Morgunblaðið - 13.11.2003, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 13. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
V
ILJAYFIRLÝSING
hefur verið undirrituð
um orkuöflun til
stækkunar álversins
á Grundartanga úr 90
í 180 þúsund tonn.
Hitaveita Suður-
nesja og Orkuveita
Reykjavíkur, HS og
OR, hafa lýst áform-
um um að ljúka við
framkvæmdir á
gufuaflsvirkjunum
sínum fyrir vorið
2006, þegar taka á
stækkað álver í
notkun hjá Norður-
áli. Samkomulagið
er háð fyrirvörum
um að ljúka nauð-
synlegum samning-
um og afla tilskil-
inna leyfa, s.s.
varðandi umhverfis-
og skipulagsmál.
Eru vonir bundnar við að skrifað
verði undir endanlega samninga í
febrúar árið 2004. Um gífurlega
fjárfestingu er að ræða sem talið er
að nemi um 45 milljörðum króna.
Þar af áætla Norðurálsmenn að
stækkunin kosti þá 25 milljarða
króna en fjárfesting orkuveranna
er í heild upp á um 20 milljarða. Við
uppbyggingu orkuvera á Reykja-
nesi og Hellisheiði, sem hvort um
sig verður um 80 MW að stærð, er
reiknað með að um 800 störf skap-
ist, og er þá vinna við stækkun ál-
versins og raflínulagnir meðtalin.
Að framkvæmdum loknum verða
starfsmenn Norðuráls um 330 tals-
ins, um 130 fleiri en þeir eru í dag,
og við gufuaflsvirkjanirnar er búist
við að starfi um 30 manns að jafn-
aði.
Ein hola til viðbótar
boruð á Reykjanesi
Júlíus Jónsson, forstjóri Hita-
veitu Suðurnesja, segir að ekki
seinna en í febrúar nk. verði öll
leyfi vonandi komin fyrir fram-
kvæmdum yst á Reykjanesskaga,
skammt frá Reykjanestánni. Þar
hafa verið boraðar fimm rann-
sóknaholur og til stendur að bora
eina holu til viðbótar í þessum mán-
uði. Hönnunarvinna er sömuleiðis í
fullum gangi, að sögn Júlíusar.
Samstarf hefur farið fram við
Reykjanesbæ og Grindavíkurbæ í
skipulagsmálum. Tvisvar hefur far-
ið fram mat á umhverfisáhrifum
jarðhitavinnslu á þessum slóðum.
„Allar okkar fyrri rannsóknir
hafa sýnt að enginn efast lengur
um að orkan er þarna til staðar. Við
höfum borað fimm holur og látið
þær blása. Þær hafa sýnt mikla
orku. Hins vegar þarf að huga vel
að efnafræðinni því við erum í
rauninni að dæla upp söltum sjó en
ekki hreinu vatni líkt og á Hellis-
heiði. Á undanförnum árum höfum
við aflað okkur mikillar þekkingar
og reynslu með alls konar tilraun-
um. Þess vegna teljum við okkur
vel í stakk búna til að útvega þá
reisa eigin flutningslínur
eigi frekar við um Hitave
urnesja en Orkuveituna, s
við miklar línuleiðir um He
Umhverfismat Hellish
virkjunar kynnt á næ
Undirbúningur Hell
virkjunar hjá Orkuveitu
víkur hefur staðið yfir síð
ár. Boranir og ýmsar aðr
sóknir hafa farið fram
Guðmundur þessa vinnu l
um framhaldið. Nú fari fr
ari undirbúningur framkv
mörgum vígstöðvum. Hj
veitunni fer fram hönnun
verið er að útbúa útb
vegna vélabúnaðar, en re
með tveimur 40 MW túr
stöðvarhúsinu á Hellisheið
hjá Suðurnesjamönnum
verður vinna við boranir au
mat á umhverfisáhrifum
kynnt almenningi á næstu
að hafa verið í samráðs
Skipulagsstofnun. Þá er
lagsmál unnin í samráði við
félagið Ölfus sem þarf
þykkja nýtt aðal- og deil
vegna framkvæmdanna.
Guðmundur vonast til
þessari vinnu verði lokið
næstkomandi. Engar sj
hindranir séu í veginu
Hellisheiðarvirkjunar reik
með því að fyrst um sinn k
til Norðuráls með stæk
orku sem til þarf,“ segir Júlíus.
Eftir að skrifað hefur verið undir
endanlega samninga reiknar Júlíus
með að HS verði fljótlega tilbúin
með útboðsgögn. Byrjað verði á að
bjóða út jarðvinnuna, sem vonandi
geti hafist næsta vor, og stöðvar-
hús verði reist í framhaldi af því.
Hann segir að stærsti og tímafrek-
asti þáttur verksins verði túrbín-
urnar í orkuverinu. Fjárfestingin
fyrir HS í heild vegna stækkunar
álversins er upp á um átta milljarða
króna. Að sögn Júlíusar verða um
tveir milljarðar teknir af eigin fé
HS en afgangurinn fjármagnaður
með lántökum.
Kostnaður af raforku-
flutningi helsti fyrirvarinn
Spurður um fjölda starfa við
framkvæmdir HS segist Júlíus
reikna með að um 120–130 ársverk
skapist á næsta ári og því þar-
næsta. Á lokasprettinum árið 2006
verði þörf fyrir mikinn mannskap
við frágang orkuversins og bygg-
ingu flutningsmannvirkja, bæði hjá
HS og OR, auk Landsvirkjunar
sem muni væntanlega fara í Sult-
artangalínu 3.
Einn af þeim þáttum sem þarf að
semja um vegna stækkunar álvers-
ins er flutningur orkunnar frá
virkjunarstað til Grundartanga,
auk samninga um varaafl ef upp
koma bilanir hjá HS og OR. Við-
ræður þessa efnis hafa farið fram
við Landsvirkjun og að sögn Júl-
íusar verður þeim haldið áfram
næstu vikurnar. Hann segist vilja
sjá flutningssamninga byggða á
raunkostnaði, ekki meðaltali eða
„einhverri moðsuðu“ eins og hann
orðar það. Júlíus telur þennan þátt
vera eina efnislega fyrirvarann á
þeirri viljayfirlýsingu sem nýlega
var undirrituð. Vonast hann til að
samningar takist þannig að allir
verði sáttir.
Guðmundur Þóroddsson, for-
stjóri Orkuveitu Reykjavíkur, tek-
ur undir með Júlíusi og býst við að
samningar náist á endanum um
flutningskostnaðinn. Skiptar skoð-
anir um hvernig kostnaður eigi að
dreifast milli aðila séu vissulega
uppi en vilji sé til að ná samkomu-
lagi. Sá kostur sé fyrir hendi að
800 störf við uppby
orkuvera og Nor
Hitaveita Suður-
nesja og Orkuveita
Reykjavíkur fara
senn af stað í fram-
kvæmdir á há-
hitasvæðum sínum
til að útvega orku til stækkunar Norðuráls
á Grundartanga fyrir vorið 2006. Björn
Jóhann Björnsson ræddi við forstjóra
veitnanna og komst m.a. að því að enn á
eftir að bora fleiri holur á veitusvæðunum.
1
*
+
(  2 &*
34  &5&
6&'7 22&2&
D   *,
*!
,
 >
 & !'+& ;@
A &2 ;
#&2
,&$<
(!2
5&'
#$& ;
Guðmundur
Þóroddsson
Júlíus
Jónsson
Í NÝJUM Peningamálum
bankans er m.a. fjallað um
festingar í áliðnaði og far
breyttar áætlanir vegna s
unar Norðuráls, eftir að L
virkjun frestaði áformum
Norðlingaölduveitu og Or
Reykjavíkur og Hitaveita
urnesja komu til sögunna
stóriðjuframkvæmdir á A
landi eru teknar með seg
bankinn að heildarkostna
um 220 milljörðum króna
kvæmdir muni ná hámark
2005 og 2006, þegar kost
nemi 7 til 8% af landsfram
hvort ár.
Í Peningamálum segir
fremur að af um 25 millja
framkvæmdakostnaði við
verið verði 62% af erlend
inbreytingin frá fyrri kos
árið 2005 lækki nokkuð o
áætlað að mannaflsþörf v
700 ársverk, þar af verði
Reiknað sé með að erlend
heildarkostnaði.
Kostnað
af lands
EES STÆKKAR
Mikilvægur áfangi náðist þegarEFTA-ríkin Ísland, Noregurog Liechtenstein undirrituðu
loks samning um stækkun Evrópska
efnahagssvæðisins í fyrradag. Deila
Liechtenstein annars vegar og Slóvakíu
og Tékklands hins vegar um gagn-
kvæmar sjálfstæðisviðurkenningar og
gamlar landakröfur hafði skapað veru-
lega óvissu um hvort stækkun EES taki
gildi um leið og stækkun Evrópusam-
bandsins á næsta ári. Sú seinkun, sem
orðið hefur á málinu, leiðir raunar af
sér að ekkert er öruggt í því efni, en
ætla verður að bæði EFTA-ríkin og nú-
verandi og verðandi ESB-ríki geri sitt
ýtrasta til þess að svo megi verða.
Samkomulag um aðlögun EES-
samningsins að stækkun ESB lá fyrir í
grundvallaratriðum í vor. Þetta sam-
komulag er vel viðunandi út frá íslenzk-
um hagsmunum; Ísland þarf að greiða
meira fé til uppbyggingar í fátækari
ríkjum ESB en áður, en þær greiðslur
eru miklu lægri en þær sem ESB krafð-
ist upphaflega. Á móti er tryggt toll-
frelsi fyrir frosin síldarflök, eina mik-
ilvægustu útflutningsafurð Íslands á
mörkuðunum í nýju aðildarríkjunum í
Austur-Evrópu, en á hana hefði að
óbreyttu lagzt 15% tollur við inngöngu
ríkjanna í ESB. Nýlegar tölur um vax-
andi síldarútflutning, einkum til Pól-
lands, og stækkandi markaðshlutdeild
íslenzkra útflytjenda sýna fram á mik-
ilvægi þess að tollfrelsið náðist fram.
Með því að Austur-Evrópuríkin
ganga inn í ESB og verða hluti af Evr-
ópska efnahagssvæðinu fjölgar tæki-
færum íslenzkra fyrirtækja í Austur-
Evrópu. 100 milljónir neytenda bætast
við innri markaðinn, sem Ísland hefur
hindrunarlausan aðgang að. Auðveld-
ara verður að fjárfesta, stofna fyrirtæki
og flytja út vörur til þessara ríkja. Þá
getur hinn nýi þróunarsjóður EFTA,
sem greiða á styrki til verkefna í nýju
aðildarríkjunum, skapað íslenzkum fyr-
irtækjum á sviði sjávarútvegs, virkjun-
ar jarðhita og orkuvinnslu ný verkefni.
Um leið og stækkun EES tekur gildi
munu tugir milljóna launþega í Austur-
Evrópuríkjunum eiga frjálsan aðgang
að íslenzkum vinnumarkaði. Þegar
EES-samningurinn tók gildi á sínum
tíma spáðu margir því að erlendir laun-
þegar myndu sækja hingað í stórum
stíl. Það gekk ekki eftir. Aðstæður í þá-
verandi aðildarríkjum ESB og þeim,
sem nú bætast í hópinn, eru hins vegar
talsvert ólíkar. Laun eru lægri og at-
vinnuleysi víða mikið í nýju ríkjunum.
Alþýðusamband Íslands hefur vakið
máls á hættunni á því að launþegum frá
þessum ríkjum verði mismunað, vegna
þess að þeir séu reiðubúnir að sætta sig
við lakari kjör en Vestur-Evrópubúar.
Það þarf að ganga fast eftir því af hálfu
íslenzkra stjórnvalda að slík mismunun
eigi sér ekki stað.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra hefur lagt áherzlu á að leitað
verði eftir því við Evrópusambandið að
ýmis ákvæði EES-samningsins verði
uppfærð, m.a. til þess að EFTA-ríkin
fái betri aðgang að ákvörðunum ESB
um löggjöf, sem síðan gildir á svæðinu
öllu. ESB hefur tekið slíkum umleitun-
um afar fálega. Fátt bendir til að í
Brussel sé nokkur vilji til að taka efnis-
atriði samningsins upp. Í Morgun-
blaðinu í gær segir utanríkisráðherra
að hann hafi minnkandi trú á að slík
uppfærsla geti orðið að veruleika og Ís-
lendingar verði að búa við samninginn
eins og hann er.
Það er raunsæ afstaða. EES-samn-
ingurinn verður á næstu árum undir-
staðan í samskiptum okkar við Evrópu-
sambandið. Íslendingar verða að nýta
samninginn, væntanlega óbreyttan,
með eins skilvirkum hætti og mögulegt
er. Það er ekki sízt undir okkur sjálfum
komið hversu mikil áhrif Ísland hefur
t.d. á ákvarðanir innan ESB sem skipta
íslenzka hagsmuni miklu. Þar geta góð
tvíhliða samskipti við mörg aðildarríkin
skilað jafnmiklu gagni og stofnana-
bundinn aðgangur að ákvarðanatöku
ESB.
FAGLEG SJÓNARMIÐ Í FYRIRRÚMI
Menningarmálanefnd Reykjavíkur-borgar hefur lýst því yfir að hún
hyggist leita eftir samstarfi við samtök
myndlistarmanna til þess að útlán á
samtímamyndlistarverkum geti hafist
í samvinnu við Borgarbókasafnið. Ætl-
unin er að kaupréttur fylgi því sem lán-
að verður og mun menningarmála-
nefnd stuðla að því að almenningur
njóti hagstæðra lánakjara.
Stefán Jón Hafstein, formaður
menningarmálanefndar, sagði í Morg-
unblaðinu í fyrradag að hugmyndin um
lán á listmunum væri tvíhliða: „Við höf-
um falið Borgarbókasafninu að kanna
forsendur þess að tekin verði upp út-
leiga myndverka á safninu með kaup-
rétti. Þetta verði gert í samvinnu við
samtök myndlistarmanna. Þá viljum
við kanna getu okkar til þess í sam-
vinnu við fjármálastofnanir og gallerí
auk samtaka listamanna að gefa al-
menningi kost á að kaupa verk eftir nú-
lifandi myndlistarmenn með vaxta-
lausu langtímaláni. Hvort tveggja er til
þess fallið að auka samgang myndlist-
armanna og almennings og gefa veik-
burða myndlistarmarkaði straum svo
hann megi hugsanlega taka við sér.“
Mikilsvert er að Stefán Jón skuli
nefna gallerí meðal þeirra fagaðila er
menningarmálanefnd vill eiga sam-
starf við vegna þessa verkefnis, því
átak á borð við þetta má að sjálfsögðu
ekki verða til þess að kippa fótunum
undan þeirri veikburða gallerístarf-
semi sem verið hefur að festa rætur
hér á landi á síðustu árum. Það gæti þó
auðveldega orðið raunin ef almenning-
ur nýtur hagstæðari kjara við kaup á
myndlist í gegnum Borgarbókasafnið
heldur en kostur er á að fá hjá galleríi
sem þó hefur fjárfest í faglegri þekk-
ingu á þessu sviði. Gallerí er starfa á
faglegum grunni og standast þær kröf-
ur sem gerðar eru erlendis eru auðvit-
að sá farvegur sem skapar bestu mynd-
listarmönnunum sinn atvinnugrund-
völl, hér rétt eins og annars staðar og
eru jafnframt einn mikilvægasti far-
vegur listamannanna til útrásar er-
lendis. Sú þekking sem fagleg gallerí
búa yfir þjónar ennfremur kaupendum
sem trygging fyrir gæðum vörunnar og
gefur henni gildi sem fjárfestingu til
framtíðar.
Víst er að í þeirri hugmynd sem
menningarmálanefnd hefur kynnt felst
ágæt leið til að efla tengsl íslenskra
myndlistarmanna við almenning í land-
inu. Hugmyndin gæti jafnframt verið
mikilvægur hvati til þess að skapa
markað fyrir samtímamyndlist, en eins
og allir vita hefur mjög skort á eðlilega
þróun slíks markaðar hér á landi fram
að þessu. Með því að skapa almenningi
tækifæri til kaupa á myndlist er hægt
að stuðla að vitundarvakningu um sam-
tímalist, gildi hennar og vægi sem
hreyfiafls í samfélaginu. Hugmyndin
er því allra góðra gjalda verð – en þó
einungis ef þannig er staðið að nánari
útfærslu hennar að hún styrki þá
grunnþætti myndlistarlífsins hér á
landi sem við getum ekki verið án ef
fagleg sjónarmið eiga að ráða ferðinni.