Vísir - 23.10.1980, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 23. október 1980.
vísm
Landbúnaðarmál hafa mikið verið rædd
siðustu vikur og mánuði einkum framleiðslutak-
markanir þær sem nú er unnið að m.a. með
álagningu kjarnfóðurgjalds.
Einn af þeim sem kvatt hafa sér hljóðs um
þetta efni er Guðbjörn Guðjónsson forstjóri sem
ritar grein i Vísi mánudaginn 13. okt. s.l. Guð-
birni er málið óneitanlega skylt, þvi hann hefur
undanfarin ár rekið umfangsmikinn kjarnfóður-
innflutning, aðallega fóður handa svinum og ali-
fuglum.
Ótakmörkuð
framleiðsla
1 upphafi greinarinnar er
fjallað um offramleiðsluvanda-
mál í sauðfjár- og nautgripa-
framleiðslunni og um fram-
leiðslustjórn, þ.e. kvótakverfið
og kjarnfóðurgjaldið. Þar segir:
„En ástæðan fyrir offram-
leiðsluvandanum er röng stýr-
ing enda öllum ljóst að fái menn
að framleiða ótakmarkað magn
af einhverri vörutegund án til-
Ein stétt skattleggur
aðra.
„En hvernig getur einni stétt
manna leyfst að skattleggja
aðra stétt manna eftir geð-
þótta? Hver eru rökin sem rétt-
læta svívirðuna?” spyr Guð-
björn i grein sinni og á þar við
kjarnfóðurgjaldið.
Sá einkennilegi misskilningur
virðist býsna algengur að ali-
fugla- og svinabændur tilheyri
ekki bændastéttinni. Þessir
FranHetðsti
sliórn
-------------------------{<** 'mmii .
M»l«yr» W * ’M*' f ******..................................................................t"T"S
**«•■*•< þ*«. >!! »þoiw »« < IS*
«ra 4 V4 ír<9!<<»> aðt.v 4.

„Aðgeröir í skjoli
niðurgreídds foðurs
neðanmálsl
sStátUiígR-
«*$
:U»r if «»íft« «■§,«« i?iv5«><»
<er»t)4r: ' »"< t*«xi
í>»kws?jðfft*r «9
ftftftftrs *J svit-
««» : * »di> v •'•-« »•*
> »>ftu«i srm v,ð »*r
*»íf » Vi$« f frir ftðkkrí). ;
»**#»***•»»**•
frvtv *>■<: *
» : >»|
að svo sé að einhverju leyti, en
megnið af þessum lcostnaði
lendir þó að lokum á neytend-
um.
Herkostnaðurinn kemur fram
i slakri fjárhagsstöðu búgrein-
arinnar, söfnun lausaskulda og
auknum fjármagnskostnaði.
Þessum aukna kostnaði verður
svo ekki mætt nema með þvi að
hækka verðið til meytenda. Að
minu mati er samstöðuleysi og
hagræðingarverkefna i þágu
búgreinanna og ætti það að auð-
velda slikt samstarf.
Eiga að standa saman.
Vonandi tekst alifluglabænd-
um að sameinast um sölumál
sin i framtiðinni. Það myndi
skapa þeim sjálfum meira
öryggi og stuðla að betri nýtingu
markaðarins. Það myndi einnig
koma neytendum til góða i jafn-
ara framboði, t.d á eggjum og i
lægra vöruverði.
í þessu sambandi má benda á
að markaðurinn á Keflavikur-
flugvelli nýtist ekki vegna þess
að hér eru egg ekki metin og
stimpluð.
Nú hefur verið ákveðið að
svina- og alifuglabændur fái
20% þess kjarnfóðurgjalds sem
þeir greiða til sameiginlegra
hagræðingæverkefna i þágu bú-
greinanna og ætti það að auð-
velda slikt samstarf.
ailra hagur
lits til markaðsmöguleika og fá
ávallt fullt verð fyrir hlýtur illa
að fara”.
Bændum eru tryggðar út-
flutningsbætur að vissu marki
eins og allir vita. Þar fyrir utan
bera þeir ábyrgð á framleiðsl-
unni sjálfir. Þetta er grund-
vallaratriði sem hafa verður i
huga þegar rætt er um þessi
mál. Enda þótt Alþingi hafi á
undanförnum árum talið sér
skylt að leggja fram nokkurt
viðbótarfé til útflutningsbóta,
meðan bændur aðlaga sig
breyttum aðstæðum, hafa þeir
sjálfir orðið að taka á sig veru-
legan halla af útflutningnum.
T.d. vantaði kr. 67,-pr. kg. á að
bændur fengju fullt verð fyrir
dilkakjötið á s.l. ári og kr. 5,-á
hvern mjólkurlitra.
Um ótakmarkaða framleiðslu
á fullu verði i sauðfjár- og naut-
gripaafurðum er þvi ekki að
ræða.
Vilja loks sporna við.
Þá segir:
„Þetta hefur forysta bænda-
samtakanna (kúa- og sauðfjár-
bænda) nú loks séð og vilja
sporna við”.
Þessi ummæli eru mjög vill-
andi. Forystumönnum bænda er
fyrir löngu ljóst að sú trygging
sem i útflutningsbótunum felst
hefur þvi aðeins gildi að fram-
leiðslunni sé haldið innan tiltek-
inna marka. Allt frá 1968 hefur
verið beðið um heimildir til
framleiðslustjórnunar en
Alþingi sinnti þvi engu þar til á
s.l. ári. Ef ákvæði um fram-
leiðslustjórnun, þ.e. fóðurbætis-
skatt, hefðu verið lögleidd á
árunum 1976-1977 má með
nokkurri vissu fullyrða að aldrei
hefði komið til þess vanda sem
nú er við að striða. A þeim árum
snar lækkaði verð á innfluttu
fóðri. Árið 1975 mátti kaupa 1,5
kg. af innfluttu fóðri fyrir and-
virði 1 mjólkurlitra en árið 1977
mátti kaupa 2 kg. af fóðri fyrir
andvirði mjólkurlitrans. Hlið-
stærð lækkun varð á fóðri
alifugla- og svina. Þetta lága
kjarnfóðurverð hefur haldist
siðan. Það er megin orsökin fyr-
ir hinni miklu aukningu i
mjólkurframleiðslunni árin 1977
og 1978, þvi mjólkurkúm fjölg-
aði ekki að marki þau ár, og á
nokkurn þátt i aukinni dilka-
kjötsframleiðslu einnig.
merin eru auðvitað hluti af
bændastéttinni og stunda flestir
aðra framleiðslu jafnframt.
Egg og kjúklingar eru fram-
leidd i einhverjum mæli til sölu
á yfir 1.000 býlum um allt land
og svin eru á 120-130 býlum
á landinu. Á 8 búum eru 5000 ali-
fuglar eða fleiri. Þessir 8 bænd-
ur eiga 36% hænsnastofnsins og
stunda yfirleitt ekki aðra fram-
leiðslu en viðast annarstaðar er
þetta hliðarbúgrein með sauð-
fjár og nautgripaframleiðslu.
Bændur hafa allir sömu
skyldur og njóta sama réttar.
Þeir framleiða allir fyrir sama
markað og aðgerðir til að hafa
hemil á framleiðslu einhverrar
vörutegundar t.d. kjöts varða
alla þá sem framleiða kjöt.
„Leysa framleiðslu-
vandamálin hjálpar-
laust”.
Á undanförnum árum hafa
bændur byggt upp mjög full-
komið sölukerfi fyrir afurðir
sinar. Mest af svinakjötstram-
leiðslunni fer um þetta almenn a
sölukerfi landbúnaðarins en þar
hafa alifuglaframleiðendur sér-
stöðu. Þar hefur ekki tekist
samstaða um sölumálin og
flestir framleiðendur sjá sjálfir
um sölu afurðanna. Oðruhverju
koma upp offramleiðsluvanda-
mál sem eru „leyst” með undir-
boðum og skæruhernaði á
markaðnum i stað þess að leysa
þau á félagslegan hátt. Flestir
alifuglaframleiðendur eru illa i
stakk búnir að mæta skakkaföll-
um sem af þessu leiða. Margir
bera þungan kostnað af nýleg-
um fjárfestingum rétt eins og
aðrir bændur, og i hverri hrinu
gefast nokkrir upp. 1 kjölfar
þessara striðsaðgerða fylgir svo
eggjaskortur og verðhækkanir
eins og nú er umtalað að verði
fyrir jólin.
Hver borgar svo þetta?
Þvi er haldið fram að ali-
fuglaframleiðendur taki sjálfir
á sig skakkaföllin. Verið getur
neöanmóls
Hákon Sigurgrímsson,
fulltrúi Framleiðsluráös
landbúnaðarins svarar
hér grein Guðbjörns Guð-
jónssonar forstjóra þar
sem fjallað var um
vandamál landbúnaðar-
ins og umdeildan kjarn-
fóðurskatt.
Áhrif niðurgreiðslna.
Guðbjörn gerir litið úr áhrif-
um hins lága kjarnfóðurverðs á
alifugla-og svinaframleiðsluna.
Raunar sannar hann hið
gagnstæða með tölum sem hann
tilgreinir um verðhækkanir á
búvörum s.l. 5 ár.
Dilkakjöt hefur hækkað um
444%, kjúklingar um 407%,
svinakjöt um 333% og egg um
295%. Þetta sýnir að fram-
leiðsla þeirra búgreina sem
nota innflutt fóður hækkar mun
minna en dilkakjötið. Þetta
verður enn ljósara ef þróunin
næstu 5 ár á undan er skoðuð
(árin 1971-1975) þ.e. árin áður en
hið ódýra kjarnfóður hóf innreið
sina.
Þau ár hækkaði dilkakjötið
um 250% kjúklingar um 216%,
svinakjöt um 247% og egg hækk-
uðu um 230%.
Þessar tölur sýna glöggt að
áður en kjarnfóðrið lækkaði
stóðu þessar búgreinar nokkuð
jafnt að vigi.
Þótt nokkur stór og tækni-
vædd bú hafi komið til sögunnar
i alifugla- og svinaframleiðsl-
unni á siðustu árum bendir allt
til þess að það sé fóðurverðið
sem hafi úrslitaáhrif á verðþró-
unina enda er fóðurkostnaður
um 60% framleiðslukostnaðar i
þessum búgreinum.
Fra mleiðslust jórnun
nauðsyn.
Það er óraunsæi að loka
augunum fyrir þvi að fram-
leiðsla svina- og alifuglaafurða
hefur aukist til muna á s.l. 3 ár-
um og mun meira en markaður-
inn tekur viþ. Þar veldur án efa
mestu hið lága kjarnfóðurverð.
Stjórnun i þessum búgreinum
er þvi nauðsyn ekki siður en i
nautgripa- og sauðfjárfram-
leiðslu.
Þetta hafa ýmsir forsvars-
menn alifugla- og svinabænda
raunar viðurkennt
Með framleiðslustjórn er alls
ekki 'verið að segja neytendum
hvað þeir eiga að hafa á borð-
um. Framleiðsla alifugla- og
svinaafurða hlýtur að aukast á
næstu árum eftir þvi sem eftir-
spurn gefur tilefni til.
Hákon Sigurgrimsson

1