Morgunblaðið - 20.11.2003, Qupperneq 4

ÞAU eru orðin myndarleg hlýra-
seiðin í tilraunaeldinu hjá Hlýra ehf. í
Neskaupstað. Um 1.000 seiði eru í
eldisstöðinni, sem klöktust út í febr-
úar síðastliðnum, og er meðalþyngd
þeirra orðin um 70 grömm. Hjá Hlýra
ehf. eru nú að hefjast rannsóknir á
vexti og viðgangi þessara seiða, sem
standa eiga yfir fram á næsta sumar.
Nokkur þúsund hrogn
Að sögn Sindra Sigurðssonar, fram-
kvæmdastjóra Hlýra ehf., eru hlýra-
seiðin heilbrigð og þrífast mjög vel og
ekkert óvænt komið upp á frá því þau
klöktust út. En næstu vikur og mán-
uði komi í ljós hversu vel þau muni
vaxa og dafna í eldinu. Hlýraseiðin
eru fóðruð á fóðri frá Fóðurverk-
smiðjunni Laxá og Sindri segist
reikna með að þyngd þeirra verði orð-
in um og yfir 500 grömm næsta vor.
Nú í haust náðust nokkur þúsund
hrogn í eldisstöðinni sem búið er að
frjóvga og eiga að klekjast út í mars.
Það er önnur hrygningin hjá Hlýra
ehf. sem næst að frjóvga, en þau seiði
sem nú eru að fara í eldi voru fyrstu
hlýraseiðin sem klöktust út í stöðinni.
Sá árangur var mjög mikilvægur og
markaði nokkur tímamót í eldistil-
raunum Hlýra ehf.
Hlýri var stofnaður seint á árinu
2000 og segir Sindri að fyrsta árið hafi
að mestu farið í það að byggja upp að-
stöðu fyrir eldið. Síðastliðið haust hafi
þeir svo verið tilbúnir til að kreista
fyrstu fiskana til að ná hrognum og
sviljum og afraksturinn af því séu
þessi þúsund seiði, sem nú séu í stöð-
inni.
Ýmiss konar tilraunir
„Við notum þessi seiði til ýmiss konar
tilrauna og rannsókna til að byggja
frekara framhald á. Við ætlum til
dæmis að skoða skyldleika íslenzka
hlýrans við frændur sína í Noregi og
Kanada og reyna að kanna hvort
nokkur marktækur munur sé á þess-
um stofnum hvað varðar kosti til eldis
eins og vaxtarhraða og frjósemi. Síð-
an er ætlunin að nota þessi seiði til
undaneldis, til að byggja upp klak-
fiskastofn, og eru þau því ekkert á
leiðina á markað,“ segir Sindri.
Kreisting í haust gekk ekki eins vel
og vonazt hafði verið til. Sindri segir
að þar hafi mestu valdið utanaðkom-
andi aðstæður eins og hár sjávarhiti.
Hlýri hafi til þessa fengið fiskinn af ís-
fisktogaranum Bjarti, en vegna
hækkandi sjávarhita hafi nánast ekk-
ert verið af hlýra á veiðislóðinni. Fyr-
ir vikið hafi það farið svo að aðeins
hafi fengizt hrogn úr einni hrygnu
sem hafi verið í stöðinni síðan 2001.
Staðreyndin sé sú, að klakið þurfi
að byggjast á eldisfiski og það taki um
þrú til finm ár fyrir hlýra að verða
kynþroska og fyrr verður ekki hægt
að byggja upp klakstofn. Eigi að
byggja klakið á villtum fiski, séu þar
allt of margir óvissu- og áhættuþætt-
ir. „Markmiðið er að
framleiða nægilega
mikið af seiðum til að
byggja matfiskeldi á í
framtíðinni. Nú erum
við að byggja upp
þekkingu á klakinu,
áframeldi seiðanna og
vexti þeirra í eldinu.
Þegar sú þekking ligg-
ur fyrir og nægilegt
magn af seiðum skilar
sér úr klakinu, eru
komnar forsendur fyrir matfiskeldi.
Tilefni til bjartsýni
Varðandi markað eru menn bjartsýn-
ir á að nægjanlega hátt verð fáist fyrir
afurðir til að endar nái saman. Í þeim
efnum hafa Norðmenn gert könnun á
markaði fyrir hlýra í Evrópu. Niður-
stöður þeirrar könnunar gefa tilefni
til bjartsýni. Í vor var slátrað í Noregi
hlýra sem fór allur á heimamarkað,
það verð sem þar fékkst var ágætt og
gefur verkefninu fínt veganesti. Ann-
að er í raun ekki hægt að segja um
markaðinn fyrr en varan sem á að
bjóða er tilbúin. Það gerist ekki fyrr
en nægjanlegt magn af seiðum verður
til og til þess þarf frjóvgun og klak að
ná ákveðnum stöðugleika,“ segir
Sindri Sigurðsson.
Hlýrinn dafnar vel
Erum að afla okkur þekkingar til að byggja upp framhaldið
Ljósmynd/Ari Benediktsson
Sindri Sigurðsson hugsar vel um hlýrana sína.
NORÐMENN og Rússar hafa náð
samkomulag um heildarkvóta á
þorski í Barentshafi á næsta ári.
Samkvæmt því verður heimilt að
veiða þar 486.000 tonn alls, miðað við
óslægt, en á þessu ári er leyfilegur
heildarafli 395.000 tonn. Aukningin
nemur 23%. Kvóti af þorski á grunn-
sævi minnkar úr 40.000 tonnum í
20.000, en ýsukvótinn verður aukinn
um 30.000 tonn. Þá hefur verið
ákveðið að engar loðnuveiðar verði
leyfðar á næsta ári.
6.200 tonna kvóti af slægðu
Samkvæmt þessu eykst þorskkvóti
íslenzkra skipa í Barentshafi úr ríf-
lega 5.000 tonnum í ár í um 6.200 tonn
á næsta ári af slægðum þorski. Á
þessu ári var þorskkvóti íslenzkra
skipa innan lögsögu Rússlands í Bar-
entshafi um 1.940 tonn og um 3.100
tonn innan norsku lögsögunnar af
slægðum þorski samkvæmt úthlutun
Fiskistofu. Miðað við 23% aukningu
kvótans aukast þessar veiðiheimildir
samtals um nálægt 1.200 tonn. Verð-
mæti aukningarinnar gæti verið um
og yfir 200 milljónir króna miðað við
að aflinn verði frystur um borð.
Heildarkvótinn, 6.200 tonn af
slæægðum þorski auk meðafla, gæti
þá skilað ríflega einum milljarði
króna. Því má svo bæta við að útgerð-
ir á Bretlandi og í Þýzkalandi í eigu
Íslendinga hafa umtalsverðar þorsk-
veiðiheimildir í Barentshafinu, þann-
ig að á næsta ári gætu aflaheimildir
þar skilað milljarða tekjum fyrir ís-
lenzka aðila.
Að meðtöldum veiðiheimildum í
þorski á grunnsævi verður leyfilegur
heildarafli af þorski í Barentshafi á
næsta ári 506.000, sem er um 16%
aukning. Í hlut annarra landa en
Noregs og Rússlands koma á næsta
ári 68.800 tonn í stað 55.900 tonna á
þessu ári og er aukningin 23,1%.
Rússar og Norðmenn skipta því á
milli sín 437.200 tonnum. 212.600
tonn koma í hlut Rússa og 224.600 í
hlut Norðmanna.
Með ákvörðuninni er heildaraflinn
mun meiri en Alþjóðahafrannsókna-
ráðið lagði til, en tillaga þess var um
að ekki yrði veitt umfram 400.000
tonn. Ákvörðunin er tekin á grund-
velli aflareglu sem Rússar og Norð-
menn hafa sett sér og byggist á því að
veiðarnar séu bæði sjálfbærar og að
jafna sveiflur í afla milli ára. Í frétt
frá norska sjávarútvegsráðuneytinu
segir að staða þorskstofnsins sé góð
og búast megi við áframhaldandi
vexti hrygningarstofnsins. Þar segir
ennfemur að það sé áhyggjuefni hve
staða þorsks á grunnsævi sé slæm og
reynt verði að beina veiðum úr hon-
um yfir í Barentshafsþorskinn.
Samkomulag er ennfremur um það
að svokallaður rannsóknarkvóti skuli
á næsta ári dreginn frá úthlutuðum
heildarkvóta hvors lands fyrir sig, en
til þessa hafa bæði löndin getað aukið
heimildir sínar um 7.500 tonn af
þorski á ári í skjóli rannsókna. Þá er
ákvæði um aukið eftirlit, sérstaklega
til að koma í veg fyrir ólöglega um-
skipun afla úti á sjó.
Á næsta ári verður ýsuaflinn auk-
inn úr 101.000 tonnum í 130.000 tonn.
Norðmenn fá að veiða 280.000 kónga-
krabba og Rússa hálfa milljón. Engar
loðnuveiðar verða leyfðar og sömu
sögu er að segja um karfann, en hann
má þó veiða sem meðafla eins og ufs-
ann.
Kvóti í Barentshafi aukinn um 25%
Hlutur Íslendinga eykst um 1.200 tonn af slægðum þorski að verðmæti ríflega 200 milljónir króna
)*+$ $
!,
$- 
)*$

$ $$
.+$ $

 


)

! (
/"$ %""
$
0*$$"
.$
/" $" 10*$$"
."
$

  



    2

 !"""
2
32

#$! "
#% ! "
 

"&!"""
  
3

'#'!&""
''!&""

  (
)
 '""  '""

     




  
* '""


* '""


. 
 /
 (+$&$

(0 
1

 &

0 /
 (+$&$

(0 1

 &

+/
 (+$&$

(0 1

 &

1 /
2 (+$&$

(0 1

 &

2

3
2
323
424
42
25
23
425
424
2
52
2

&3

22

 2

32

2



2
3


  )

  + %
$

6
.
7
87

 +

"& 
*  ,

+

"& 
*  - +

"& 
*  4

5







4

5



4

5





4

5



4

5





4

5



5

3

3





&$  4
$(&$  5$"
.$64 ""$
$ "" $   
9 
9 
9
             
4   /
# -5
1'
$3
77#7)
$&$
# $   '
"& '
&#6 
'

3
92#74

9 
9
7
 ('
&'

:;

.7
  /
4   % 1'
$ #7
 &

 54'$%
 7'
$
23
7
 #5
9 &&   
324  7 #
9 &&   
4"

 4"

 4"


7$"

!.

4
5


4

5


4

Svo virðist sem þeim, sem fá úthlutað byggðakvóta sjáv-arútvegsráðuneytisins, þyki ekki að hlaupið hafi á snæriðhjá sér. Viðbrögð margra byggðarlaga benda til þess aðfengurinn þyki hinn mesti ódráttur. Nú hefur Fiskistofa
skipt úthlutuðum byggðakvóta 12 sveitarfélaga á milli þeirra báta
og skipa, sem talin eru koma til greina í hverju sveitarfélagi sam-
kvæmt ákveðnum reglum vegna þess að viðkomandi sveit-
arstjórnir vilja ekki koma nálægt því verki. Reglurnar eru skýrar!
„Ráðuneytið skal skipta þeim veiðiheimildum sem koma í hlut
hvers sveitarfélags milli einstakra fiskibáta sem skráðir eru frá
viðkomandi sveitarfélagi 1. september 2003. Skal úthluta til ein-
stakra aflamarksskipa og krókaaflamarksbáta hlutfallslega miðað
við heildaraflamark þeirra í botnfiski, í þorskígildum reiknað,
miðað við úthlutun til þeirra á grundvelli aflahlutdeilda í upphafi
fiskveiðiárs 2003/2004. Við úthlutun skal heildaraflamark ein-
stakra báta ekki aukast um meira en 100% miðað við úthlutun í
upphafi fiskveiðiárs 2003/2004 og enginn bátur skal hljóta meira
en 15 þorskígildislestir miðað við ós-
lægðan fisk. Afla sem úthlutað er
samkvæmt þessari grein er skylt að
landa til vinnslu innan hlutaðeigandi
sveitarfélags.“
Þessum heimildum er úthlutað til
sjávarbyggða sem lent hafa í sér-
stökum vanda. Vandinn er greindur
eftir fimm meginþáttum: tekjum
undir landsmeðaltali; stærð sjávarbyggða innan sveitarfélags;
fólksfækkun; samdrætti í afla samkvæmt upplýsingum Fiski-
stofu; samdrætti í aflaheimildum samkvæmt upplýsingum Fiski-
stofu; samdrætti í vinnslu samkvæmt upplýsingum Fiskistofu.
Ígildi 1.500 tonna af þorski geta sjálfsagt ráðið úrslitum um af-
komu einstakra sjávarbyggða, en að dreifa þeim í svo smáum
hlutum að engum gagnist skapar ekkert annað en úlfúð og leið-
indi, sem flestir vilja halda sig fjarri. 5,5 tonna úthlutun til sjö tog-
ara á Akureyri er ekki einu sinni hlægileg. Hún er miklu fremur
sorgleg. Hvernig er hægt að fá það út að mesti útgerðarbær
landsins hafi orðið fyrir slíkum áföllum að nauðsynlegt sé að út-
hluta stærstu skipum landsins nokkrum kílóum af þorski?
Við úthlutun þessara heimilda er það skilyrði sett að aflanum sé
landað til vinnslu í heimahöfn. Hvers vegna er þá verið að úthluta
frystitogurum hluta þessara heimilda. Telst frystitogarinn Júlíus
Geirmundsson heimahöfn? Í öðrum tilfellum fá bátar, sem skráðir
eru á viðkomandi stöðum hluta af heimildunum, þótt þeir hafi ekki
komið til skráðrar heimahafnar árum saman og aldrei sent þang-
að afla til vinnslu. Á Vörður ÞH, sem er skráður í Grýtubakka-
hreppi, en verið árum saman verið gerður út frá Grindavík og
landað að mestu í gáma til útflutnings, að sigla norður til Greni-
víkur með sinn skerf úr byggðakvóta Grýtubakkahrepps, 872 kíló,
svo ÚA geti unnið hann þar?
Ef svona aðgerðir marka ekki skipbrot ákveðinnar stefnu, hvað
gerir það þá?
BRYGGJUSPJALL Hjörtur Gíslason
Bjarnargreiði!
Ef svona aðgerðir
marka ekki skip-
brot ákveðinnar
stefnu, hvað gerir
það þá?
hjgi@mbl.is