Vísir - 17.10.1980, Blaðsíða 9

Föstudagur 17. október 1980
vtsm
9
*
Sr. Arngrlmur Jónsson, prestur I Há- Jónas Gislason, dósent viö Hóskóla Is- Sr. óiafur Skúlason, dómprófastur I Sr. Pétur Sigurgeirsson, vigslubiskup á
teigssókn. lands. Reykjavik. Akureyri.
um
HskuDSkjðr
og Uaðamenn
Opið bréf til ritstjóra Vísis
Um biskupskjör — og
blaðamenn
Opiö bréf til ritstjóra Visis.
Góöir ritstjórar Visis.
Visir kemur aö jafnaöi á
heimili mitt i Skálholti, og
þakka ég hann. Þó er nú þar
komiö, aö ég sendi fáein um-
vöndunarorð. Vona ég, aö þeim
veröi drengilega tekið.
Nýr tónnog vondar
grunsemdir
Blaðamönnum verður nú tiö-
rætt um biskupskjör og mun
Iengum þykja með ólikindum.
Hitt vekur aftur á móti furöu
margra presta og annars
kirkjufólks, að skrifin eru með
öðru bragði en áöur hefir tiök-
azt. Biskupar hafa flestir verið
virtir meira en aðrir menn á Is-
landi. En nú kveöur við nýjan
tón. Viröist helzt mega ætla, aö
biskupskjör sé einhver stráka-
leikur — eða iþróttakeppni.
Þaö kynni aö hvarfla aö ykk-
ur, að ég ætlaði mér aö hengja
bakara fyrir smiö, en ég skal
strax játa, aö mér er vel kunn-
ugt, hverjir hófu þessa umræðu.
ÍMér er sagt, aö Frjáls verslun
og Dagblaöið hafi biskupskjör
oft á oröi, en þau blöö sé ég
sjaldan og get þvi ekki rætt
umskrif þeirra að sinni. Þaö er
þó grunur minn, aö i þeim hafi
eitt biskupsefni veriö oftar nefnt
en önnur.
En nú skal senn vikja aö Visi.
Um þær mundir, sem presta-
stefnu lauk i sumar, birtu sum
blöðin viötöl viö tvo presta á-
samt myndum af þeim, og voru
þeir nefndir „frambjóöendur”
til biskupskjörs. Siöan leiö lik-
lega nærri mánuöur. Þá var
skýrt frá þvi i hógværri smá-
frétt i Morgunblaðinu, aö sira
Arngrimur Jónsson, heföi aö-
spurður, greint blaöamanni
Morgunblaösins frá þvi, aö
nokkrir prestar heföu beöiö
hann þess að mega nefna nafn
hans viö biskupskjör.
En nú brá svo viö, aö blaöa-
menn annarra blaða virtust
ekki hafa áhuga á slikri fregn.
Þó birtist litlu siöar smástúfur,
liklega i Pokahorni VIsis, um
þaö, aö Jónas Gislason, dósent,
hefði hætt viö „framboö”. 1 lok
hennar var þess aöeins getiö, að
sira Arngrimur Jónsson væri
nú nefndum sem biskupsefni.
Þessu næst gerist það svo I
september, aö sagt er frá þvi I
Sandkornaþætti VIsis, aö Frjáls
verzlun og Dagblaöiö hafi á
orði, aö „kunnugir” telji sira
Ólaf Skúlason eiga fylgi aö
fagna meöal presta, vegna þess
aö þeir vilji margir fá biskup,
sem kunni aö fara meö sjóði og
fjalla um kjaramál. Mynd af
sira Ólafi fylgir aö sjálfsögöu.
Ég skal taka fram, aö ég viröi
þaö, aö sá, sem tekur þetta upp I
Visi, ritar undir nafni og greinir
frá heimildum.
óviljaverk eða
ásetningur
Föstudaginn 3. okt. sl. þótti
mér og fleirum svo mælirinn
fullur — satt bezt að segja. Þá
kemur „úr pokahorni” Visis
spurningin: „Fer Jónas 1
biskupskjör?” Slik er fyrirsögn-
in. Aö sjálfsögöu er mér ljóst, aö
ég þarf ekki aö skýra ykkur frá
efni pistilsins, en hins vegar
vildi ég mega segja ykkur frá
þvi hvernig efni hans kom mér
og fleirum fyrir sjónir.
Einsætt virðist, að hann sé af
ráönum hug skrifaöur til hnjóös
um þá sira Arngrim Jónsson og
Jónas Gislason, dósent, einkum
sira Arngrim. Berum oröum er
raunar sagt, aö sira Arngrimur
hafi veriö talinn helzti stuðn-
ingsmaður Jónasar sem
biskupsefnis, en slðan svikiö
hann i tryggðum, á meöan hann
var erlendis, og sjálfur lýst yfir
þvi i prestahópi, aö hann gæfi
kostá sértil biskupskjörs. Siöan
er aö þvi látiö liggja, aö sira
Jónas hafi þótzt hart leikinn við
heimkomuna og sé hann þó ekki
af baki dottinn. Er haft
eftir „áreiöanlegum heimildum
utan af landi”, aö hann hafi far-
ið vitt um til aö kanna fylgi sitt.
Og loks er svo fram tekiö, aö
sira Arngrimur sé hinn harö-
sviraöasti og veröi honum ekki
haggaö.
Gjarna vildi ég trúa þvi sjálf-
ur, aö hér væri fremur vanhugs-
aö óviljaverk en illur ásetning-
ur, en hjá þvi getur ekki fariö,
aö skrif af þessu tagi veki grun-
semdir um, aö eitt hinna svo-
nefndu biskupsefna eigi meiri
samúö aö fagna hjá blaöamönn-
um Visis en önnur. Meira aö
segja veröur þvi varla forðaö,
aö þetta biskupsefni og nánir
stuðningsmenn þess veröi fyrir
grunsemdum um að eiga hér
hlut aö máli. En þeir menn
munu aö sjálfsögöu bera af sér
gruninn, séu þeir saklausir.
Sannleikur og kjarni
máls
Vegna pistilsins „úr poka-
neöanmals
Séra Guðmundur óli
ólafsson i Skálholti gerir
hér að umtalsefni það
sem birst hefur í Visi um
væntanlegt kjör biskups
islands/ veltir fyrir sér
hvaða skýringar geti ver-
ið á þeim fregnum og
fjallar loks almennt um
biskupskjör og eðli
biskupsembættisins.
horninu” vil ég skýra frá þvi, aö
ég var sjálfur viöstaddur, þegar
fáeinir prestar báöu slra Arn-
grlm leyfis, fyrir sig og aöra, til
aö mega nefna nafn hans viö
biskupskjör. Jónas Glslason,
dósent, var þar einnig staddur
og fyrir nokkru kominn heim úr
fræöaleyfi sinu. Veit ég ekki
betur en hann væri þá sama
sinnis og aðrir, sem þar voru.
Mér þykja þvl aödróttanir poka-
hornsins til slra Jónasar heldur
grófar.
Þegar þetta gerðist, — 14. júll
I sumar, var ekki vitaö um nein
samtök presta um önnur
biskupsefni en þá sira Pétur,
vígslubiskup og sira Ólaf, dóm
prófast. Þaö er mjög likleg til-
gáta, aö sira Arngrimur heföi
reynt aö styöja sira Jónas, ef til
þess heföi komiö. En til þess
kom ekki, vegna þess, aö ljóst
var orðiö, aö sira Arngrimur
naut meira og almennara
trausts en aðrir, sem nefndir
höföu verið sem biskupsefni.
Um sira Arngrim ætla ég
ekki að fjölyrða. Hann gekkst
ekki undir þaö af neinum viga-
móöi aö veröa biskupsefni,
heldur af kristinni hógværö,
sem honum er gefin. Enginn
prestur mun hafa frá þvi aö
segja, aö hann hafi heyrt slra
Arngrim lýsa yfir því i presta-
hópi, að hann gæfi sjálfur kost á
sér til biskupskjörs. Og fáir
hygg ég, aö þeir séu, sem leitaö
hafi eftir þvi viö hann aö hann
drægi sig i hlé. Slra Arngrimur
er kunnur aö þvi aö vera heill i
starfi sínu, einaröur og hrein-
skiptinn viö hvern, sem er að
eiga, og hollur bræörum sinum
og vinum.
Þaö sem Frjáls verzlun hefur
eftir „kunnugum” um biskups-
kjör, fjármál og kjaramál
presta, er dálltiö spaugilegt,
satt bezt aö segja. Þeir „kunn-
ugir”, sem til er vitnað, hljóta
aö vera ókunnugir meöal
presta. Eöa trúir þvi einhver, aö
prestar séu orönir svo „upp á
heiminn”, aö þeir kjósi fremur
fjármálamann en kennimann á
biskupsstól. Kjaramál presta
eru reyndar litt I höndum
biskups, heldur i höndum
Prestafélags Islands. En hafi
einhverjir prestar þau I huga
viö biskupskjör, þá munu þeir
efalaust minnast þess, aö slra
Arngrlmur Jónsson sat I stjórn
Prestafélags Islands I áratug á
þeim árum, þegar einna helzt
vannst á I kjaramálum stéttar-
innar, og sparaöi sig hvergi.
Hann skalvera
bræll yðar
Loks vildi ég mega bæta fá-
einum almennum athugasemd-
um um biskupskjör:
1 fyrsta lagi er fráleitt aö tala
um framboö og frambjóöendur
til biskupskjörs. Þau orö eru
sótt i kosningabaráttu stjórn-
málamanna, sem er óskyld
kjöri biskups. I biskupskjöri er
enginn boöinnfram.Þar er ekki
einu sinni um umsækjendur aö
ræöa, þvi aö biskupsembætti er
ekki auglýst laus til umsóknar.
Kjörgengir, að islenzkum lög-
um, eru aö visu einungis þeir,
sem lokið hafa embættisprófi i
guöfræöi, en aö ööru leyti er
kosning biskups óbundin meö
öllu. Hins vegar fer svo i reynd,
aö sjálfsögðu, að prestar og aör-
ir, sem kosningarétt hafa, ræða
saman um biskupskjör I sinn
hóp til þess að forða þvl, aö at-
kvæöi falli um of á dreif. Þaö er
augljós nauösyn.
Færi svo, aö einhver prestur
eöa guöfræöingur tæki aö sækja
mjög fast eftir biskupsdómi og
berjast fyrir eigin kjöri, væri
jafnframt ljóst oröiö, aö hann
væri manna slzt fallinn til þess
aö veröa biskup. Slik framkoma
bryti gersamlega I bága viö
kristna siöfræöi og skilning
kirkjunnar á embætti biskups
meö likum hætti og embættasöl-
ur á miðöldum. A embætti
prests og biskups er ekki neinn
eðlismunur I vorri kirkjudeild.
Biskupinn er prestur, og prest-
arnir eru biskupar hver I sinum
söfnuöi. Þaö, sem veldur mun-
inum, er i raun einungis, aö
prestarnir kjósa einn úr sinum
hópi sem leiötoga. Hann veröur
prestur prestanna, — hiröir
hiröanna. Prestarnir veröa
söfnuöur hans. Hann skal fyrst
og fremst vera sálusorgari
þeirra, vera þeim til trausts og
halds I öllu starfi þeirra.
Sé þetta haft i huga, er ljóst,
aö ósæmandi væri, aö prestar
færu aö olnboga sig aö biskups-
stólnum. Jesús sagöi: „Hver
sem upphefur sjálfan sig, mun
niöurlægjast. Og sá, sem niöur-
lægir sjálfan sig, mun upphaf-
inn verða”, og „sá, er vill yöar á
meöal vera fremstur, hann skal
vera þræll yðar”. — Allt annaö,
sem skráö stendur I Nýja testa-
mentinu um embætti, viröingar,
köllun og þjónustu meöal krist-
inna manna, er i samhljóöan við
þetta. Kristnir menn skulu ekki
leita þess, sem sjálfra þeirra er,
heldur þess, sem Krists er, —
vera meö sama hugarfari sem
sem hann og meta meö litillæti
hver annan meira en sjálfan sig.
Góöir ritstjórar. Ég sendi
þetta bréf i trausti þess, aö þiö
ljáiö þvi rúm á síöum ykkar. Ég
treysti góövild ykkar og biö
ykkur að stuöla aö þvl, aö blaða-
menn taki upp betri tón aö
..syngja” viö um biskupskjör.
Meö góöum óskum og kveöj-
um.
Skáiholti, 9. okt. 1980
Guöm. Óli ólafsson.