Morgunblaðið - 10.11.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Uss, þessi er nú bara hérna úr Öskjuhlíðinni, Össi minn.
Ráðstefna um frístundanám
Aukin reynsla
og þekking
Samtök félagsmið-stöðva á Íslandi,SAMFÉS, stendur
fyrir ráðstefnu föstudag-
inn 14. nóvember í Félags-
heimili Seltjarnarness og
er yfirskrift ráðstefnunn-
ar Frítímastarf-óformleg
menntun. Eygló Rúnars-
dóttir stýrir nú samstarfs-
hópi á vegum SAMFÉS
um innleiðingu Þors, ár-
angursvottunar í fé-
lagsmiðstöðvarstarfi, og
svaraði hún nokkrum
spurningum sem Morgun-
blaðið lagði fyrir hana.
– Hvað felst í yfirskrift
ráðstefnunnar, Eygló?
„Í frítíma sínum eru
unglingar og ungmenni
þátttakendur í fjölbreyttu
frístunda- og félagsstarfi.
Með virkri þátttöku öðlast ung-
lingar reynslu og þekkingu sem
sannarlega er hluti þroska þeirra
og hefur því menntunargildi þótt
þau sjálf líti ekki endilega á þessa
auknu þekkingu sína sem nám.
Þátttaka í hópastarfi félagsmið-
stöðvar krefst samskipta við jafn-
ingjana og leiðbeinendur og þjálf-
ar því félagsfærni unglingsins á
meðan þátttaka í undirbúningi og
skipulagningu á tónleikum eða
íþróttamóti þjálfar færni til
skipulagningar og áætlanagerðar.
Hin óformlega menntun sem
fram fer í frítímastarfinu skilar
unglingnum því aukinni færni til
að takast á við lífið fram undan.“
– Er þetta fyrirbæri, menntun í
frítíma, eitthvað sem er að aukast
þessa dagana?
„Ætli það sé ekki frekar svo að
umræða um óformlega menntun
og hvers virði hún sé hafi aukist í
samfélaginu. Til skamms tíma
var hugtakið menntun nátengt
námskrárbundnu skólastarfi í
huga fólks. En það er breytt og
við sem störfum með ungu fólki
tökum þessari auknu umræðu
fagnandi.“
– Hverjir eru aðallega að
mennta sig í frítíma?
„Ungir sem gamlir sem fást við
uppbyggjandi viðfangsefni í frí-
tímanum eru að mennta sig á
einn eða annan hátt. Þátttaka í
félagsmiðstöðinni, Kiwanis-
klúbbnum, íþróttafélaginu, Rauða
krossinum, skátunum og íbúa-
samtökum er óformleg menntun
jafnt sem þátttaka í kórastarfinu.
Í kórnum eru ekki einungis þjálf-
aðir sönghæfileikar og fé-
lagsfærni heldur læra þátttak-
endur ýmislegt um
tónbókmenntir og tónlist án þess
að þar fari fram námskrármiðað
tónlistarnám.“
– Segðu okkur eitthvað frá
dagskrá ráðstefnunnar, hverjir
koma til ykkar og um hvað ætla
þeir að tala?
„Hápunktar hennar eru að
Linda Udengaard, formaður
SAMFÉS, opnar ráðstefnuna en
SAMFÉS hefur fengið til liðs við
sig fólk með ólíkan bakgrunn til
að varpa ljósi á við-
fangsefni ráðstefnunn-
ar. Dr. Ragnhildur
Bjarnadóttir, dósent í
uppeldisfræði við
Kennaraháskólann,
mun ræða um áhugamál unglinga
sem vettvang menntunar, en það
var viðfangsefni hennar til dokt-
orsgráðu. Sigríður Lára Alberts-
dóttir, deildarsérfræðingur
grunnskóladeildar menntamála-
ráðuneytisins, mun fjalla um
óformlegt nám og gildi þess í
menntakerfinu. Einnig fáum við
gest frá Bretlandi, John Huskins,
sem er hugmyndasmiður verk-
efnisins Youth Achievement
Awards en verkefnið miðar að því
að votta á staðlaðan hátt árangur
og óformlegt nám ungs fólks í fé-
lagsmiðstöðvarstarfi. Hann mun
kynna hugmyndafræði verkefnis-
ins og þróun þess í Bretlandi,
einkum með tilliti til samstarfs
grunnskóla og fagaðila á vett-
vangi frítímans. Verkefnið er fyr-
irmynd Þors, sem SAMFÉS
vinnur að því að innleiða til að
votta árangur og óformlegt nám í
félagsmiðstöðvum á Íslandi. Pall-
borðsumfræður verða í lok dags
þar sem búast má við líflegum
umræðum. Að sjálfsögðu fær
ungt fólk sinn tíma, en stúlkur frá
félagsmiðstöðinni Igló munu deila
með ráðstefnugestum hluta af því
sem þær hafa fengist við í frítím-
anum. Laugardaginn 15. nóvem-
ber verður boðið upp á smiðju-
vinnu fyrir þá sem vilja í
tengslum við ráðstefnuna.“
– Er eitthvað fleira sem vert er
að nefna?
„Það er eitt og annað og þess
vegna hvet ég alla þá sem áhuga
hafa á þessum málum til að nálg-
ast dagskrána í heild, en hana er
að finna á heimasíðu SAMFÉS,
www.samfes.is.“
– Hverja reiknarðu
með að sjá á ráðstefn-
unni?
„Á ráðstefnunni von-
ast ég til að sjá fulltrúa
sem flestra sem koma
að starfi með ungu fólki, tóm-
stundaráðgjafa, unglingaráð-
gjafa, kennara, leiðbeinendur fé-
lagasamtaka og að sjálfsögðu alla
þá sem hafa áhuga á frítímastarfi
og menntamálum. Við sem
vinnum með ungu fólki, á hvaða
vettvangi sem er, stefnum jú öll
að sama markinu, þ.e. að búa
okkar unga fólk sem bestan far-
veg til þroska.“
Eygló Rúnarsdóttir
 Eygló Rúnarsdóttir er fædd á
Seltjarnarnesi 1972. Stúdent frá
uppeldis- og félagsfræðibraut
Kvennaskólans í Reykjavík 1992
og lauk B.Ed-prófi frá Kenn-
araháskóla Íslands vorið 1996
með íslensku og líffræði sem að-
algreinar. Kenndi við Húsaskóla
1996–97 og starfaði samhliða
kennslu og námi í félagsmiðstöð-
inni Fellahelli. Frá 1997 hefur
hún unnið að æskulýðsmálum,
fyrst í barna- og unglingastarfi í
félagsmiðstöðvunum Fellahelli
og Miðbergi í Breiðholti og sl. 2
ár sem verkefnastjóri á æsku-
lýðssviði Íþrótta- og tóm-
stundaráðs Reykjavíkur. Eygló
stýrir nú starfshópi á vegum
SAMFÉS við innleiðingu Þors,
árangursvottunar í félagsmið-
stöðvastarfi.
Að sjálfsögðu
fær ungt fólk
sinn tíma
LANDNÁMSHÆNSN þurrk-
uðust að öllum líkindum að
mestu út í móðuharðindunum
miklu á of-
anverðri 18.
öld og blönd-
uðust síðan
innfluttum
hænum á 20.
öld. Þetta er
kenning Frið-
riks G. Olgeirs-
sonar sagn-
fræðings sem
ritaði bókina
Alifuglinn,
saga alifuglaræktar á Íslandi
frá landnámi til okkar daga, og
gefin var út af Félagi eggja-
framleiðenda fyrr á þessu ári.
Nýlega var í Morgunblaðinu
greint frá stofnun félags meðal
eigenda landnámshænsna. Var
þar m.a. haft eftir Jóhönnu
Harðardóttur, talsmanni félags-
ins, að landnámshænsn hefðu
haldið einkennum sínum í gegn-
um tíðina og þær verið hér við
lýði allt frá dögum Ingólfs Arn-
arsonar landnámsmanns.
Friðrik gerir athugasemd við
þetta og telur miklu nær að fé-
lag hænsnaeiganda kenni sig
við „íslensku hænuna“. Land-
námshænsn hafi að hans mati
nær þurrkast út og blandast
„brúnu Ítölunum“ sem hafi
komið fyrst til landsins í upp-
hafi 20. aldar. Því megi halda
fram að íslensku hænurnar í
dag séu að þriðjungi til land-
námshænsn. Telur Friðrik það
ennfremur rangt, sem fram hafi
komið í blaðinu, að landnáms-
hænsnin svonefndu verpi betur
en „þær hvítu“. Ekki sé um
varphænur að ræða heldur fyrst
og fremst skrautfugla.
„Ég hef engar sannanir fyrir
því að landnámshænsnin hafi
nánast þurrkast út. Þetta er
fyrst og fremst tilgáta. Miðað
við þær heimildir sem ég komst
í tel ég að hænsnin hafi lifað
harðindin af á afmörkuðum
stöðum og þá fyrst og fremst í
Skaftafelli í Öræfum,“ segir
Friðrik og vitnar einnig til
rannsókna Stefáns Aðalsteins-
sonar erfðafræðings. Hann hafi
safnað saman vefjasýnum úr ís-
lenskum hænum og sent til Dan-
merkur til að kanna hvort land-
námshænur væru enn til staðar.
Niðurstaðan hafi verið neikvæð,
þ.e. að landnámshænsn væru
nánast útdauð hér á landi. Sýnin
hafi hins vegar sýnt ákveðna
blöndun við aðra stofna.
Telur landnámshænsn
hafa nær þurrkast út
Friðrik G.
Olgeirsson
„Í Reykjavík eru skólarnir yf-
irleitt sjálfseignarstofnanir eða eru
sjálfstæðir en úti á landi er það oft
þannig að sveitarfélögin eiga
skólana,“ segir Árni og bætir við
að það sé meðvituð pólitík hjá
sveitarfélögunum að leggja mikla
áherslu á skólana til að bæta bú-
setuskilyrði.
„Menn vilja hafa þetta hluta af
grunnþjónustunni. Hlutfallslega
eru helmingi fleiri börn sem hafa
aðgang að tónlistarnámi á lands-
SÁ mikli munur sem er á skóla-
gjöldum tónlistarskóla á höfuð-
borgarsvæðinu annars vegar og á
landsbyggðinni hins vegar á sér að
einhverju leyti skýringar í mis-
munandi rekstrarformi að mati
Árna Sigurbjörnssonar, formanns
skólamálanefndar Félags tónlistar-
kennara. Munurinn á hæstu og
lægstu skólagjöldum fyrir fullt
nám á hljóðfæri nemur 89.200
krónum á landsvísu.
Skólagjöld nemenda í fullu námi
á hljóðfæri eru um það bil tvöfalt
hærri á höfuðborgarsvæðinu en ut-
an þess. Eins og greint hefur verið
frá í Morgunblaðinu eru 31%
grunnskólanemenda utan höfuð-
borgarsvæðisins í tónlistarnámi á
móti aðeins 16% barna á höfuð-
borgarsvæðinu.
byggðinni en í Reykjavík.“
Árni bendir á að þar sem sveit-
arfélögin eiga tónlistarskólana
sjálf sé starf þeirra í nánari
tengslum við stjórnsýslu sveitarfé-
laganna.
„Þau verða þá að standa ábyrg
fyrir ákveðinni pólitík í skólamál-
um og það auðveldar sveitarfélög-
unum að hafa ákveðna stefnu í
þeim málum. Í Reykjavík skortir
fyrst og fremst ákveðna og meðvit-
aða stefnu.“
Árni segir að á landsbyggðinni
nýti tónlistarskólarnir oft húsnæði
grunnskólanna og að börn geti oft
sótt tónlistarnám á skólatíma. Í
Reykjavík er þessu hins vegar ekki
þannig varið og húsnæði tónlistar-
skólanna því oft nýtt í stuttan tíma
á dag.
Gjöld í tónlistarskólum eru hæst á höfuðborgarsvæðinu
Liggur að hluta í
ólíku rekstrarformi
Gjöldin eru tvö-
falt hærri á höf-
uðborgarsvæðinu
en úti á landi