Vísir - 25.10.1980, Blaðsíða 21

Laugardagur 25. október 1980.
VÍSIR
Einn góöan veöurdag i ágúst
1937 reiö ung og fögur leikkona
inn i bækistöövar Mao Zedongs,
leiötoga kinverskra
kommúnista. Unga konan vakti
brátt athygli Maos oddvita og
áður en langt um leiö var furöu
lostnum kommúnistaforingjun-
um tilkynnt aö hún væri
orðin ástkona foringjans.
Þannig hófst hin ótrúlega
saga Jiang Qing, konunnar sem
átti eftir aö fylgja Mao gegnum
lifiö og sifellt njóta meiri áhrifa
og valda eftir þvi sem Mao eltist
og máttur hans þvarr. Er hann
lést haustið 1976 virtist hún þess
albúin aö taka viö forystunni og
gerast stjórnandi þessa mikla
landflæmis, Kina. En hún átti
sér marga óvini, hættulega
óvini, sem sáu viö henni og allt i
einu hrundi veldi hennar til
grunna. Hún var handtekin og
biður nú dóms fyrir samsæri og
glæpi gegn rikinu, gæti allt eins
átt von á dauðadómi.
Hún fæddisti Shantung-héraöi
áriö 1914 og var skirö Li Chin.
Foreldrar hennar voru úr milli-
stétt en systkinin voru mörg
svo kjörin voru kröpp. Þegar
hún var 15 ára tókst henni að
komast i leiklistarskóla i Tsinan
Svona byrjaði þaö allt saman..
ung stúlka reið inn i bæki
stöðvar Maos. Hér er Jiang
Qing 25 ára gömul.
Ekkja Maos oddvita í Kína bíður nú dóms:
Leikkonan sem
komst nærri því ad
stjórna fjöl-
mennasta ríki heims
verður hún dæmd til dauóa?
og næstu árin kom hún fram
bæði i Peking og Shanhai undir
ýmsum nöfnum. Hún gekk að
eiga ungan stúdent en hjóna-
bandið var mislukkaö og hann
er sagður hafa yfirgefið hana.
Eftir það varpaði hún sér af
fullum krafti út i leiklistarlif
Shanghai, lék bæöi i leikritum
og kvikmyndum og fór meöal
annars meö hlutverk Nóru i
Brúðuheimili Ibsens.
Hún átti i ýmsum ástarsam-
böndum, meðal annars viö
þekktan leikara aö nafni Tang
Na. Jiang yfirgaf hann og segja
heimildir að honum hafi oröiö
svo mikiö um aö hann hafi svipt
sig lifi. Annar elskhugi hennar
Chang Ken, var háttsettur i
kommúnistaflokknum en hann
fyrirleit hún alla tiö.
Um þaö leyti sem hún var
tvitug komst hún i kynni við rót-
tæk öfl i Kina, sérstaklega eftir
innrás Japana. Hún heldur þvi
sjálf fram ab hún hafi eitt sinn
setið í fangelsi fyrir
kommúniskar skoöanir sinar.
Hún lék á þessum tima i kvik-
mynd sem stefnt var gegn
Japönum og því varð hún aö
leggja á flótta þegar Japanir
hertóku Shanghai áriö 1937. Hún
tók stefnuna á fjallahéruöin i
Yenan þar sem kommúnista-
herirnir undir forystu hins nýja
leiðtoga, Mao Zedongs, héldu
sig. Eftir langtog erfitt feröalag
komst hún á áfangastað og hóf
nýtt lif sem byltingarsinni.
Mao var þá 43 ára gamall og
nýskilinn viö þriðju konu sina,
Ho Tsu-chen. Þau Jiang hófu
sambúö og hún beið ekki
boðanna með aö tilkynna það,
ruddist inn-á fund háttsettra
leiötoga og básúnaöi hárri
röddu aö hún væri hér með farin
að búa meö Mao oddvita. Ekki
var kyn þó gömlu kempum
kommúnistaflokksins blöskraöi,
þeir tilkynntu Mao að þvi aöeins
myndu þeir liða hjónaband hans
viö þessa 21 ári yngri konu að
hún skipti sér i engu af pólitik.
Mao lét sér þaö lynda og næstu
árin bar ekki mikiö á Jiang
Qing.Hún fæddir dóttur, Li Na,
og átti þar aöauki i baráttu viö
ýmsa erfiða sjúkdóma.
Eftir hið misheppnaða „Stóra
stökkiö fram á við” sem Mao
beitti sér fvrir til að stytta
Kinverjum leið á þróunarbraut-
inni en reyndist svo vera króka-
leið, fór aö bera meira á konu
hans og hún beitti áhrifum sin-
um af fremsta megni. Fræg er
löng og ströng barátta hennar
gegn Peking-óperunni, frægri
stofnun, sem hún taldi vera
kapitaliska og gott ef ekki var
heimsvaldasinnaða stofnun sem
þjónaöi ekki hagsmunum
alþýðunnar. óperan var notuð
af stjórnendum hennar til að
koma ýmissi gagnrýni á fram-
færi og þvi fékk Jiang liðsinni
sjálfs Zhou Enlai við aö koma
henni á kné. Zhou Enlai reyndist
henni þó ekki tryggur banda-
maður og hún batt því trúss sitt
viö yfirmann Rauða hersins,
Lin Biao, og þrjá harðlinumenn,
Wang Hongwen, Yao Wenyan og
Zhang Chungqio. Þeir þrir
mynduðu ásamt Jiang Quing
hina alræmdu fjórmenninga-
kliku.
Jiang og þessir bandamenn
hennar eru taldir hafa átt stóran
þátt i aö menningarbyltingunni
var hleypt af stokkunum en i
henni misstu sem kunnugt er
fjölmargir gamlir og grónir
flokksmenn ýmist æru eöa.Iif.
Það var á árunum 1966—76
sem leikkonan fyrrverandi stóö
á hátindi valda sinna.
Menningarbyltingar komu
nægilegu róti á öll mál i Kina til
aö hún gæti smátt og smátt
hrifsaö til sin völd, jafnframt
fór Mao hnignandi og siöustu ár
sin var hann oröinn þvilikt skar
aö Jiang gatstjórnaö meira eöa
minna i hans nafni. Engir
óvina hennar máttu sín
mikils.
Enginn nema Zhou Enlai.
Hann geröi hvað hann gat til aö
sporna viö áhrifum fjórmenn-
inganna og þegar hann lést
snemma árs 1976 virtist leiöin
greiö fyrir Jiang Quing. Þá tók
Mao upp á þvi að deyja en Jiang
lét ekki bugast en framvisaði
erföaskrá þar sem Mao virtist
ætla henni alla æðstu stjórn i
landinu. Þaö lá við borgara-
styrjöld.
Æðsta stjórn kommúnista-
flokksins i Kina ákvaö að skipa
Hua Guofeng eftirmann Maos
en I bakgrunninum var Deng
Xiaoping þegar farinn aö toga i
spottana.
Jiang Quing og félagar
reyndu aö treysta sig i sessi en i
ljós kom aö samsærið gegn
þeim var rækilega undirbúiö,
þau nutu ekki lengur stuönings.
Sérlegum lifverði Huas var faliö
aö stjórna handtöku þeirra en
hann haföi ábur verndaö Zhou
Enlai. Hús þaö I Peking þar sem
Jiang og um þaö bil 30 félagar
hennar voru á fundi var
umkringt af mannmörgu og
vopnuðu liöi. Skipst var á
nokkrum skotum en áöur en
langt um leið uröu fjórmenning-
arnir að gefast upp. Leikurinn
var búinn.
Þegar fréttist um handtöku
fjórmenninganna kom til óeiröa
viöa um landiö en fljótlega var
allt með kyrrum kjörum aftur.
Andstæðingar ekkju Maos höföu
tögl og hagldir en hinn raun-
verulegi sigurvegari var Deng
Xiaoping, varfærinn og raunsær
leiötogi sem hryllti viö öfga-
kenndum hreintrúarkommún-
isma frúarinnar. Bent var á aö
litið samræmi haföi veriö milli
prédikana Jiang og lifsins sem
hún lifði, fjarska rikmannlegt,
hún naut þess aö klæöast
loðfeldum og dýrum kjólum og
bera. gullskartgripi.
Faíl gömlu leikkonunnar var
jafnmikiö og frami hennar hafði
verið. Akæruatriöin gegn henni
eru mörg og fyrir ýmis þeirra
má dæma hana til dauða. Deng
var að þvi spurður nýlega I
viötali viö Oriönu Fallaci, þá
frægu itölsku blaöakonu, hvort
Jiang væri raunverulega á lifi.
,,Já, svaraði hann, „hún er á
lifi. Hún sefur og hún étur. Hún
étur feiknalega mikiö. Þá hlýtur
hún aö vera á lifi.”
21
Ð 19 OOO
frumsýnir
Tíðindalaust á
vesturvígstöðvunum
011 ict
011 t()C
3ðc$tcrn ^front.
LORDGRADf
AU QUiET ON THE WESTERN FRONT
RICHARDTHOMAS ERNESTBORGNINE DONALDPLEASENCE IAN HOLM PATRICIA NEAL DAI8RADLEY
//Þeir fóru í skotgrafirnar sem drengir/ og
komu aldrei aftur sem menn..."
Áhrifamikil/ — stórbrotin og spennandi/ eftir
sögu Remarque. Leikstjóri: Delbert Mann.
Sýnd kl. 6 og 9
Margar gerðir
sófasetta
— Ennfremur stakir
sófar og stólar á lœgsta verði
Hverfisgötu 76 — Sími 15102