Morgunblaðið - 03.11.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Áhugahópur um slitgigt
Fyrst og fremst
verkir í liðum
STOFNFUNDUR fé-lags áhugafólks umslitgigt verður
haldinn á Grand hóteli við
Sigtún í kvöld og hefst
hann klukkan 19.30. Svala
Björgvinsdóttir er verk-
efnisstjóri hjá Gigtarfélagi
Íslands og svaraði nokkr-
um spurningum Morgun-
blaðsins um væntanlegan
félagsskap og sjúkdóminn
sjálfan.
Segðu okkur fyrst
Svala, hvað er slitgigt?
„Slitgigtin er gigtar-
sjúkdómur sem leggst á
marga liði líkamans og er
algengast að hún leggist á
hné, hendur og mjaðmir,
auk hálsliða og mjó-
hryggjar. Það sem gerist
við slitgigt er að það koma
smásprungur í liðbrjóskið, það
verður ójafnara og við það eykst
viðnám í liðunum. Stundum losna
litlar og stórar brjóskflögur og þá
þynnist liðbrjóskið og getur horf-
ið á blettum. Sömuleiðis koma
fram beinnabbar á mótum beins
og brjósks og beinið undir
brjóskinu verður þéttara og
ósveigjanlegra. Slitgigtin ein-
kennist fyrst og fremst af verkj-
um í liðum, stirðleika, minnkaðri
hreyfigetu og stundum þrota.
Seinna á ferlinu getur komið
brak í liðina og þeir geta aflagast.
Á höndum verða hnútamyndan-
ir.“
Hverjir fá slitgigt og hvers
vegna?
„Mun fleiri konur en karlar fá
slitgigt. Stundum eru ástæður
slitgigtar augljósar, t.d. við með-
fædda galla eða eftir áverka og
bólgu. Oftar eru ástæðurnar
óljósar en vitað er um ákveðna
áhættuþætti eins og að auknar
líkur eru á að fólk fái slitgigt eftir
því sem aldurinn færist yfir, ef
líkamsþyngd er mikil og ef fólk
stundar mjög erfiða líkamlega
vinnu. Nýjustu rannsóknir sýna
að erfðir skipta mjög miklu máli.“
Er vitað hversu margir Íslend-
ingar eru með slitgigt?
„Slitgigt er algengasti og dýr-
asti langvinni stoðkerfissjúkdóm-
urinn á Vesturlöndum og er talið
að um 15% allra séu með ein-
kenni um slitgigt á hverjum tíma
sem gefur okkur hugmynd um
hve stórt vandamálið er.“
Hversu alvarleg gigt er slit-
gigt?
„Eins og aðrir gigtarsjúkdóm-
ar þróast slitgigtin mismunandi
frá einum sjúklingi til annars, en
slitgigt er algengasti valdur
bæklunar á meðal stoðkerfissjúk-
dóma. Slitgigtin getur haft mikið
áhrif á vinnugetu og daglegt líf.“
Er hægt að lækna slitgigt?
„Nei, ekki er hægt að lækna
slitgigt, en það er hægt að hægja
á þróun sjúkdómsins og bæta líð-
anina. Fræðsla um sjúkdóminn
og hvað maður getur sjálfur gert
til að viðhalda færni skiptir miklu
máli þegar í upphafi sjúkdóms.
Það er hægt að draga úr einkenn-
um með lyfjameðferð
og sjúkra- og iðjuþjálf-
un auk þess sem hægt
er að fá hjálpartæki
sem auðvelda dagleg
störf og draga úr álagi.
Liðskiptaaðgerðir skipta sköpum
fyrir þá sem eru með slæma slit-
gigt í mjöðmum og hnjám. Ný-
birtar lyfjarannsóknir sýna ótví-
rætt að hægt er að draga úr
brjósktapi úr hnjám með slit-
gigt.“
Hver er tilgangurinn með
stofnun áhugahópsins?
„Innan Gigtarfélagsins starfa
átta áhugahópar um hina ýmsu
gigtarsjúkdóma og löngu orðið
tímabært að stofna hóp um slit-
gigt. Tilgangurinn er að gefa
fólki með slitgigt tækifæri til að
hitta aðra sem eru í sömu stöðu
og það sjálft og að glíma við sömu
vandamál. Margir upplifa sig
mjög eina með sjúkdóm sinn og
þarna gefst tækifæri til að deila
reynslu og sækja stuðning hvert
hjá öðru. Við munum stuðla að
fræðslu innan hópsins um sjúk-
dóminn, áhrif hans á daglegt líf
og hvað sé hægt að gera til að
bæta líðanina. Sömuleiðis viljum
við stuðla að fræðslu almennings.
Því miður virðast ennþá vera for-
dómar og ranghugmyndir um að
slitgigt sé bara eitthvað sem allir
fái þegar þeir verða gamlir. Svo
er alls ekki, fólk á öllum aldri get-
ur fengið slitgigt þó svo að tíðni
hennar aukist eftir því sem fólk
eldist.“
Fyrir hverja er hópurinn?
„Hópurinn er fyrst og fremst
fyrir þá sem eru með slitgigt en
aðstandendum er einnig velkomið
að vera með og sömuleiðis þeim
sem áhuga hafa og vilja ljá mál-
efninu lið. Rétt að geta þess í
leiðinni að allir eru velkomnir á
stofnfundinn.“
Hvernig verður stofnfundur-
inn?
„Við byrjum kvöldið á því að
Emil Thoroddsen, framkvæmda-
stjóri GÍ, flytur ávarp og þar
næst verður hópurinn stofnaður
og eftir það mun Helgi Jónsson,
gigtarsérfræðingur og
dósent við Háskóla Ís-
lands, halda erindi sem
hann nefnir: Slitgigt –
ný þekking. Helgi er
sá gigtarsérfræðingur
á Íslandi sem hefur rannsakað
slitgigt hvað mest og hafa birst
fjölmargar greinar um slitgigt
eftir hann í erlendum tímaritum.
Hann er nýkominn af Ameríku-
þingi gigtarlækna en þar voru
kynntar niðurstöður langtíma-
rannsókna sem staðfesta vernd-
andi áhrif fjögurra mismunandi
lyfja á sjúklinga með slitgigt í
hnjám.“
Svala Björgvinsdóttir
 Svala Björgvinsdóttir fæddist í
Reykjavík 25. janúar 1952. Varð
félagsfræðingur frá Gautaborg-
arháskóla 1983. Sjö ár fé-
lagsráðgjafi í grunnskólum á
Reykjanesi og í Reykjavík. Var
tvö ár enn í námi í Stokkhólmi og
vann þá hjá Gigtarfélagi Svíþjóð-
ar og sem gigtarráðgjafi á Kar-
olinska sjúkrahúsinu. Kom heim
1999 og hefur unnið síðan hjá
Gigtarfélagi Íslands, bæði sem
félagsráðgjafi og sem verkefn-
isstjóri fræðslu og útgáfu. Svala
er gift Baldri Kristjánssyni, dós-
ent við KHÍ, og eiga þau þrjú
börn.
Mun fleiri
konur en karl-
ar fá slitgigt
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness hef-
ur dæmt hjón í skilorðsbundið fang-
elsi fyrir vændi í framfærsluskyni. Er
þetta fyrsti dómur sinnar tegundar
sem kveðinn er upp hérlendis. Mað-
urinn fékk 6 mánaða fangelsi en kona
hans 3 mánaða fangelsi og 500 þúsund
króna sekt.
Dómurinn féllst ekki á kröfu kon-
unnar sem krafðist sýknu á grund-
velli þess að lög sem bönnuðu vændi
væru í andstöðu við almenn viðhorf í
þjóðfélaginu og tímaskekkja sem
endurspeglaði úrelt viðhorf.
Konan krafðist þess einnig að laga-
ákvæðinu um bann við vændi yrði
ekki beitt þar sem það færi í bága við
stjórnarskrá lýðveldisins, en á það
féllst dómurinn heldur ekki.
Með eina milljón
króna á mánuði
Dómurum þótti engum vafa undir-
orpið að konan hefði haft aðalfram-
færslu af vændi á tímabilinu 5. júní
2002 til 27. febrúar 2003. Á þeim tíma
veitti hún fjölda karlmanna kynlífs-
þjónustu á degi hverjum á heimili
sínu í Hafnarfirði, á gistiheimili í
Hafnarfirði og í bílskúr við íbúðarhús
í bænum.
Þjónustuna, sem konan auglýsti á
vefsíðu sinni sem erótískt nudd, sam-
farir og munngælur, veitti hún gegn
greiðslu og námu brúttótekjur henn-
ar af starfseminni að minnsta kosti 9
milljónum króna eða um milljón á
mánuði.
Við húsleit á heimili hjónanna lagði
lögregla m.a. hald á tvær dagbækur
sem konan hélt um starfsemi sína og
tölvu þar sem færðar voru inn upplýs-
ingar um fjölda viðskiptavina á degi
hverjum og fjárhæð greiðslu frá
hverjum þeirra um sig. Þótti dómin-
um ljóst að tekjum af vændi konunnar
hefði verið ráðstafað í þágu hjónanna
beggja. Þótti sannað að maðurinn
hefði haft viðurværi sitt af vændi
konu sinnar. Við slíku broti er allt að
fjögurra ára fangelsi.
Dómurinn tiltók að við ákvörðun
refsingar væri ekki við fordæmi að
styðjast. Þótti í ljósi tekna konunnar
af vændinu og fjölda viðskiptavina
sýnt að um umfangsmikla starfsemi
hefði verið að ræða af hennar hálfu.
Ætti hún sér þær málsbætur að gögn
bentu sterklega til þess að maður
hennar hefði lagt að henni að leggjast
í vændi og stuðlað með beinum hætti
að því að viðhalda þeirri starfsemi.
Dómurinn taldi að ekki yrði með
réttu ályktað á þann veg að aðstæður
konunnar að öðru leyti hefðu verið
með þeim hætti að til refsimildunar
horfði. Yrði ekki séð að örbirgð eða
önnur félagsleg neyð, svo sem áfeng-
is- eða vímuefnavandi, hefði leitt hana
út á braut vændis, en slíkar ástæður
hefðu jafnan verið taldar valda því að
einstaklingar neyddust til að fram-
fleyta sér á þennan hátt. Þá sagði hún
sjálf upp fastri vinnu sem hún var í
áður en hún hóf vændi. Málið dæmdu
héraðsdómararnir Þorgeir Ingi
Njálsson sem dómsformaður, Gunnar
Aðalsteinsson og Jónas Jóhannsson.
Sá síðastnefndi skilaði séráliti og vildi
þyngja refsingu mannsins en hann
taldi brot hans svo alvarleg að ekki
ætti að skilorðsbinda refsingu hans að
öllu leyti.
Verjandi hjónanna var Guðmundur
Kristjánsson hrl. Málið sótti Sigríður
Jósefsdóttir saksóknari hjá ríkissak-
sóknara.
Hjón dæmd í fangelsi fyrir skipulagt vændi
Sannað að ákærðu höfðu
aðalframfærslu af vændi
Svona mengaðan fugl getum við ekki haft á tjörninni okkar, strákar.
HÁSKÓLINN í Reykjavík mun í vik-
unni standa fyrir svokallaðri rann-
sóknarviku, þar sem fyrirlesarar úr
öllum deildum skólans segja almenn-
ingi frá rannsóknum sínum. Fyrir-
lestrarnir eru bæði ætlaðir hinum
áhugasama leikmanni, sem og öðrum
vísindamönnum.
Vísindamenn hafa góð tækifæri til
að koma niðurstöðum úr rannsóknum
sínum á framfæri við aðra fræðimenn
í fagtímaritum og ráðstefnum, en í
rannsóknarvikunni kynna þeir niður-
stöður rannsókna sinna fyrir almenn-
ingi, segir dr. Rögnvaldur J. Sæ-
mundsson, lektor í viðskiptadeild HR
og einn af fyrirlesurunum. Fyrirlestr-
arnir verða allir tengdir hinum þrem-
ur sérsviðum Háskólans í Reykjavík,
viðskiptafræði, tölvufræði og lögfræði
og fjalla um þau út frá mismunandi
áherslum.
„Á föstudaginn verður svo málþing
þar sem verður fjallað um hlutverk ís-
lenskra háskóla í breyttu rannsókn-
arumhverfi. Menn velta því fyrir sér
hvað við eigum að vera að gera, hvort
við eigum að rannsaka hér ein á Ís-
landi, eða vera virkari innan annarra
háskóla í Evrópu,“ segir Rögnvaldur.
Hann segir umfang rannsókna í
einkafyrirtækjum hafa aukist mikið á
síðustu 10 árum hér á landi. „Það er í
takt við það sem hefur verið að gerast
erlendis þar sem hefur orðið gríðarleg
aukning á þessu síðustu 10 árin.“ Um
tveir þriðju rannsókna sem unnar eru
í atvinnulífinu á Íslandi eru unnir hjá
einkafyrirtækjum, en einn þriðji á
vegum ríkisins, sem einnig er mikil
breyting frá því sem áður var, segir
Rögnvaldur. Hann segir þetta hugs-
anlega kalla á breytingar í starfsemi
háskóla, meiri tengsl við atvinnulífið
og samstarf um rannsóknir.
Rannsóknarvika í Háskólanum í Reykjavík
Vísindamenn kynna almenn-
ingi margs konar rannsóknir