Morgunblaðið - 13.11.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 13. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
áhrif, mengun hafsins og eyðing óson-
lagsins, og uppgræðsla landsins. Að
sögn Auðar Ingólfsdóttur, sem
stjórnaði verkefninu, kom þar fram
ákveðinn kynslóðamunur en svo virð-
ist sem eldri kynslóðir hafi fremur
áhyggjur af uppgræðslu landsins á
meðan yngra fólk lítur til hnattrænna
vandamála.
Landvernd hefur átt undir högg að
sækja, þá einkum vegna fjárskorts, á
undanförnum misserum en þessi
könnun þykir leiða í ljós að hægt sé að
sækja styrk til almennings. Þannig
voru tæplega 74% svarenda mjög eða
frekar jákvæð gagnvart Landvernd.
Auður segir að nú verði blásið til
sóknar og á laugardag ætlar Land-
vernd að standa fyrir Landverndar-
degi. „Markmiðið er þríþætt. Í fyrsta
lagi að afla nýrra félaga, gera starf-
semina sýnilegri og reyna að koma
einhverju af þessum mikilvægu mál-
efnum á framfæri,“ segir Auður. Að
hennar sögn verður sérstök athygli
vakin á loftslagsbreytingum af
mannavöldum og því hvað einstak-
lingar geta gert til að draga úr út-
blæstri gróðurhúsalofttegunda. Boð-
orðin tíu fyrir bílinn verða gefin út en
þau eru tíu ráð sem bíleigendur geta
nýtt sér til að bíllinn eyði minna elds-
neyti. Hápunktur dagsins verður svo
keppni í vistakstri þar sem nokkrir
fyrurm umhverfisráðherrar og fleiri
munu keppast um að komast á milli
fyrirfram ákveðinna staða á sem
minnstu bensíni.
ÁHUGI á umhverfismálum eykst með
aldri og aukinni menntun að því er
fram kemur í nýrri könnum sem Gall-
up vann fyrir Landvernd, land-
græðslu- og umhverfissamtök Íslands.
Könnunin náði til 1.200 Íslendinga á
aldrinum 16–75 ára og svörunin var
67%. Stærstur hluti aðspurðra, eða
85%, hafði mikinn eða nokkurn áhuga
á umhverfis- og náttúruvernd og 63%
telja mikla þörf fyrir samtök sem bæði
veita fræðslu um þessi mál og halda
uppi umræðu. Þá kom jafnframt fram
að konur virðast hafa meiri áhuga en
karlar á þessum málefnum.
Fólk var beðið um að taka afstöðu
til þess hvað væri mikilvægast í um-
hverfismálum en þar bar hæst á góma
hnattræn vandamál, s.s. gróðurhúsa-
Áhugi á umhverfis-
málum eykst með aldri
Morgunblaðið/Jim Smart
Niðurstöður könnunar, sem Gallup vann fyrir Landvernd, voru kynntar á fundi í gær.
ÞRÍR þingmenn Samfylkingarinnar
sögðu við upphaf þingfundar á Al-
þingi í gær að ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar um að greiða 140 milljónir til
sauðfjárbænda væri engin framtíðar-
lausn fyrir sauðfjárbændur. Ríkis-
stjórnin samþykkti þessa greiðslu í
fyrradag og er miðað við að hún verði
innt af hendi fyrir áramót. Landbún-
aðarráðherra, Guðni Ágússtsson,
benti m.a. á í umræðunum um þessi
mál í gær að bændur fögnuðu niður-
stöðu ríkisstjórnarinnar og sagði að
forystumenn þeirra hefðu þakkað fyr-
ir það opinberlega.
„Það er engin framtíðarlausn fólgin
í þeim ráðstöfunum fyrir sauðfjár-
bændur sem hér hafa verið kynntar,“
sagði Jóhann Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, sem var máls-
hefjandi umræðunnar. „Það er allt
óbreytt í grunninum.“ Hann sagði að
offramboð hefði verið á kjöti á mark-
aðnum í sumar. Það offramboð hefði
valdið sauðfjárbændum vanda. „En
það hefur líka valdið vanda í svína-
rækt, kjúklingaframleiðslu og naut-
griparækt. Og sjálfsagt hefur þessi
vandi komið víðar við. En þetta er
auðvitað vandi landbúnaðarins í heild.
Það skilja allir nema ríkisstjórnin og
Bændasamtökin. Það eru bara tvær
búgreinar í orðasafni ríkisstjórnar-
innar og það eru sauðfjárrækt og
mjólkurframleiðsla.“ Hann sagði auk
þess að engin framtíðarhugsun væri
hjá ríkisstjórninni í landbúnaðarmál-
um.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra sagðist undrandi á þessum mál-
flutningi. Hann sagði að þingmenn
Samfylkingarinnar hefðu í allt haust
ráðist á sig hvað eftir annað og beðið
um tilllögur um stuðning við sauðfjár-
ræktina og sauðfjárbændur. Nú
kæmi á hinn bóginn svarti herinn úr
Samfylkingunni, eins og hann orðaði
það, og væri á allt annarri skoðun.
„Ég er undrandi á þessum málflutn-
ingi og mér leiðist hann. Mér finnst
hann ekki málefnalegur. Ég sé að for-
maður Samfylkingarinnar fær höfuð-
verk yfir þessu öllu saman.“ Ráð-
herra ítrekaði að það hefði verið
niðurstaða ríkisstjórnarinnar að
greiða þessar 140 milljónir kr. Áður
hefði verið tekið á þeim vanda sem
sláturhús ættu við að etja. „Ég finn að
bændur fagna þessari niðurstöðu og
forystumenn þeirra hafa þakkað fyrir
það opinberlega.“
Drífa Hjartardóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins og formaður
landbúnaðarnefndar þingsins, kvaðst
einnig vera undrandi á orðræðu Jó-
hanns Ársælssonar. Hún sagði að of-
framleiðsla á svínakjöti hefði komið
svínabændum mjög illa. Um þessar
mundir væru aðeins fjórtán svína-
kjötsframleiðendur. „Og hvað er það
sem hefur valdið því?“ spurði hún og
svaraði. „Það er vegna þess að sam-
keppnislögin okkar eru svo meingöll-
uð að þau taka ekki á svona málum.“
Hún sagði ennfremur að Samkeppn-
isstofnun hefði heldur ekki staðið sig í
þessum efnum.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagði að ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar um greiðslu milljón-
anna 140 væri til bóta. „Það er til bóta
svo langt sem það nær.“ Steingrímur
sagði einnig að það hefði þó dregist úr
hömlu að taka á öðrum málum eins og
ástandinu á kjötmarkaðnum. Hann
sagði að það þýddi hins vegar ekki að
kenna Samkeppnisstofnun og götóttri
löggjöf um það. „Menn hafa látið það
viðgangast að bankakerfið hefur fjár-
magnað bullandi offramleiðslu og
undirboð, sérstaklega hjá stóru og
skuldugu framleiðendunum sem eru
að setja alla hina á hausinn innan eig-
in greinar. Og ég verð að segja alveg
eins og er að mér finnst koma úr hörð-
ustu átt að heyra í formanni svína-
bænda, ef ég tók rétt eftir, vera að
væla undan þessari aðstoð sem nú á
að veita sauðfjárbændum og tala um
að hún væri ósanngjörn í þessari sam-
keppni.“ Steingrímur sagði að stór-
kostleg mismunun hefði í raun og
veru átt sér stað meðal svínabænda.
Þar hefðu bankarnir gert út á stóru
framleiðendurna á kostnað þeirra
minni.
Skipt verði um ráðherra
Ásgeir Friðgeirsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, sagði að um-
ræddar aðgerðir ríkisstjórnarinnar
leystu ekki vanda kjötframleiðenda til
frambúðar og Össur Skarphéðinsson,
formaður Samfylkingarinnar, sagði
að sauðfjárbændur væru ekki ofsælir
af þessum 140 milljónum. „En sauð-
fjárbændur eru heldur ekki ofsælir af
hæstvirtum landbúnaðarráðherra að
koma hingað og hella fúkyrðum yfir
þá þingmenn sem benda á þá augljósu
staðreynd að á meðan hæstvirtur ráð-
herra hefur setið á rassi sínum að-
gerðalítill, að ég ekki segi aðgerða-
laus, í landbúnaðarráðuneytinu hefur
fjarað undan sauðfjárbændum.“
Hann bætti því við að landbúnaðar-
ráðherra hefði enga lausn til fram-
búðar. „Ég spyr, frú forseti, er ekki
eina lausnin á vanda sauðfjárbænda í
dag sú að skipta um landbúnaðarráð-
herra?“ Að þessum orðum sögðum
kallaði Steingrímur J. utan úr þing-
sal: „Hvaðan á sá nýi að koma?“
Undir lok umræðunnar kom land-
búnaðarráðherra aftur í pontu og
sagði að málflutningur Össurar væri
fyrir neðan allar hellur. „Auðvitað
hefur sýnt sig að Samfylkingin kann
ekkert í landbúnaðarmálum og hefur
aldrei kunnað. Hún getur þó sett sig í
þau spor að ónotast hér í ræðustóln-
um og þykjast hafa vit á þeim.“
Ákvörðun ríkisstjórnarinnar um bætur til bænda rædd á Alþingi
Benda á að vandamálin séu
víðar en í sauðfjárræktinni
Deilt var um ákvörðun ríkisstjórnarinnar um
stuðning við sauðfjárbændur við upphaf þing-
fundar á Alþingi í gær. Þingmenn Samfylkingar
sögðu ákvörðunina enga framtíðarlausn.
ÁLFHEIÐUR Ingadóttir, vara-
þingmaður Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs, tók sæti á Al-
þingi í vikunni í fjarveru Ögmund-
ar Jónassonar. Þar með sitja sjö
varaþingmenn á Alþingi.
Grétar Mar Jónsson, varaþing-
maður Frjálslynda flokksins, situr
á þingi í fjarveru Magnúsar Þórs
Hafsteinssonar, Ásgeir Frið-
geirsson, varaþingmaður Samfylk-
ingarinnar, situr á þingi í stað
Þórunnar Sveinbjarnardóttur,
Brynja Magnúsdóttir, varaþing-
maður Samfylkingarinnar er fyrir
Björgvin G. Sigurðsson, Kjartan
Ólafsson, varaþingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, er fyrir Árna R.
Árnason, Sigurlín M. Sigurð-
ardóttir, varaþingmaður Frjáls-
lynda flokksins, er fyrir Gunnar
Örlygsson og Sigurrós Þorgríms-
dóttir, varaþingmaður Sjálfstæð-
isflokksins, er fyrir Þorgerði K.
Gunnarsdóttur.
Sjö vara-
þingmenn
ÁSTA R. Jóhannesdóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, hefur lagt
fram á Alþingi skriflega fyrirspurn
til fjármálaráðherra, Geirs H.
Haarde, um starfslokasamninga sl.
tíu ár. Í fyrsta lagi spyr Ásta hve
margir starfslokasamningar hafi
verið gerðir á ári undanfarin tíu ár
við yfirmenn á vegum hins opinbera
og starfsmenn í stjórnunarstöðum
hjá hinu opinbera, sundurliðað eftir
kynjun.
Í öðru lagi spyr hún hversu mikið
þeir starfslokasamningar hafi kost-
að, hver og einn. Og í þriðja lagi spyr
hún hvað þeir hafi kostað undanfarin
tíu ár, sundurliðað eftir árum og
kynjum.
Spyr um starfs-
lokasamninga
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
greindi frá því í fyrirspurnartíma á
Alþingi í gær að stefnt væri að því að
minningarsafn um Halldór Laxness
á Gljúfrasteini yrði opnað almenn-
ingi í ágúst á næsta ári. Hann sagði
að búið væri að auglýsa eftir safn-
stjóra safnsins og að margar um-
sóknir hefðu borist. Hann sagði að
nú væri unnið að viðgerðum og end-
urbótum á húsinu á Gljúfrasteini og
að ennfremur væri unnið að und-
irbúningi safnsins. „Hafnar eru við-
ræður við bæjaryfirvöld í Mos-
fellsbæ um málefni fræðaseturs
Halldórs Laxness í Mosfellsbæ.
Meðal þess sem rætt hefur verið er
að kanna möguleika þess að fræða-
setrið verði staðsett í næsta ná-
grenni við Gljúfrastein. Með þeim
hætti mætta samræma og samhæfa
betur þá starfsemi sem lýtur að
varðveislu og miðlun upplýsinga um
ævi og störf Halldórs Laxness.“
Bókasafn verður á Gljúfrasteini
Mörður Árnason, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, var málshefjandi
þessarar umræðu um hús skáldsins á
Gljúfrasteini. Hann spurði Davíð
Oddsson m.a. að því hver varðveitti
bókasafn Halldórs Laxness, handrit
hans og minnisbækur, sem Auður
Laxness gaf íslenska ríkinu. Ráð-
herra svaraði því til að bókasafn
Halldórs væri og yrði varðveitt á
Gljúfrasteini. „Yfirumsjón með
skráningu safnsins er í höndum
bókasafnsfræðings í forsætisráðu-
neytinu.“ Hann sagði ennfremur að
handrit Halldórs og minnisbækur
hefðu verið afhentar Landsbókasafni
Íslands – Háskólabókasafni til varð-
veiðslu. Það safn myndi annast
flokkun og skráningu þeirra. „Þau
skjöl sem frú Auður Laxness gaf
þjóðinni og afhenti Þjóðarbókhlöðu
eru Gljúfrasteini og þeirri starfsemi
algjörlega óviðkomandi.“
Mörður sagðist vonast til þess að
það safn sem væri verið að reyna að
stofna um Halldór Laxness á
Gljúfrasteini gengi vel. Áður, eða
þegar hann greindi frá fyrirspurn
sinni, sagði hann m.a. að eftir að upp-
haflegur umsjónarmaður hússins á
Gljúfrasteini, þ.e. Guðný Halldórs-
dóttir, hefði látið af störfum „virtist
skrifstofumaður á vegum forsætis-
ráðherra hafa tekið að sér einhvers
konar umsjónarstarf með húseign,
innbúi og gögnum á Gljúfrasteini.“
Sagði Mörður að honum væri kunn-
ugt um a.m.k. tvær ferðir þessa
starfsmanns ráðuneytis forsætisráð-
herra að Gljúfrasteini. Önnur ferðin
hefði verið farin með landsbókaverði,
hin með „fræðimanni“ eins og Mörð-
ur orðaði þar og vísaði þar til Hann-
esar Hólmsteins Gissurarsonar.
Sagði hann að svo virtist sem síðari
ferðin hefði verið farin með sérstöku
leyfi forsætisráðherra.
Í svari ráðherra kom m.a. fram að
byggingadeild forsætisráðuneytisins
hefði haft yfirumsjón með eigninni á
Gljúfrasteini frá 21. apríl 2002. Auði
Laxness hefðu verið heimiluð afnot
af húseigninni fram til 12. ágúst 2002
en að öðru leyti hefði húseignin ekki
verið nýtt á vegum forsætisráðu-
neytisins. Mörður sagði að ráðherra
hefði hliðrað sér hjá því að skýra
þætti sem tengdust gangi málsins,
s.s. þætti sem vörðuðu vörslu og um-
sjón með eignunum á Gljúfrasteini.
Sagðist hann ætla að taka því þannig
að „þeim draugagangi sem um þetta
mál hefði verið“ hefði linnt og að for-
sætisráðherra væri ákveðinn í því að
hafa um þetta mál samstarf við þing-
ið og þjóðina alla.
Fræðasetur verði
við Gljúfrastein