir blaðsins og
ekki síður fréttaljósmyndunina. Allt
frá því að Ólafur K. Magnússon var
ráðinn fyrsti blaðaljósmyndari lands-
ins um miðja síðustu öld, hefur blaðið
verið þeirrar gæfu aðnjótandi að eiga
afburðaljósmyndara með einstakt
fréttanef, sem hafa allar götur síðan
sett mjög mark sitt á fréttasíður blaðs-
ins.
Og Morgunblaðið varð fyrst fjöl-
miðla til að koma upp sérstökum rit-
stjórnardeildum í viðskipta- og sjáv-
arútvegsfréttum. Þótt þær séu yngri
fer ekkert á milli mála að í fréttaflutn-
ingi þar er tekið mið af hefðinni, leið-
arljósinu um traust og áreiðanleika.“
Gjörbreyttur fjölmiðlaheimur
Björn Vignir segir fátt erfiðara en
að segja fyrir um framtíðina, en vitnar
í fjölmiðlunargúrúinn, Marshall
McLuhan, sem sagði eitthvað á þá leið
fyrir margt löngu að breytingar í fjöl-
miðlum á okkar tímum væru svo hrað-
ar, að við þeyttumst inn í framtíðina
horfandi á þær í baksýnisspeglinum.
Hann var svo sannarlega sannspár og
þetta segir Björn Vignir auðvitað eiga
enn frekar við í dag en þegar McLuh-
an lét þessi orð falla fyrir 30–40 árum.
„Fjölmiðlaheimurinn er auðvitað
gjörbreyttur, ekki síst með tilkomu
gervihnattastöðva með fréttaútsend-
ingar allan sólarhringinn og allar
heimsfréttirnar í beinni, og svo aftur
með fréttavefjunum, sem veita þér yf-
irsýn yfir atburði líðandi stundar í
tölvunni, hvort sem er á vinnustað eða
heima, með mjög áþekkum hætti.
Ókeypis blöð hafa sprottið upp út um
allt og byggjast á svipaðri hug-
myndafræði – að veita þér ágrip
fréttanna í tiltölulega stuttu og að-
gengilegu máli. Þessir miðlar leggja
sjaldnast áherzlu á að skyggnast á bak
við fréttirnar, að skýra út fyrir les-
endum, hvað býr raunverulega að baki
eða setja hlutina í samhengi.
Það verður að koma í hlut hinna
hefðbundnu dagblaða, eins og Morg-
unblaðsins, og mun örugglega setja
ríkulega mark sitt á allan fréttaflutn-
ing blaðsins í framtíðinni.“

Hefðin er leiðarljósið
Björn Vignir Sigurpálsson hóf
fyrst störf við Morgunblaðið
1964. Hann varð fréttaritstjóri
blaðsins í ársbyrjun 2001.