Morgunblaðið - 20.11.2003, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2003 B 19




















































































NFRÉTTIR
H
vers vegna er verið að
ræða um skólagjöld í
framhaldsnámi?
„Það var ákveðið á
deildarfundi í vor að
óska eftir því að viðskipta- og hag-
fræðideild fengi heimild til þess að
innheimta skólagjöld í framhalds-
námi. Við gerum skýran greinarmun
á grunnnámi og framhaldsnámi og
þeir sem halda að þetta sé upphafið að
skólagjöldum almennt í Háskóla Ís-
lands hafa að mínu mati einfaldlega
ekki rétt fyrir sér. Við vitum það öll að
það er dýrt að fara utan í framhalds-
nám. Kostnaðurinn við námið hér á
landi er í flestum tilvikum miklu lægri
en ef nemendur fara til útlanda í
framhaldsnám. Spurningin um skóla-
gjöld hérlendis í framhaldsnámi snýst
hins vegar um hverjir eigi að greiða
fyrir námið. Eru það skattborgarar
sem heild eða skattborgarar með
þátttöku viðkomandi nemenda?“
Hver eru rökin fyrir skólagjöldun-
um?
„Við getum sagt sem svo að rök fyr-
ir skólagjöldum í framhaldsnámi séu
þau að það þurfi að auka fjármagn til
deildarinnar til að bæta þjónustu við
meistaranema. Það eru það margir
nemendur hjá okkur í framhaldsnámi
og við viljum auka þjónustu við þessa
nemendur enn frekar. Við viljum hafa
færri í námskeiðunum, efla rannsókn-
ir og bæta stoðkerfi okkar. Það getum
við hins vegar ekki gert miðað við nú-
verandi stöðu og fjölda nemenda í
framhaldsnámi.
Ef vitnað er í skýrslu OECD þá
kemur þar fram að lítil kostnaðar-
þátttaka nemenda virðist vera helsta
ástæða fremur langs námstíma ís-
lenskra háskólanema. Núna erum við
með um 260 nemendur í rannsókn-
artengdu framhaldsnámi og einhverj-
ir eru hreinlega að sækja sér ódýra
endurmenntun. Ég tel það ljóst að
skólagjöld í framhaldsnámi muni
breyta þessu og stuðla að því að við
verðum með nemendur sem eru raun-
verulega í meistaranámi en líta ekki á
námið sem endurmenntun. Við rekum
sérstaka stofnun, Endurmenntun
Háskóla Íslands og þar greiða nem-
endur gjald sem dugar fyrir öllum
kostnaði.“
Hvað eiga þessi skólagjöld að vera
há?
„Viðskipta- og hagfræðideild er alls
ekki að tala um há skólagjöld. Sam-
keppnisskólar okkar eru með skóla-
gjöld sem eru um 300 til 500 þúsund
krónur á ári. Við sjáum fyrir okkur
gjald sem yrði um 200–300.000 krón-
ur á ári. Það ber þó að hafa í huga að
deildir eru grunneiningar skólans og
aðstaðan og viðhorf þeirra ólík. Við
viljum eins og ég sagði áður bæta
þjónustuna enn frekar til að styrkja
okkur í samkeppninni við innlenda og
erlenda skóla.“
Er eitthvað sem mælir gegn skóla-
gjöldum?
Helstu rökin gegn skólagjöldum í
framhaldsnámi eru þau að með því að
taka þau upp þá yrði jafnræði ekki
tryggt. Ég tel þetta ekki alls kostar
rétt. Þegar einstaklingur ákveður að
fara í framhaldsnám þá hefur íslenska
ríkið þegar staðið straum af kostnaði
vegna fyrstu háskólagráðu nemand-
ans og því spyr ég, er það eðlilegt að
það greiði einnig fyrir aðra háskóla-
gráðu? Þetta er eitthvað sem ég tel að
fólk megi gjarnan velta fyrir sér. Þau
skólagjöld sem við erum að ræða um
eru einungis hluti af þeim kostnaði
sem hlýst af náminu auk þess sem
aðrir skólar leggja á hærri skólagjöld.
Það má til sanns vegar færa að þeir
nemendur sem lokið hafa framhalds-
námi fái hærri laun en aðrir sem ekki
hafa lokið því. Þess vegna er þetta
nám fjárfesting fyrir þjóðfélagið en
ekki hvað síst fyrir einstaklingana
sjálfa. Skólagjöld eru í háskólum víða
um heim og oft fá afburða nemendur
þau felld niður. Það hefur verið rætt
um að ef skólagjöld verða tekin upp
þá muni deildin fella þau niður hjá af-
bragðsgóðum nemendum. Að fá góða
kennslu og þjónustu hjá deildinni á að
vera eftirsóknarvert. Betri þjónusta
við meistaranema eykur rannsóknir
og bætir hagvöxt, sem svo eykur
skatttekjur ríkisins.“
Mun ekki ríkið einfaldlega lækka
sín framlög á móti?
„Ég hef enga ástæðu til að ætla svo
verði. Líttu bara á Háskólann í
Reykjavík. Ríkið hefur ekki lækkað
framlög sín til hans jafnvel þótt þar
séu innheimt skólagjöld, bæði í
grunnnámi og framhaldsnámi. Deild-
in er í samkeppni við aðra skóla sem
fá sama og við á hvern nemanda til
kennslu en þessir skólar hafa auk
þess heimild til að innheimta skóla-
gjöld í grunnnámi og framhaldsnámi
og sækja nú í rannsóknarfé eins og
Háskóli Íslands. Hugmyndir deildar-
innar miðast við að innheimta gjald
sem er um og innan við helmingur af
því sem aðrir skólar taka. Þetta er því
ekki ósanngjörn framsetning að ég tel
og íþyngir ekki nemendum okkar. Ég
tel að nemendur í HÍ og aðrir geti
ekki látið þá stöðu sem aðrir skólar
njóta sem vind um eyru þjóta. Það er í
hæsta máta ósanngjarnt gagnvart
deildinni.“
Hvað mun þetta hafa í för með sér?
„Skólagjöld í framhaldsnámi leiða
til aukinna krafna af hálfu nemenda
og það er einmitt það sem deildin vill.
Við erum ekki að reyna að byggja upp
einhverja glansímynd byggða á sandi.
Meiri kröfur nemenda eru af hinu
góða en við getum ekki komið til móts
við þær nema með auknu fjármagni.
Beiðni um heimild til að innheimta
skólagjöld í framhaldsnámi er því
ekki úr lausu lofti gripin. Þessi tillaga
er til orðin vegna fjárhagsstöðu deild-
arinnar,“ segir Ásta Dís að lokum.
Á að taka upp
skólagjöld við HÍ?
Viðskipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands
hefur óskað eftir því að fá að taka upp skóla-
gjöld við deildina. Ásta Dís Óladóttir, aðjúnkt í
viðskipta- og hagfræðideild, skýrir út hvers
vegna deildin telur nauðsynlegt að gjöldum
verði komið á.
Ásta Dís Óladóttir
● ÚT er komin bókin Horft til fram-
tíðar – stefnumótun í lifandi fyrirtæki
eftir Magnús Ívar Guðfinnsson við-
skiptafræðing.
Bókin fjallar
um mikilvægi
stefnumótunar til
að viðhalda sam-
keppnishæfi fyr-
irtækis; þannig
að horft sé til
framtíðar. Stefnu-
mótunarramminn
er kynntur í bók-
inni en hann samanstendur af fimm
þrepum sem nauðsynleg eru þegar
unnið er að því að setja saman
stefnu fyrirtækis.
Í bókinni er fjallað um nýjustu
strauma og stefnur í stefnumótun
og fjöldi dæma tekinn til að sýna
fram á árangur fyrirtækja sem hafa
beitt aðferðunum sem eru til umfjöll-
unar. Fjallað er um stefnu og
áherslur í starfsemi tveggja fyr-
irtækja, Opinna kerfa Group og
Prentmet.
Fjölsýn forlag gefur út bókina.
Horft til framtíðar
HAGNAÐUR Kögunar nam 281
milljón króna fyrstu níu mánuði árs-
ins. Á sama tímabili í fyrra nam
hagnaðurinn 84 milljónum króna.
Til Kögunarsamstæðunnar teljast
einnig dótturfélögin, Verk- og kerf-
isfræðistofunnar hf., Ax hugbúnað-
arhúss hf., Kögurness ehf. og Navi-
sion Ísland ehf.
Kögun seldi Microsoft Corporat-
ion allt hlutafé sitt í Navision Ísland
í júlíbyrjun og eru rekstrartölur
þess félags því aðeins í árshlutaupp-
gjörinu fyrir tímabilið janúar – júní
2003.
Rekstrartekjur samstæðu Kögun-
ar námu 818 milljónum kr. á fyrstu
níu mánuðum ársins, samanborið við
715 milljónir á sama tímabili árið
2002. Rekstrargjöld námu samtals
685 milljónum en voru 628 milljónir
fyrstu níu mánuði síðasta árs.
Rekstrarhagnaður fyrir fjármagns-
liði nam 133 milljónum króna sem er
16,3% af rekstrartekjum. Sambæri-
legar tölur fyrir fyrstu níu mánuði
ársins 2002 voru þær að rekstrar-
hagnaður fyrir fjármagnsliði nam 87
milljónir króna sem var 12,2% af
rekstrartekjum.
EBITDA, þ.e. hagnaður fyrir af-
skriftir og fjármagnsliði, er 150
milljónir eða 18,3% af rekstrar-
tekjum. Sambærilegar tölur fyrir
sama tímabil árið 2002 eru 116 millj-
ónir eða 16,2% af rekstrartekjum.
Fjármunatekjur umfram fjár-
magnsgjöld nema samtals 173 millj-
ónum en voru 21 milljón fyrir fyrstu
níu mánuði ársins 2002. Megin-
ástæða þessarar miklu hækkunar á
fjármagnstekjum er söluhagnaður
samstæðunnar af Navision Ísland
ehf. að fjárhæð 140 milljónir og Ax
Business Intelligence A/S (dóttur-
félagi Ax hugbúnaðarhúss hf.) að
fjárhæð 34 milljónir.
Heildareignir Kögunar þann 30.
september 2003 nema samtals 1.405
mkr. Á sama tíma námu heildar-
skuldir 592 mkr.
Veltufé frá rekstri á tímabilinu
janúar til september 2003 nam sam-
tals 124 milljónum. Handbært fé frá
sama tímabili nam 93 milljónum. og
veltufjárhlutfall var 2,7.
Eiginfjárhlutfall samstæðunnar
er 78% og arðsemi eigin fjár á árs-
grundvelli er 66%.
Mun meiri
hagnaður
hjá Kögun
element
Element hf er FRAMSÆKIÐ fyrirtæki á sviði NAVISION kerfislausna.
Við erum ekki í hópi þeirra stærstu en hjá okkur skiptir
HVER EINASTI VIÐSKIPTAVINUR öllu máli.
Þess vegna
• bjóðum við einungis upp á fyrsta flokks lausnir
• bregðumst við alltaf fljótt við kalli viðskiptavina okkar
• bjóðum við þjónustu á lægra verði
• státum við af ánægðum viðskiptavinum á borð við Osta- og smjörsöluna,
Flugleiðahótelin, 3X Stál, Frumherja, DHL o.s.frv.
Hringdu í síma 455 7000 og kynntu þér
hvað við getum gert fyrir þitt fyrirtækið.
V E R T U Þ A R S E M Þ Ú S K I P T I R M Á L I
www.element.is
Sætún 8, 105 Reykjavík
Faxatorgi, 550 Sauðárkrókur