Morgunblaðið - 11.11.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LAXAFRUMVARP Í GEGN
Alþingi samþykkti í gær frumvarp
landbúnaðarráðherra, Guðna
Ágústssonar, um að innflutnings-
banni á eldisdýrum og lifandi lax-
fiski og öðrum fiski er lifir í fersku
vatni verði aflétt. Þar með hafa
bráðabirgðalög sem sett voru í sum-
ar um sama efni verið staðfest.
Hlutast ekki til um úthlutun
Sveitarstjórnir þrettán byggð-
arlaga munu ekki hlutast til um út-
hlutun byggðakvóta sjávarútvegs-
ráðuneytisins. Kvótanum verður því
úthlutað til allra skipa í viðkomandi
byggðarlögum á grundvelli afla-
hlutdeildar þeirra. Alls fær 41 sveit-
arfélag úthlutað byggðakvóta. Sjáv-
arútvegsráðuneytið hefur
samkvæmt reglugerð heimild til út-
hlutunar á 1.500 þorskígildistonna
byggðakvóta til stuðnings byggð-
arlögum sem lent hafa í vanda vegna
samdráttar í sjávarútvegi.
Án stúdentsprófs í HÍ
Samtals eru 366 nemendur í Há-
skóla Íslands sem ekki hafa lokið
stúdentsprófi heldur hafa fengið
starfsreynslu metna til að fá inn-
göngu í Háskólann. Alls eru nem-
endur við HÍ rétt rúmlega 9.000 og
því um 4% af nemendum þar sem
fengið hafa undanþágu frá stúdents-
prófi.
Verndartollar ólöglegir
TOLLAR sem bandarísk stjórn-
völd settu í marz 2002 á innflutt stál
til verndar bandarískum stáliðnaði
eru brot á reglum Heimsviðskipta-
stofnunarinnar, WTO. Að þessari
niðurstöðu komst áfrýjunarnefnd
stofnunarinnar og er úrskurður
hennar endanlegur. Evrópusam-
bandið og önnur lönd sem kærðu
bandarísku verndartollana skora á
Bandaríkjastjórn að hlíta úrskurð-
inum hið snarasta. Hún segist hins
vegar „ósammála“ úrskurðinum.
Skuggaráðuneyti skipað
Nýr leiðtogi brezka Íhaldsflokks-
ins, Michael Howard, tilkynnti í gær
hvernig skuggaráðuneyti hans í
þinginu verður skipað en athygli
vakti m.a. að hann hefur falið tveim-
ur mönnum að sinna embætti flokks-
formanns, þeim Liam Fox og aug-
lýsingajöfrinum Maurice Saatchi.
SÉRRIT MORGUNBLAÐSINS UM BÆKUR þriðjudagur 11.nóvember 2003
BÆ UR
Lygasaga um sannleikann
Linda Vil-
hjálmsdóttir
segir frá nýrri
skáldsögu
sinni Lyga-
sögu.
Í DAG kemur út hjá
JPV útgáfu ný skáld-
saga eftir Vigdísi
Grímsdóttir, Þegar
stjarna hrapar. Bókin
kemur út á 20 ára rit-
höfundarafmæli Vigdís-
ar en hún kvaddi sér
hljóðs þennan dag með
fyrstu bók sinni. „Ung-
um manni skolaði á
land um nótt í nóv-
ember. Það bar enginn
kennsl á beinin svona
fyrst í stað og það
sváfu allir fuglar.“ Með
þessum upphafsorðum
bókarinnar er dul-
arfullri atburðarás
hrint af stað, þar sem
enginn veit hver kann
að leynast í dulargervi og tefla lífi föru-
nauta sinna í tvísýnu.
Enn á ný er fólkið úr fyrri sögum Vig-
dísar Grímsdóttur, Frá ljósi til ljóss og
Hjarta, tungl og bláir fuglar, að glíma
við tilveru sína, heitar tilfinningar, erf-
iða fortíð og gráglettin örlög – og nú
með óvæntari og afdrifaríkari hætti en
nokkru sinni fyrr. Langt er seilst í leit-
inni að sannleikanum og fyrr en varir er
enginn óhultur í þeirri hringekju drauma
og veruleika sem lætur ekki staðar num-
ið fyrr en öll kurl eru komin til grafar.
Með þessari bók segir Vigdís Gríms-
dóttir skilið við Rósu, Lenna, Lúnu og
allt hitt fólkið sem hún með hugmynda-
flugi, innsæi og einstakri frásagnarlist
hefur kynnt til sögunnar og fylgt af trú-
festu hvert sem leið þeirra hefur legið í
lífsins ólgusjó.
Vigdís hefur hlotið margvíslegar við-
urkenningar fyrir ritstörf sín og bækur
hennar hafa verið þýddar á önnur mál.
Leikgerðir við tvær skáldsagna hennar
hafa verið settar upp á Íslandi og í Sví-
þjóð. Innan skamms verður frumsýnd
kvikmynd gerð eftir sögu hennar Kalda-
ljósi.
Þegar stjarna hrapar er 218 bls.,
prentuð í Odda. Jón Ásgeir Hreinsson
gerði kápu og María Guðmundsdóttir tók
ljósmynd af höfundi. Verð: 4.280 kr.
Þegar stjarna hrapar
Vigdís Grímsdóttir
Bókaforlagið Salka hefur náð fótfestu áhvikulum bókamarkaði eftir þriggjaára baráttu við að skapa sér sess ogmóta sérstöðu.
„Sérstaða okkar frá upphafi hefur reyndar
verið sú að við erum kvennaforlag sem legg-
ur megináherslu á útgáfu bóka fyrir konur,
eftir konur og um konur, þótt við hugum að
þörfum allra,“ segir Hildur Hermóðsdóttir,
útgáfustjóri og eigandi Sölku. Hún bætir því
strax við að skilgreining þeirra á hugtakinu
„kvennaforlag“ sé mjög opin.
Konur lesa meira
„Við erum auðvitað opnar fyrir bókum eft-
ir karla og og auðvitað lesa þeir líka bæk-
urnar sem við gefum út. En það er engu að
síður staðreynd að konur kaupa meira af
bókum en karlar og eru einnig duglegri les-
endur. Það er því einfaldlega skynsamlegt
að einbeita sér að þeim, auk þess sem það er
afar gefandi, því konur eru þakklátur les-
endahópur.“
Hún nefnir enn eina ástæðu sem er henni
greinilega mjög hugleikin.
„Það er mikilvægt að í íslenskri bókaút-
gáfu séu líka forlög sem er stýrt af konum. Í
nær öllum hinum forlögunum eru stærstu og
endanlegustu ákvarðanirnar teknar af körl-
um. Það hefur sín áhrif á útgáfuna.
Við Þóra Sigríður Ingólfsdóttir, sem stofn-
uðum Sölku fyrir þremur árum, höfðum báð-
ar unnið hjá Máli og menningu árum saman.
Þar voru karlar í öllum æðstu stöðum. Okk-
ur langaði til að hafa meiri áhrif og sáum að
eina leiðin til þess var að stofna okkar eigið
fyrirtæki.“
Þóra Sigríður hefur síðan dregið sig út úr
Sölku og Hildur er því ein eigandi með einn
starfsmann, Kristínu Birgisdóttur. Upp-
haflega var Salka stofnuð í samvinnu við
bókaútgáfuna Bjart og forlögin tvö voru
rekin saman um nokkurt skeið.
„Það kom svo í ljós að hugmyndir okkar
um áherslur í útgáfu voru býsna ólíkar og
báðum aðilum hentaði betur að slíta sam-
starfinu. Þetta reyndist okkur Þóru hins
vegar mikilvægur stökkpallur þar sem okk-
ur óx í augum að hoppa beint út í djúpu
laugina og stofna sjálfstætt forlag. Við eig-
um reyndar ágætt samstarf við Bjart, JPV
og Háskólaútgáfuna um dreifingu bók-
anna.“
Bækur allt árið
Þegar spurt er um áherslur í útgáfu þá
nefnir Hildur fyrst handbækurnar sem eiga
líka sinn farveg í bókaklúbbi Sölku, Hugur,
líkami og sál, sem er sjálfsræktarklúbbur
sem sendir út bækur sem lúta að andlegri
og líkamlegri uppbyggingu.
„Fólk er sífellt að leita að góðum vönd-
uðum bókum um hvernig eigi að lifa lífinu
sem best. Þetta á kannski fremur við um
konur en karla og við höfum sniðið val okk-
ar við það. Breiddin er töluverð, heilsubæk-
ur, sjálfsrækt, feng shui og ekki má gleyma
skemmtibókum eins og Kúnstinni að kyssa
sem rann út hjá okkur í fyrra og verður
fylgt eftir með Gildi nærklæðanna núna.
Þetta er flokkur sem ber tegundarheitið
Nærbækur, því hvað stendur manni nær en
kossinn og sá klæðnaður sem næstur er
kroppnum. Þá hefur uppeldishandbókin
Töfrar 1-2-3 orðið mjög vinsæl, en við erum
að fá hana úr 4. prentun rétt í þessu. Við
erum núna að leggja lokahönd á mikla bók
eftir Huldu Jensdóttur ljósmóður um með-
göngu og fæðingu og kemur hún vænt-
anlega út í lok nóvember.“
Fyrir nokkrum vikum kom út bók Hlín-
ar Agnarsdóttur sem hefur vakið mikla
„Mikilvægt að í bókaútgáfu séu líka forlög sem er
stýrt af konum,“ segir Hildur Hermóðsdóttir.
Fyrir konur, um
konur, eftir konur
Morgunblaðið/Ásdís


Yf ir l i t
Í dag
Sigmund 8 Forystugrein 28
Viðskipti 13/14 Þjónustan 31
Erlent 15/17 Viðhorf 32
Heima 18 Kirkjustarf 41
Höfuðborgin 19 Minningar 32/37
Akureyri 20 Bréf 40
Landið 20 Dagbók 42/43
Suðurnes 21 Sport 44/47
Austurland 21 Fólk 48/53
Daglegt líf 22/23 Bíó 50/53
Listir 24/25 Ljósvakar 54
Umræðan 26/27 Veður 55
* * *
FORELDRAR grunnskólabarna í
Snæfellsbæ hafa mótmælt fyrirætl-
unum um að sameina barnaskólana á
Hellissandi og Ólafsvík og aka börn-
um á milli byggðarlaganna. Voru bæj-
aryfirvöldum afhentir undirskrifta-
listar með nöfnum 232 Ólafsvíkinga á
opnum borgarafundi á sunnudag.
Kristinn Jónasson, bæjarstjóri í Snæ-
fellsbæ, segir að endanleg ákvörðun í
þessum efnum liggi ekki fyrir. Málið
sé til meðferðar í starfshópi á vegum
bæjarstjórnar.
Skólanefnd Snæfellsbæjar hefur
gert það að tillögu sinni að frá og með
næsta hausti verði grunnskólum bæj-
arins aldursskipt þannig að 6–10 ára
börnum verði ekið frá Ólafsvík til
Hellissands þar sem grunnskóli fyrir
þessa aldursflokka verði haldinn.
Börnum 11–16 ára verði hins vegar
ekið frá Hellissandi til Ólafsvíkur þar
sem starfræktur verði skóli fyrir
þessa aldurshópa.
„Við erum auðvitað frekar ósátt við
þetta fyrirkomulag og viljum bara
hafa skólann okkar óbreyttan,“ sagði
Sigtryggur Þráinsson, einn forsvars-
manna undirskriftasöfnunarinnar.
Hann sagði að það væri einkum
aksturinn á börnunum sem fólk setti
stórlega fyrir sig. Verið væri að aka
börnunum tíu kílómetra leið um
hættulegan veg, þ.e.a.s. fyrir Ólafs-
víkurenni.
Sigtryggur sagði að bæjaryfirvöld
vísuðu til þess að þetta hefði verið
gert í öðrum bæjarfélögum, svo sem á
Höfn í Hornafirði eða í Árborg, þar
sem skólarnir á Eyrarbakka og
Stokkseyri hefðu sameinast. Hins
vegar hefði ekkert komið fram um
það að geta nemenda hefði aukist og
skólarnir orðið betri við samein-
inguna. Þvert á móti hefði komið fram
að árangurinn hefði versnað fyrst um
sinn áður en ástandið leitaði jafnvæg-
is á nýjan leik og þeim fyndist það
engan veginn réttlætanlegt að aka
börnunum þessa löngu leið á þessum
forsendum en gera mætti ráð fyrir að
80–100 börnum yrði ekið daglega
þegar mest væri.
Segja yfirvöld fara offari
„Okkur finnst bæjaryfirvöld fara
offari í þessu máli. Það er heldur ekki
búið að kynna neitt fyrir okkur hvern-
ig hlutirnir eiga að vera. Það er ekki
búið að segja okkur hvort það eigi að
vera mötuneyti, hvort það eigi að vera
gæslumenn í bílunum o.s.frv. Það er
svo mörgum spurningum ósvarað og
okkur er alveg sama um fjárhagshlið-
ina, hvort það sé verið að spara með
þessu. Það á ekki að spara til skóla-
mála,“ sagði Sigtryggur ennfremur.
Kristinn Jónasson, bæjarstjóri í
Snæfellsbæ, segir að um sé að ræða
tillögur skólanefndar sem nú séu til
umfjöllunar í sérstökum starfshópi á
vegum bæjarstjórnar, en gert sé ráð
fyrir að starfshópurinn skili af sér til-
lögum til bæjarstjórnar fyrir áramót í
þessum efnum.
Hann sagði að það yrði bara að
skoða málið í ljósi þeirra mótmæla
sem komið hefðu fram. Það lægi eng-
in ákvörðun fyrir og nefndin yrði að
vega og meta málið. Á borgarafund-
inum hefði komið fram að fólk hefði
áhyggjur af skólaakstrinum, en þar
sem þeir hefðu kynnt sér þessi mál
eins og á Egilsstöðum, Árborg, Eyr-
arbakka og Stokkseyri hefði verið um
áhyggjur foreldra að ræða, en allt
saman gengið vel.
Kristinn sagði að þeir hefðu hvatt
til umræðu um þetta mál og birt jafn-
óðum upplýsingar á Netinu um þessi
efni. Framan af hefðu viðbrögð verið
lítil og það væri ekki fyrr en nú í haust
sem þeir hefðu fengið viðbrögð. „Við
erum að reyna að gera þetta eins lýð-
ræðislega og hægt er. Þetta á að vera
opin umræða og öll sjónarmið að
koma fram,“ sagði Kristinn.
Mótmæla skólaakstri
milli byggðarlaga
Foreldrar grunn-
skólabarna í Snæ-
fellsbæ afhenda
undirskriftir
DANSKI skákmeistarinn Bent
Larsen, sem er Íslendingum góð-
kunnur fyrir mikið og gott sam-
starf við íslenskt skáksamfélag,
var sæmdur fálkaorðunni við há-
tíðlega athöfn í gær. Forseti Ís-
lands, Ólafur Ragnar Grímsson,
fagnaði Larsen innilega og rifjaði
upp að einvígi Larsens og Friðriks
Ólafssonar 1956 hefði verið afar
eftirminnilegt og væri sennilega
fyrsti alþjóðlegi viðburðurinn sem
hann myndi eftir. Við þetta tæki-
færi drógu Bent Larsen og Friðrik
Ólafsson um það hvor skyldi hefja
leikinn í einvígi þeirra, sem hefst í
dag. Hafði Larsen þar betur og
sagði Ólafur Ragnar Grímsson það
vera í samræmi við almennar sam-
skiptareglur að hann nyti þessa
heiðurs og vísaði þar til veitingar
fálkaorðunnar.
Morgunblaðið/Ómar
Bent Larsen sæmdur fálkaorðu

Einvígi Friðriks og Larsens/28
STJÓRN Geðhjálpar lýsir því yfir í
ályktun sem samþykkt hefur verið
að afar brýn þörf sé á að koma þegar
í stað í framkvæmd áætlun um
hreyfanlegt teymi fagfólks og lokaða
geðdeild fyrir veikustu einstak-
lingana.
„Heilbrigðisráðherra tjáði for-
svarsmönnum Geðhjálpar fyrir
meira en ári að búið væri að finna fé
til verkefnisins, en ekki bólar á fram-
kvæmdum,“ segir í ályktun stjórnar
Geðhjálpar.
„Dæmi eru um gamalt fólk sem er
í gíslingu barna sinna, sjúklinga sem
geta verið hættulegir sjálfum sér og
öðrum og úrræði engin. Önnur dæmi
eru um einstaklinga í sjálfstæðri bú-
setu sem valda nágrönnum miklu
ónæði og jafnvel ógn. Geðhjálp telur
þessi mál dauðans alvöru, eins og
dæmi hafa sýnt.
Félagið skorar á stjórnvöld að
koma ofangreindum úrræðum tafar-
laust í framkvæmd í þágu hinna
sjúku, aðstandenda þeirra og þjóð-
félagsins alls,“ segir ennfremur í
ályktun stjórnar Geðhjálpar.
Ekki bólar á fram-
kvæmdum þrátt
fyrir brýna þörf
Stjórn Geðhjálpar skorar á stjórnvöld
DÓMUR um nýtingu lands sem ætl-
að var til landbúnaðar og kveðinn
var upp í Héraðsdómi Reykjaness
31. október sl. gæti haft fordæmis-
gildi fyrir Lundarsvæðið og þýtt að
eignarréttarhafar landsins myndu fá
litlar bætur tæki Kópavogsbær land-
ið eignarnámi, segir Stefán Gunn-
laugsson, lögmaður og félagi í
áhugahópi um betri Lund.
Í dómnum var aðilum sem höfðu
rétt á að nýta svæði til landbúnaðar
neitað um hærri bætur þegar bæj-
aryfirvöld í Hafnarfirði tóku landið
eignarnámi undir íbúðarbyggð.
Dómurinn féllst á þau rök Hafnar-
fjarðarbæjar að jörðin hefði verið
leigð sem bújörð til ræktunar, og í
því fælist ekki réttur til að búta jörð-
ina niður í lóðir undir íbúðarhús, en
Lundarsvæðið var leigt út með svip-
uðum formerkjum, að sögn Stefáns.
Frá upphafi ætluð
til ræktunar
Dómsmálið snýst um 10 þúsund
fermetra jörð við Lækjarbotna við
Kaldárselsveg í Hafnarfirði sem var
veitt manni til ræktunar árið 1932.
Bæjaryfirvöld í Hafnarfirði tóku
landið eignarnámi sumarið 1992 og
greiddu erfingjum mannsins 2,7
milljónir króna í bætur. Á það féllust
erfingjarnir ekki og létu meta verð-
mæti landsins miðað við að landið
yrði nýtt til m.a. íbúðarbyggðar.
Kröfðust þeir í framhaldi bóta að
andvirði 13,5 milljóna króna.
Málið kom fyrir Héraðsdóm
Reykjaness, og var deilt um á hvaða
hátt erfingjar mannsins höfðu rétt til
að nýta landið. Bæjaryfirvöld sögðu
heimildina ná til rekstrar bús og
ræktunar lands, og mátu bætur út
frá því.
Dómurinn féllst á þau rök Hafn-
arfjarðarbæjar að „vegna þess að
jörðin hafi frá upphafi verið leigð á
erfðafestu sem ræktunarlóð felist sú
takmörkun á rétti stefnenda, að
þeim hafi einungis verið heimilt að
reisa þau mannvirki á landinu sem
tengist ræktun á því, eins og íbúðar-
hús og gripahús og sambærileg
mannvirki. Ekki er fallist á að í
erfðafestusamningnum felist nein
heimild til þess að búta landið niður í
lóðir undir íbúðarhús eða önnur
mannvirki“.
Dóminn kváðu upp Sveinn Sigur-
karlsson héraðsdómari og meðdóm-
endurnir Magnús Thoroddsen
hæstaréttarlögmaður og Gunnar
Torfason verkfræðingur.
Gæti haft
fordæmi
fyrir Lund-
arsvæðið
Dómur um eignarnám
á ræktarlandi

Á sjötta þúsund mótmælti/19