Morgunblaðið - 13.11.2003, Blaðsíða 6

6 B FIMMTUDAGUR 13. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ









































































































NFJARSKIPTI
Síðumúla 21 • Sími 588 9060 • Fax 588 9095
Heimasíða: www.hib.is
Hlutafélög,
einkahlutafélög
og fjármálamarkaðir
Lýst er ýtarlega þeim réttar-
reglum sem gilda um hlutafélög
og einkahlutafélög. Jafnframt
er fjallað um fjármálastarfsemi,
m.a. um stofnun og starfsemi
fjármálafyrirtækja, Fjármála-
eftirlitið, skipulega verðbréfa-
markaði og skipulega tilboðs-
markaði. Hér er um að ræða
ný og mikilvæg svið viðskipta.
Reglum er lýst sem gilda
í kauphallarviðskiptum t.d. um
innherjaviðskipti og yfirtökuboð.
H
ön
nu
n:
G
un
na
r
S
te
in
þó
rs
so
n
/H
ÍB
/O
kt
ób
er
20
03
F
ÉLÖG í eigu Norður-
ljósa ráða yfir flestum
sjónvarps- og hljóð-
varpsrásum sem dreifa
dagskrárefni um loftið.
Á suðvesturhluta landsins sendir
fyrirtækið út 19 sjónvarpsstöðvar og
7 útvarpsstöðvar. Samtals hafa því
félög Norðurljósa útvarpsleyfi fyrir
26 dagskrárstöðvar.
Til að koma þessum dagskrám í
viðtæki fólks á Faxaflóasvæðinu eru
notaðar 8 senditíðnir á FM bylgju-
lengdinni fyrir hljóðvarpsstöðvarnar
og 32 rásir fyrir sjónvarpsstöðvarn-
ar. Póst- og fjarskiptastofnun útdeil-
ir þessum tíðnum að fengnu útvarps-
leyfi frá útvarpsréttarnefnd. Á
þessu ári borga félög Norðurljósa
um 7,5 milljónir króna fyrir þessa
notkun. Til samanburðar borgar
Ríkisútvarpið 6,4 milljónir króna og
Íslenska sjónvarpsfélagið, sem m.a.
rekur SkjáEinn, 1,1 milljón króna
fyrir sínar sendingar. Dýrara er að
senda dagskrá út á Faxaflóasvæðinu
en á landsbyggðinni.
Ríkissjónvarpið og Íslenska sjón-
varpsfélagið ráða líka yfir færri tíðn-
um á Suðvesturlandi; 18 tíðnir eru
notaðar til að senda út og endur-
varpa dagskrá Ríkissjónvarpsins en
6 tíðnir fyrir SkjáEinn.
Nú er svo komið að ekki er pláss
fyrir fleiri öfluga sjónvarpssenda og
nýjar sjónvarpsstöðvar á suðvestur-
horni landsins nema með því að
breyta þeim stöðvum sem fyrir eru.
Þröngt er um útvarpsstöðvarnar á
FM-tíðnisviðinu sem liggur á bilinu
87,5 til 108,0 MHz. Samkvæmt upp-
lýsingum frá Póst- og fjarskipta-
stofnun er þó hægt að koma fyrir
fleiri stórum sendum en sendiaflið er
þó takmarkað við ákveðið hámark til
að trufla ekki nærliggjandi stöðvar.
Tíðnisvið í lofti til að flytja hljóð
og mynd hefur verið sögð takmörk-
uð auðlind. Tíðnirnar eru samt þær
sömu hér á landi og hjá þjóðum með
milljónir íbúa. Líkja má þessu við
nokkrar brautir þar sem hljóð og
mynd ferðast um í loftinu. Hver
braut hefur sitt merki og ef viðtak-
andi stillir á viðkomandi merki ber-
ast til hans myndirnar og/eða hljóðin
sem renna eftir brautinni. Mikilvægt
er að brautirnar skerist ekki til að
tryggja skýrar sendingar. Hvert bil
tíðnisviða hefur ákveðinn fjölda rása
eða brauta til að senda efni um.
Þannig eru VHF-rásirnar 8, UHF-
rásirnar 49 og örbylgjurásirnar, sem
stundum eru kallaðar fjölvarp, eru
22.
Með 17 rásir á fjölvarpinu
Í byrjun sendi Ríkissjónvarpið út á
VHF-rásum. Flest loftnet á Íslandi
voru því í upphafi gerð til að taka á
móti efni sem sendi út á tíðnisviði
VHF-rásanna. Með fleiri sjónvarps-
stöðvum bættust við loftnet sem
gátu einnig tekið við UHF-rásum og
nú allra síðast örbylgjuloftnet til að
taka við fjölvarpsrásum.
Ríkissjónarpið, Stöð 2 og Sýn eru
einu sjónvarpsstöðvarnar sem senda
út á VHF-rásum og eru öflugir
sendar staðsettir á Vatnsenda. Ekki
er hægt að nota hliðarrásir við þess-
ar stöðvar eins og tæknin er í dag.
Því teljast allar rásirnar í notkun,
flestar til að endurvarpa RÚV. Hin-
ar tvær stöðvarnar endurvarpa sinni
dagskrá á UHF-rásum.
UHF-rásirnar eru 49 og hafa
Stöð1, Omega og SkjárEinn allar
stóra senda á Vatnsenda til útsend-
inga á einni rás. Á öðrum rásum eru
litlir sendar sem eru mest notaðir til
að endurvarpa dagskrá ýmissa sjón-
varpsstöðva á skuggasvæði sem
stóru sendarnir ná ekki til.
Á fjölvarpsrásunum eru RÚV,
SkjárEinn og Omega með eina rás
hver. Norðurljós eru þar með 17 rás-
ir til útsendinga. Útlit er fyrir að
tvær rásir til viðbótar losni fljótlega
sem áður voru notaðar fyrir radíó-
samskipti.
Stafrænar útsendingar
Kristján Már Grétarsson, yfirmaður
tæknideildar Norðurljósa, segir búið
að fá leyfi til að breyta hliðrænni út-
sendingu á fjölvarpsrás í stafræna.
Það séu tilraunaútsendingar þar
sem þrjár til fjórar senditíðnir fara
um eina fjölvarpsrás. „Við erum svo
búin að fá leyfi til að færa allt fjöl-
varpið okkar yfir í stafrænt. Það
þýðir að við getum sett einar sjö
stafrænar rásir inn á hverja núver-
andi rás,“ segir Kristján. Þetta eigi
að ganga eftir og því sé fjöldi út-
sendingarása ekki eins takmarkandi
þáttur og áður. Þetta gildi í bili að-
eins fyrir fjölvarpið en UHF- og
VHF-rásirnar séu ennþá takmark-
aðri.
Kristján segir að það eigi eftir að
setja reglur um hvernig rásum í
stafrænu dreifikerfi verði úthlutað.
Hægt verði að setja 5–6 stafrænar
rásir inn á hverja núverandi rás því
tíðnin sé nýtt miklu betur. Norður-
ljós hafi viljað flýta þessari vinnu og
því sótt um leyfi til að senda út staf-
rænt í fjölvarpinu og íhugi að
stækka dreifikerfi sitt samhliða
þessum breytingum.
Hann segir að Norðurljósum hafi
ekkert veitt af öllum þeim stöðvum
sem fyrirtækið ráði yfir og gæti sent
út mun fleiri stöðvar en gert sé í dag.
Aðspurður segir hann verðmæti fal-
in í þessum útsendingartíðnum en
þeim sé samt úthlutað til tiltekins
tíma í senn. Endurnýja þurfi leyfið
reglulega og gangi það eftir séu
gjöld greidd og farið að lögum um
útvarpsstarfsemi.
Samkvæmt upplýsingum frá út-
varpsréttarnefnd eru útvarpsleyfi
framlengd hafi leyfishafi greitt leyf-
isgjald og ekki brotið gildandi lög.
Ekki hefur enn komið til þess að
Norðurljós hafi misst útvarpsleyfi
sitt fyrir einhverja útvarpsstöð eða
sjónvarpsstöð. Yfirmaður tækni-
deildarinnar segir heldur engu
breyta þó skipt sé um dagskrá á
þessum útsendingarrásum – ekki
þurfi sérstakt leyfi til þess eins og
áður. Fyrirtækið reynir því að nýta
þessar rásir þótt hlutverk þeirra
breytist. Þannig var forsvarsmönn-
um Útvarps Sögu ekki afhent tíðnin
94,3 þegar Norðurljós vildi leggja
stöðina niður heldur var sett af stað
útvarp sem mun spila jólalög.
Nýtingarréttur myndast
Kristján er sammála því að nýting-
arréttur er kominn á þessar rásir og
erfitt sé að taka þær af Norðurljós-
um án þess að bætur komi í staðinn,
enda væri stoðunum kippt undan
starfseminni í leiðinni. Þeir sem noti
núverandi útsendingarrásir hafi
áunnið sér rétt til að nota þær
áfram. „Við ætlumst til þess að fá
þessar rásir í stafrænu formi þegar
þar að kemur,“ segir Kristján.
Hann segir stafrænar útsending-
ar hafnar á Grænlandi og í Fær-
eyjum en ekki hér á landi. Íslend-
ingar hafi dregist aðeins aftur úr í
þessari vinnu og dregið nokkuð
lappirnar.
Hrafnkell V. Gíslason, forstjóri
Póst- og fjarskiptastofnunar, segir
hægt að dreifa sjónvarpsmerkjum á
fleiri vegu í dag en áður. Til viðbótar
við sendingar á VHF- og UHF-rás-
um séu fjölvarpsrásir, gervihnatta-
sendingar, dreifing í gegnum ljós-
leiðara eða kapal og verið sé að prófa
jarðbundnar gervihnattasendingar.
„Svo eru fjölmargir aðrir valkostir
sem til eru tæknilega séð. Þannig er
hægt að leysa dreifingu á sjónvarps-
efni í mínum huga eftir ótal leiðum,“
segir Hrafnkell og vandamálið sé
kannski frekar að finna gott efni til
að dreifa. Takmörkunin sé síst
tæknilegs eðlis.
Útboð ekki tímabært
Póst- og fjarskiptastofnun sér um að
útdeila tíðnum sem stjórnvöld ráða
yfir. Aðspurður hvort þessar tíðnir
verði takmarkaðar í framtíðinni seg-
ir Hrafnkell Íslendinga hafa úr sama
fjölda tíðna að moða og t.d. Banda-
ríkjamenn eða Þjóðverjar. „Skortur
á tíðni á Íslandi er mun minna
vandamál en hjá flestum öðrum
þjóðum. Það stafar af fámenni og
legu landsins.“ Aðallega sé skortur á
GSM-tíðnum í Reykjavík þar sem
fjarskiptafyrirtæki hafi stærra tíðn-
iróf en þekkist víða erlendis. Það
skili sér í ódýrari uppbyggingu
dreifikerfis. Einnig sé skortur á
tíðnum fyrir útsendingu á hliðrænu
sjónvarpi á höfuðborgarsvæðinu.
Hrafnkell telur ekki tímabært að
fara út í útboð á tíðnum þar sem
skortur er. Verið sé að móta stefnu
stjórnvalda varðandi stafrænt sjón-
varp en ekki hafi náð samstaða með-
al markaðsaðila hvernig haga eigi
næsta skrefi í þeirri uppbyggingu.
Hann er ekki reiðubúinn að svara
þeirri spurningu hvort t.d. Íslenska
útvarpsfélagið ætti tilkall til allra
starfrænu rásanna sem yrðu til ef
núverandi útsendingarrás stöðvar-
innar yrði breytt í stafræna rás. Al-
menna reglan sé sú að enginn eigi
tíðnirnar heldur hafi heimild til að
nota þær í ákveðinn tíma og í
ákveðnum tilgangi. Sú heimild sé
ekki framseljanleg. Hins vegar ef
breyting verði á nýtingunni og tíðnin
gerð stafræn verður að skoða það
sérstaklega og bendir Hrafnkell á
nýfengna heimild Norðurljósa til að
senda út stafrænt á fjölvarpinu.
Norðurljós ráða yfir flestum
sjónvarps- og útvarpstíðnum
Takmarkað framboð er á senditíðnum fyrir sjónvarp á suðvesturhorni landsins. Norðurljós ráða yfir þeim
flestum og telja nýtingarrétt myndast við notkun þeirra. Ekki er enn ljóst hvernig nýjum stafrænum rásum
verður úthlutað en núverandi leyfishafar rásanna munu gera tilkall til þeirra.
)2& $

-+,
-
/01
23"
4 5 $6
75 

+
)85!
 )&

%
,-
/01 %,

/01
29 ! )
%

-


&!
& 9$$$
"! !
:  ')
"! !
"! !
4!
567
8 &)" 9& 567
567
8 &)" 9:8
;  #< 5!#$5 9  9 =
5 !)&6  ! ! !9$ < #$  <5 ! )
4!

*- 9   $$!> 9& 5  $!
. )&

%
,-
/01 %,

/01
4!
23"
4 5 $6
?= 
& 9 75 
&=  9   !5 ! =5=
5$ =9= = !! ! = 5 =)
29  
,@ $$!> 9& 5  $!
/


,
) 9 
)
  A$ 

+

,
/01
4!
23"
4 5 $6
?= 
& 9 4 5 $6 # ! 5#=$
$5 (8  <! 6! ')
/5  <! =( !! =
$   9 =8$ ')
29  ,




) 9 
TIL að senda út hljóðvarp eða sjón-
varp þarf leyfi útvarpsréttarnefndar
sem kosin er af Alþingi. Nefndin byrjar
á því að senda umsóknina til umsagn-
ar Póst- og fjarskiptastofnunar og
rétthafa tónlistar á Íslandi. Sé um-
sókn samþykkt er umsækjanda sendur
reikningur fyrir leyfisgjaldi sem honum
ber að greiða til að fá útvarpsleyfi og
geta hafið útsendingar. Póst- og fjar-
skiptastofnun úthlutar svo tíðnum til
þeirra sem hafa gildandi útvarpsleyfi.
Leyfisgjald vegna sjónvarps til
þriggja ára er 96.000 kr., til fimm ára
160.000 kr. og til sjö ára 224.000 kr.
Leyfisgjald vegna hljóðvarps til eins
árs er 22.000 kr., til tveggja ára
44.000 kr., til þriggja ára 66.000 kr.
og til fimm ára 110.000 kr. Til við-
bótar leyfisgjaldi þarf að greiða árlegt
tíðnigjald fyrir hvern sendi sem ljós-
vakamiðill notar. Það gjald rennur til
Póst- og fjarskiptastofnunar og er á
þessu ári í heild 18 milljónir króna.
Norðurljós greiddu um 7,5 milljónir,
RÚV 6,4 milljónir og Íslenska sjón-
varpsfélagið 1,1 milljón króna.
Misjafnt er hvenær útvarpsleyfi
dagskrárstöðva Norðurljósa rennur út
og sækja þarf um endurnýjun. Út-
varpsleyfi Stöðvar 2 rennur út í ágúst
2007, Sýnar í júlí 2008, Bíórásarinnar
og PoppTV í desember 2005 og Stöðv-
ar 3 í október 2010.
7,5 milljónir í tíðnigjald