Morgunblaðið - 20.11.2003, Side 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2003 31
MIÐVIKUDAGINN 12. nóv-
ember voru forystumenn Bandalags
starfsmanna ríkis og bæja (BSRB),
Kennarasambands
Íslands (KÍ) og
Bandalags háskóla-
manna (BHM) boð-
aðir á fund í fjár-
málaráðuneytinu.
Þar tilkynnti Geir H.
Haarde fjár-
málaráðherra að
sama dag eða daginn eftir yrði lagt
fram á Alþingi frumvarp ríkisstjórn-
arinnar um breytingu á lögum um
réttindi og skyldur starfsmanna rík-
isins. Ef frumvarpið nær fram að
ganga er hægt að segja ríkisstarfs-
mönnum upp án nokkurs rökstuðn-
ings eða haldbærrar ástæðu og það
sem gerir efni frumvarpsins enn al-
varlegra er að þar er sérstaklega tek-
ið fram að ákvæði stjórnsýslulaga
gildi ekki um ríkisstarfsmenn sem
sagt er upp störfum. Það þýðir í raun
að sú réttarvernd sem stjórn-
sýslulögin áttu að tryggja borg-
urunum nær ekki til ríkisstarfs-
manna. Réttarverndin felst m.a. í
jafnræðisreglunni sem tekur til þess
að ekki megi mismuna fólki og með-
alhófsreglunni sem snýst um að
stjórnvöld verði að gæta hófs í með-
ferð valds síns. Í stjórnsýslulögunum
er sömuleiðis ákvæði um andmæla-
rétt en í honum felst að ekki verði
tekin ákvörðun um réttarstöðu ein-
staklings fyrr en honum hefur verið
gefinn kostur á að kynna sér máls-
ástæður sem ákvörðun byggist á og
að tjá sig um málið.
Samráð hundsað
Af framansögðu ætti að vera ljóst
að með frumvarpinu er ráðist harka-
lega að starfsöryggi ríkisstarfs-
manna. Eðlilega hafa heildarsamtök
þeirra brugðist við og mótmælt þess-
um fyrirætlunum og ekki síður aðferð
ríkisstjórnarinnar. Svo virðist sem
þar á bæ sé búið að gleyma átökunum
sem fylgdu setningu starfsmannalag-
anna 1996 en þá var fjármálaráð-
herra einmitt gagnrýndur fyrir að
hafa ekki samráð við heildarsamtök
opinberra starfsmanna og fyrir að
draga taum vinnuveitenda. Þá veltu
menn líka upp þeirri spurningu hvort
það gæti talist eðlilegt að fjár-
málaráðherra sem viðsemjandi rík-
isstarfsmanna hefði jafnframt frum-
kvæðisvald í löggjöf. Eins og kemur
fram í greinargerð með lögunum hef-
ur þróunin á Norðurlöndum hvar-
vetna verið sú að hverfa frá einhliða
ákvörðunum ríkisins sem vinnuveit-
anda varðandi réttarstöðu starfs-
manna. Sú grundvallarregla að semja
um hlutina hefur á undanförnum
misserum verið höfð í heiðri og því
kemur þessi gjörningur ríkisstjórn-
arinnar mjög á óvart. Að frumkvæði
fjármálaráðherra er til að mynda
starfandi nefnd skipuð fulltrúum frá
BHM, BSRB og KÍ auk fulltrúa frá
ríki, borg og sveitarfélögum sem hef-
ur það hlutverk að endurskoða lögin
um kjarasamninga opinberra starfs-
manna. Þar hefur því sjónarmiði
margoft verið lýst að eðlilega þurfi að
skoða lögin um réttindi og skyldur
ríkisstarfsmanna í tengslum við þá
endurskoðun og því ekki laust við að
okkur fulltrúum stéttarfélaganna
finnist viðsemjendur okkar hjá ríkinu
vera að fara á bak við okkur með
þessu frumvarpi.
Sveigjanleiki eða geðþótti?
Í rökstuðningi með frumvarpinu er
því haldið fram að með því sé „stefnt
að auknum sveigjanleika í rekstr-
arumhverfi stofnana ríkisins og stuðl-
að að því að ríkið eigi ávallt á að skipa
hæfustu starfsmönnum sem kostur
er á hverju sinni“. Nú þegar er skýrt
ákvæði í lögunum sem heimilar upp-
sagnir vegna hagræðingar þannig að
sveigjanleikinn er til staðar. Ef farið
er að skyldu um auglýsingu starfa og
þeirri meginreglu fylgt að ávallt skuli
hæfasti einstaklingurinn valinn í við-
komandi starf ætti ríkið varla að
þurfa að hafa miklar áhyggjur af
hæfni starfsmanna. Hins vegar gæti
gengið verr að halda þeim í þjálfun
því starfsmannastefna ríkisstofnana
er víða í molum og þar af leiðandi
ekki til raunhæfar áætlanir um sí- og
endurmenntun.
Starfsöryggi í stað hærri launa
Í leiðara Morgunblaðsins laug-
ardaginn 15. nóvember er því haldið
fram að andstaða formanna aðild-
arfélaga BHM við frumvarpið lýsi
skammsýni því opinberum starfs-
mönnum sé enginn greiði gerður með
því að ríghalda í úrelt lagaákvæði. Að
okkar mati eru ákvæði sem snúast
um starfsöryggi ríkisstarfsmanna
síður en svo úrelt því margir rík-
isstarfsmenn hafa valið starfsöryggið
umfram hærri laun á almennum
markaði. Laun opinberra starfs-
manna eru enn mun lægri en á al-
menna markaðnum og varlega áætl-
að er sá munur um 25%. Réttilega
bendir leiðarahöfundur á þá stað-
reynd að kröfurnar sem gerðar eru til
opinberra stofnana vaxi stöðugt. Vit-
anlega eru stofnanirnar ekkert annað
en fólkið sem vinnur þar og því ljóst
að kröfur til starfsfólks fara líka sí-
vaxandi. Þess vegna á það ekki að
vera háð duttlungum stjórnenda
hvort menn halda vinnu sinni heldur
aðeins því hvort þeir standi sig í
starfi. Geri þeir það ekki eru hæg
heimatökin að segja þeim upp störf-
um og til þess þarf enga breytingu á
núverandi lögum.
Trúnaðarbrestur
Eftir Halldóru Friðjónsdóttur
Höfundur er formaður
Bandalags háskólamanna.
Í MORGUNBLAÐINU þriðjudaginn 18. nóvember er birt innihaldsrík
grein eftir Flosa Eiríksson. E.t.v. er þar ekki beinlínis um tímamótagrein að
ræða eins og jafnan þegar félagi hans Björgvin G. Sigurðsson skrifar, en litlu
munar. Grein Flosa er að uppistöðu til ritdómur um ræðu
sem undirritaður, formaður Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, flutti við setningu landsfundar flokksins í Hvera-
gerði á dögunum. Ritdómurinn er þeim mun meira afrek sem
fyrir liggur að nefndur Flosi var ekki meðal gesta á lands-
fundinum. Hann heyrði því ekki ræðuna flutta og virðist ekki
hafa lesið hana heldur, ef marka má afar gloppóttar eða
beinlínis rangar tilvitnanir. Framtak Flosa er lofsvert fyrir
það að hann hefur sem sagt hvorki heyrt ræðuna né séð en
um leið er verkefnið erfiðara en ella. Minnir það á hið fornkveðna að þeir
segja mest af Ólafi konungi sem hvorki hafa heyrt hann né séð.
Ekki verður Flosi sakaður um að villa á sér heimildir. Til þess að undir-
strika þvílíkri sjálfsögun og innri styrk hinn hlutlægi ritdómari búi yfir „sig-
nerar“ hann grein sína sem félagi í Samfylkingunni og lætur þess getið að
hann sé jafnaðarmaður og vottar í leiðinni Össuri Skarphéðinssyni og stefnu
hans í heilbrigðismálum hollustu. Þessar persónulegu skoðanir koma ekki í
veg fyrir að góðvild og skilningi andar úr hverri setningu í grein Flosa í garð
undirritaðs og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs.
Sérstaka athygli vekur hversu vel virðist liggja á Flosa Eiríkssyni, eins nú
er hallar nóvember og svartasta skammdegið fer í hönd. Er nærtækt að
álykta að enn eimi eftir af bræðralags- og gleðivímu landsfundar Samfylk-
ingarinnar en talið er að Flosi hafi sótt þann fund öfugt við landsfund
Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs. Eitt varpar þó skugga á skamm-
degiskæti jafnaðarmannsins; vonbrigðin með innihald setningarræðu und-
irritaðs; ræðuna sem Flosi hefur hvorki heyrt né séð á fundinum sem hann
var ekki á. Mikið þykir mér undirrituðum það miður að hafa valdið Flosa Ei-
ríkssyni vonbrigðum. Ég hef það eitt mér til varnar að ræðan var ekki flutt
með það sérstaklega í huga að gleðja Flosa eða falla í kramið hjá Samfylk-
ingunni. Setningarræða landsfundar Vinstrihreyfingarinnar – græns fram-
boðs var hugsuð sem slík og ekkert annað. Hún fékk ágætar viðtökur á þeim
vettvangi og er aðgengileg í heild sinni á heimasíðu flokksins, vg.is, öllum
þeim til lestrar og útaflegginga sem áhuga hafa. Er eindregið mælt með því
að ræðan sé lesin ef menn vilja átta sig á því hvað í henni er og orðum leyft að
standa í réttu samhengi sé til þeirra vitnað. Minnumst þess að náðargáfur
Flosa Eiríkssonar, hvað varðar hið óheyrða og óséða, eru ekki öllum gefnar.
Eins er því farið með landsfund Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs
og setningarræðu þess fundar að hann var fyrir þá sem fundinn sóttu og
þeirra flokk en var ekki haldinn til að þóknast öðrum. Almenn ánægja ríkir í
okkar röðum með fundinn og hvernig til tókst.
Vona ég að síðustu og innilega að ekki verði það nú líka til að valda Flosa
Eiríkssyni jafnaðarmanni vonbrigðum.
Vonbrigði Flosa
Eftir Steingrím J. Sigfússon
Höfundur er formaður Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs.
SÆLL minn fyrrverandi sveit-
ungi og kærar þakkir fyrir
skemmtilega upprifjun á tilurð
kaupstaðarins
Kópavogs hér í
blaðinu í fyrradag.
Ég hygg að svo sé
með fleiri en mig,
að hafa alls ekki
verið kunnugt um
að hreppsnefnd
Kópavogshrepps
hefði farið þess á leit við einn for-
vera minna, Gunnar Thoroddsen,
að upp yrðu teknar viðræður um
sameiningu Kópavogs og Reykja-
víkur. Frá vorinu 1955 hafa mál
þó væntanlega æxlast með nokkuð
öðrum hætti en sameiningarsinnar
sunnan Lundar sáu fyrir. Mér
finnst því óvarlegt af mér að verða
við þinni áskorun og taka upp
þann þráð sem slitnaði fyrir tæpri
hálfri öld. Ég er ekki viss um að
mér tækist vel til við að trekkja
söguna til baka.
Ég minni hins vegar á að sveit-
arfélögin á höfuðborgarsvæðinu
hafa með sér mjög gott samstarf á
mörgum sviðum. Við rekum saman
Strætó, Sorpu og Slökkviliðið og
svo kaupa flestir íbúar þeirra
þjónustu Orkuveitu Reykjavíkur,
svo fátt eitt sé nefnt. Þótt eitthvað
hafi gárast vegna skipulagsmála
síðustu vikur, þá segir mér svo
hugur að lausn þess ágreinings
liggi ekki endilega í skjalasafni
Reykjavíkurborgar.
En af því að þú ert að rannsaka
sögu Kópavogs, þá rifjast það upp
fyrir mér að í húsi einu vestur á
Melum er að finna segulbands-
upptökur með viðtölum við marga
af frumbyggjum Kópavogs. Það
vill svo til að þær eru í vörslu
fyrrverandi lærisveins þíns og nú-
verandi aðstoðarmanns míns og
nú, vegna þess að mér er kunnugt
um sagnfræðilegan áhuga þinn og
elju, vil ég bjóða þér í Ráðhús
Reykjavíkur klukkan 9:00 í fyrra-
málið til þess að taka á móti, til
rannsóknar og annarrar tilhlýði-
legrar umsýslu, þessum merku
heimildum um uppvaxtarár míns
gamla heimabæjar.
Opið svar til Þorleifs
Friðrikssonar sagnfræðings
Eftir Þórólf Árnason
Höfundur er borgarstjóri.
Tískuverslun Laugavegi 25