Morgunblaðið - 11.11.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TVEIR ungir piltar, Gunnar Jó-
hannsson og Baldur Már Jónsson,
tóku á dögunum þátt í heims-
meistaramótinu í Catan-landnem-
unum, en það spil nýtur mikilla
vinsælda í Evrópu, en Ísland er
fyrirmyndin að umgjörð spilsins.
Þetta er í fyrsta skipti sem Ís-
lendingar taka þátt í heimsmeist-
aramótinu og tókst Gunnari að
komast í 16 manna úrslit en Bald-
ur Már náði 31. sæti af 50 kepp-
endum frá hinum ýmsu löndum,
en mótið var haldið dagana 24.–
26. október.
Í samtali við Morgunblaðið
sagði Gunnar Jóhannsson að það
hefði verið mjög gaman að taka
þátt í mótinu. „Ég spilaði þarna á
móti spilurum frá ýmsum þjóðum
og komst í 16 manna úrslit, en
endaði því miður í 15. sæti. Ég
byrjaði að spila hérna heima um
tveimur mánuðum áður en við
fórum út, en þetta er frekar nýtt
á Íslandi.
Þetta er mjög skemmtilegt spil,
alltaf gaman og maður fær aldrei
leið á því. Ég tek örugglega þátt í
næsta úrtökumóti hér heima, ég
sé um þessi mót í MR og reyni
auðvitað að komast áfram. Við
verðum með mótið fljótlega eftir
áramót til að hafa nógan tíma
fyrir heimsmeistaramótið, því nú
var svo stuttur fyrirvari. Við
fengum að vita tveimur vikum
fyrir mótið að við værum að fara
á heimsmeistaramót,“ sagði
Gunnar.
Hálfdán Örlygsson, hjá Ísöld
ehf. sem gefur spilið út hér á
landi, segir að ferðin hafi verið
mikið ævintýri fyrir strákana.
Mótið var haldið í Essen í Þýska-
landi en þar í landi er mikil og
löng hefð fyrir spilamennsku af
þessu tagi. „Þarna koma saman
heilu fjölskyldurnar að spila í níu
höllum sem voru fullar af fólki að
spila ýmiss konar spil. Þarna
komu um 160 til 180.000 manns á
þremur dögum á þessa sýningu
og strákarnir höfðu aldrei lent í
öðru eins ævintýri og að fara
þarna út,“ segir Hálfdan.
Notaði Ísland sem
fyrirmynd að spilinu
Forsagan að ferð piltanna er sú
að Ísöld gaf Catan-spilið út á síð-
asta ári, en það er eitt vinsælasta
spilið í Evrópu um þessar mundir
og mest selda spilið í Þýskalandi.
„Upphafið að spilinu er að hingað
til Íslands kom á sínum tíma ung-
ur þýskur maður, þá 16 ára gam-
all, og heillaðist af landi og þjóð.
Síðan útfærði hann þessa hug-
mynd að spilinu með árunum en
fyrirmyndin að því er Ísland.
Þetta vissi ég reyndar ekki fyrr
en við hittum þennan Claus Taub-
er þarna úti, sem bjó til spilið,“
segir Hálfdan.
Heimsmeistaramótið í Catan er
haldið árlega og þangað komast
keppendur sem unnið hafa úr-
tökumót í sínum heimalöndum. Í
spilinu Catan-landnemarnir reyna
þátttakendur að ná yfirráðum á
fjarlægri eyju með því að byggja
bæi og borgir á auðnum hennar.
Sérhver leikmaður reynir að
koma liði sínu sem best fyrir með
því að byggja upp og skipta við
aðra leikmenn. Hvað hægt er að
byggja fer eftir því hráefni sem
leikmaðurinn aflar sér í spilinu,
en það fer eftir staðsetningu
bygginganna og teningakasti.
Tveir íslenskir piltar kepptu á heimsmeistaramótinu í Catan í Þýskalandi
Komst í 16 manna úr-
slit á sínu fyrsta móti
Gunnar, ljóshærður í dökkri peysu, situr íbygginn að spili í úrslitunum.
SÍÐUSTU árin hefur verið boðið uppá
skipulagt sérnám í heimilislækningum
hérlendis og eru námsstöðurnar nú
níu. Fyrstu árin voru þær aðeins tvær
og segir Alma Eir Svavarsdóttir,
kennslustjóri námsins og læknir á
heilsugæslustöðinni í Efstaleiti í
Reykjavík, að með bættri aðstöðu og
betri kjörum hafi áhugi unglækna á
heimilislækningum aukist til muna.
Tíu bíða nú eftir að komast að í
framhaldsnámi í greininni en fyrir
nokkrum árum segir hún að fram hafi
komið í könnun að engir læknanemar
hafi sýnt áhuga á að fara í sérnám í
þeirri grein. Unnt er að stunda hér-
lendis framhaldsnám eða fyrri hluta
þess í nokkrum greinum í læknisfræði
og voru heimilislækningar fyrsta sér-
greinin sem unnt var að ljúka hér.
Tvær námsstöður í fyrstu
Alma Eir segir að þegar fyrsti pró-
fessorinn í heimilislækningum við
læknadeild Háskóla Íslands var skip-
aður árið 1991 hafi verið meðal verk-
efna hans að hafa umsjón með skipu-
lagningu sérnáms í greininni. Árið
1995 var fyrst veitt fé fyrir tvær náms-
stöður, árið 2001 var hún ráðin sem
kennslustjóri og í ár var fleiri náms-
stöðum bætt við og eru þær nú níu.
Kveðst Alma Eir vona að ein staða
bætist við á næsta ári enda hafi heil-
brigðisráðherra sýnt þessari grein
áhuga og skilning. En hver er skýr-
ingin á auknum áhuga unglækna á
námi í heimilislækningum?
„Þær eru nokkrar en að mínu viti
hefur það farið saman að námið hefur á
síðustu árum komist í fastar skorður,
kjör sérfræðinga í heimilislækningum
eru nú sambærileg við kjör annarra
sérfræðinga á sjúkrahúsum og ekki
síst það að árið 1999 var sett í reglu-
gerð að nýútskrifaðir læknar skyldu
verja þremur mánuðum af kandídats-
ári sínu á heilsugæslustöð. Sú héraðs-
skylda, sem kölluð var svo á árum áð-
ur, hefur ekki verið við lýði í mörg ár
en með því að fá hana inn aftur hafa
unglæknar smám saman komist að því
aftur hversu spennandi fag og fjöl-
breytt heimilislækning-
arnar eru. Það er auðsjá-
anlega að vakna meiri
áhugi á þessari grein aft-
ur.“
Tekur nokkur ár
að fylla í skörðin
Alma Eir segir að
þrátt fyrir þetta taki
nokkur ár að útskrifa
nógu marga sérfræðinga
í heimilislækningum til
að unnt sé að mæta þörf-
inni en í dag er talið að
nokkra tugi heimilis-
lækna vanti á höfuðborg-
arsvæðinu. „Þrátt fyrir
að mikill áhugi sé hjá unglæknum og
margir í námi um þessar mundir tekur
nokkur ár að fylla í skörð þeirra sem
hættu fyrir nokkrum árum vegna um-
róts og neikvæðrar umræðu um grein-
ina og hinna sem eru að komast á ald-
ur. En ég tel að með þeirri markvissu
uppbyggingu námsins sem verið hefur
síðustu misserin og velvild heilbrigð-
isyfirvalda til að fjölga námsstöðunum
sé fagið á stöðugri uppleið,“ segir hún
full bjartsýni.
Framhaldsnámið í heimilislækning-
um tekur fjögur og hálft til fimm ár.
Skipulagið er í stórum dráttum þannig
að tvö ár fara fram á viðurkenndri
heilsugæslustöð, eitt á lyflækninga-
deild sjúkrahúss og hálft annað ár á
barnadeild, kvennadeild, geðdeild og
slysadeild, minnst fjórir mánuðir á
hverri deild. Hálft ár má síðan taka
sem val. Námsstöðurnar eru til þriggja
ára og segir Alma Eir mælt með því að
námslæknarnir taki hluta námsins er-
lendis og er reynt að
hafa nokkra milligöngu
um að útvega þeim stöð-
ur.
Námsstöðurnar eru
ekki fastbundnar
ákveðnum heilsugæslu-
stöðvum en stöð sem vill
taka námslækni verður
að hafa kennslustjóra,
tvo til þrjá sérfræðinga í
heimilislækningum,
stunda mæðra- og ung-
barnavernd og þar verð-
ur að vera samfelld
heilsugæsluþjónusta.
Segir Alma með öðrum
orðum að ekki sé hægt
að sækja um námsstöðu á hvaða stöð
sem er, námslæknar verði að geta öðl-
ast sem víðtækasta reynslu með fjöl-
breyttu starfi sem tengist stöðinni.
Val um stöð innan
vissra marka
Á þessu ári hafa námslæknar verið í
námi við heilsugæslustöðina í Efsta-
leiti, á Seltjarnarnesi, á Sólvangi í
Hafnarfirði, í Kópavogi, Garðabæ og
við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga.
Umsækjendur geta því haft val innan
vissra marka um það hvar þeir helst
vilja stunda framhaldsnámið.
Segja má að framhaldsnámið sé
samtvinnað vinnu og lestri, þ.e. stór
hluti námsins er sjúklingamóttaka, við-
töl og úrlausn á vanda þeirra, en einnig
er gert er ráð fyrir tíma í lestur,
kennslu, fyrirlestrahald, pappírsvinnu
og fundi. Gert er ráð fyrir talsverðu
svigrúmi í náminu til að unnt sé að
verða við óskum um áhugasvið hvers
og eins. Námslæknarnir eru síðan
metnir reglulega, t.d. eru viðtöl þeirra
við sjúklinga tekin á myndband (með
samþykki beggja aðila) og frammi-
staða síðan metin. Þá er farið yfir nót-
ur námslæknanna eða skýrslur um
sjúklinga og viðtöl við þá og kannað
hvort spurt hafi verið réttu spurning-
anna miðað við vandamál sjúklingsins
og hvort úrlausn hafi verið rétt. Náms-
læknum er og gert að sinna ákveðinni
kennslu og halda fyrirlestra, ákveðinn
tími er ætlaður í lestur bóka og fræði-
rita og þeim beinlínis kennt að lesa
fræðigreinar til að geta metið hvort
eitthvað sé á þeim að græða.
Mikið lagt uppúr námsmati
Alma Eir segir að mikið sé lagt upp-
úr matinu, bæði með myndbandsupp-
tökunum og umsögnum kennslustjór-
anna og annarra lækna á stöðvunum
svo og mati hjúkrunarfræðinga, m.a.
hvað varðar viðmót, samstarf og hóp-
vinnu. Slíkt mat segir hún mjög mik-
ilvægt að gera reglulega til að taka
strax á hugsanlegum vanda og beina
mönnum í réttan farveg. Auk þessa fá
námslæknarnir einnig tækifæri til að
starfa með sérfræðingum á stofu, t.d.
háls-, nef- og eyrnalæknum, við
krabbameinsskoðun og fleira.
„Í hnotskurn má segja að námið
byggist á þrennu. Færni, kunnáttu og
viðhorfi. Við þurfum að þjálfa margs
konar handbragð og við þurfum að
kunna og vita margt um þau læknis-
fræðilegu vandamál sem við erum að
fást við daglega. Námslæknir þarf líka
að læra að vinna með óskilgreind
vandamál sem við erum svo oft að fást
við. En ekki síst er mikilvægt að náms-
læknirinn tileinki sér það viðhorf heim-
ilislækna að þeir eru sérfræðingar í
einstaklingnum sjálfum en ekki ein-
hverju líffæri eða aldursskeiði.
Heimilislæknar nota tímann sem
tæki til greiningar og sjá einstakling-
inn sem hluta af fjölskyldu, félagsveru,
samfélagi og umhverfi.“
Aukinn áhugi unglækna á
námi í heimilislækningum
Alma Eir Svavarsdóttir
Tíu manns bíða nú eftir að komast að í
framhaldsnámi í heimilislækningum.
Til skamms tíma sýndu unglæknar því ekki
áhuga. Jóhannes Tómasson hleraði af
hverju mál hafa skipast þannig.
joto@mbl.is
SVEITARSTJÓRN Mýrdals-
hrepps hefur óskað eftir því að
framlög til sveitarfélagsins úr
Jöfnunarsjóði sveitarfélaga
verði yfirfarin vegna yfirstand-
andi árs og að borin verði sam-
an framlög sjóðsins til Mýr-
dalshrepps samkvæmt
núgildandi reglugerðum og
þeim sem í gildi voru árin 2001
og 2002.
Í bréfi sveitarfélagsins til
Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga af
þessu tilefni kemur fram að út-
lit sé fyrir að framlög til sveit-
arfélagsins verði tæpum 14
milljónum kr. lægri en framlög
fyrra árs og tæpum 8 milljón-
um lægri en framlög ársins
2001. Um sé að ræða 10% rýrn-
un á tekjum sveitarfélagsins
sem komi verulega við afkomu
sveitarsjóðs.
„Svo virðist sem útsvarstekj-
ur ársins ætli einnig að vera
mun lægri en áætlað hefur ver-
ið og þetta til samans gerir
Mýrdalshreppi afar erfitt að
halda uppi lögbundinni þjón-
ustu við íbúana eða viðhald
fasteigna hvað þá að halda
áfram eðlilegri uppbyggingu,“
segir í bréfinu.
Framlög
úr Jöfn-
unarsjóði
verði
yfirfarin
FJÁRMÁLAEFTIRLITINU hafa
borist fyrirspurnir og athugasemdir
í haust varðandi fyrirtæki sem hafa
verið að bjóða hér á landi fjármála-
þjónustu samkvæmt lögum um fjár-
málafyrirtæki án starfsleyfa. Þessi
fyrirtæki hafa ekki starfsleyfi sem
fjármálafyrirtæki á Íslandi né held-
ur heimild til stofnunar útibús fjár-
málafyrirtækis eða til að veita þjón-
ustu fjármálafyrirtækis án
stofnunar útibús.
Hinn 20. október gaf Fjármálaeft-
irlitið út viðvörun vegna fyrirtækis-
ins Cambridge Global Inc. og 16.
september vegna fjögurra fyrir-
tækja; De Verre Lloyd & Co. Ltd.,
Drexel Asset Management, Mutual
Capital og Solomon Christie. Hinn
20. ágúst var síðan birt viðvörun
vegna fyrirtækjanna Team Market-
ing International annars vegar og
World Wide Autobank hins vegar.
Veita fjár-
málaþjón-
ustu án
starfsleyfa
♦ ♦ ♦
MIÐLUNARTILLAGA sáttasemj-
ara í deilu flugvirkja Tækniþjónust-
unnar á Keflavíkurflugvelli og við-
semjanda sem samþykkt var í
atkvæðagreiðslu felur í sér 3%
launahækkanir frá upphafi samn-
ingstímans, að sögn Kristjáns Krist-
inssonar, forsvarsmanns flugvirkja.
Samningurinn gildir aðeins til eins
árs og segir Kristján að ekki sé um
frekari kauphækkanir að ræða á
samningsárinu. Samningurinn sé í
reynd framlenging á fyrri samningi
og með svipuðum kauphækkunum
fram til næsta hausts. „Þá reikna ég
með að stóru stéttarfélögin verði bú-
in að semja og leggja landið fyrir
okkur hina. Væntanlega verður þá
samið til lengri tíma,“ segir hann.
3% kaup-
hækkun
á eins árs
samningstíma