Vísir - 29.10.1980, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 29. október 1980
9
VÍSIR
„Skyldu nú öryrkjar vera of saddir af lifeyri sinum um þessar mund ir? Ætli þeim gangi vel aö ná endum saman?”
ðRYRKJA
Þar sem mér heíur fundist
það einróma álit allra þeirra
sem komið hafa nálægt þeim
kaup- og kjarasamningum sem
staðið hafa yfir, að nú veröi laun
þeirra lægstlaunuðustu fyrst og
fremst að hækka, því á þeim
geti enginn lifað i dag. Þá lang-
ar mig að koma á framfæri
nokkrum atriðum varðandi
launakjör öryrkja, og um leið
ellilífeyrisþega, en bætur til
þeirra eru i dag, 20. okt. sem hér
segir, eftir að hafa verið
hækkaðar um verölagsuppbdt
8,57% frá 1. september.
með miklu vinnuálagi svo sem
yfirvinnu, premium, bónus og
þvi um liku, eins og það fólk
raunarbjargar sér á, sem tekur
laun samkvæmt þeim launa-
flokki sem ég miða við.
Auk þessa vil ég nefna eitt at-
riði sem aldrei er tekiö með i
reikninginn en það er aö heil-
brigt fólk vinnur sjálfu sér heil-
mikið og drýgir þannig tekjur
sinar i raun, með þvi t.d. að
gera við og mála hýbýli sin eða
ditta að bifreiö eftir vinnutíma,
aðviðminnumst nú ekki á vinnu
fólks við eigin ibúð, þegar það er
Elli og örorkulifeyrir Einstaklingur Kr. Hjón: 179.626
Tekjutrygging Kr. 162.711
Kr. 196.040 Kr. 342.337
Heimilisuppbót kr. 34.247 fær
einstaklingur til viðbótar þessu,
þvi aðeins, að hann hafi óskerta
tekjutryggingu og njóti ekki
hagræðis af sambýli viö annan.
Hjón njóta 90% af elli og ör-
orkulifeyri tveggja ein-
staklinga.
Laun samkvæmt
samningum
Til samanburðar þessum töl-
um skulum við taka laun sam:
kvæmt nýgerðum kjara-
samningi BSRB og fjármála-
ráðuneytisins samkv. 1. launafl.
3. þrepi.
Einnig skulum við hafa i
huga að þó að lágu launin i þess-
um samningi hefðu forgang og
hækkuðu mest, þá' lýstu fjár-
málaráðherra og form. BSRB
þvi oft yfir, aö af þeim væri eng-
inn ofsaddur.
Umrædd laun eru i ágústbyrj-
un kr. 302.209, en hækka siðan
um kr. 14.000, þar sem samning-
amir tóku gildi frá 1. ágúst og
verða þvi kr. 316.209. Ofan á
þetta koma svo verðlagsbætur
1. sept. 8,57% og eru þvi launin
kr. 343.308 frá þeim tíma.
Til frekari glöggvunar er best
að geta þess, að ef fiskvinnslu-
taxti samkvæmt hinum al-
mennu kjarasamningum væri
hækkaður með sama hætti þá
væri hann I dag kr. 337.188.
Mikil þjónusta keypt
Skyldu nú öryrkjar vera of-
saddir af þessum lffeyri þessa
mánuði? Ætli þeim gangi vel að
láta endana ná saman eins og
kallað er, ef þess er nú gætt i
leiðinni, að stór hópur þeirrá
hehir engar aörar tekjur en
þessar? Og að margir þeirra
hafa sáralitla eða enga mögu-
leika á þvi að auka tekjur sinar
að reyna að eignast þak yfir
höfuöið.
Þetta geta öryrkjar einfald-
lega ekki, heldur verða þeir að
kaupa þessa þjónustu fullu verði
frá öðrum.
Hækkun bóta
Þar sem ríkisstjórnin gekk nú
á undan að þessu sinni með
samningum við opinbera starfs-
menn, og þeir samningar voru
látnir taka gildi 1. ágúst hefði
það þá ekki talist eðlilegt og
sanngjarnt að launakjör þeirra
allra lægstlaunuðustu, allra lág-
launamanna, þ.e.a.s. bætur al-
mannatrygginga hefðu verið
hækkaðar frá sama tima að
minnsta kosti til samræmis við
samningana, i stað þess að
hækka þær aðeins um verðbóta-
visitölu frá 1. september? Eða
var litið svo á aö þessi hdpur
væri svo vel haldinn, að honum
nægðu verðbættar gömlu
greiðslurnar I september, októ-
ber og jafnvel nóvember, ef ekki
tækjust samningar á hinum al-
menna vinnumarkaði fyrr?
Þar sem kjarabætur i hinum
nýja kjarasamningi við BSRB
fólust auk launahækkunar, m.a.
I tilfærslum og leiöréttingum
innan samningsins, svo og 1
félagslegum réttindabótum, þá
langar mig einnig til aö vekja
athygli á nokkrum slikum at-
riöum, sem snerta hagi öryrkja
og kveðiö er á um i lögum nr.
67/1971 um almannatryggingar
og tilheyrandi reglugerðum.
111. gr. laganna segir „Lif-
eyrir hjóna sem bæði fá lifeyri,
skalnema 90% af lifeyri tveggja
einstaklinga”.
Liklega er þessi skerðing sett
á vegna þess hagræðis sem hjón
hafa af þvi að búa saman. Þó
virðist svo sem þetta hagræði
Samanburðurinn litur þvi þannig út i dag að
llfeyrir einhleypings er.....196.040 eöa 57,10% af kr. 343.308
Hfeyrir sama m/heimilisuppb... .230.287 eða 67,08% af kr. 343.308
Hfeyrir hjóna.................342.337 eða 99,72% af kr. 343.308
hafi farið vaxandi, þ.e. ef við
skoðum tekjutrygginguna þá
njóta hjón nú aðeins 84,53% af
tekjutr. tveggja einstaklinga.
Hvergi veit ég til þess að um-
rætt sambýlishagræði sé metið
þannig til launalækkunar og
spyr þvi? Má ekki þessi grein
falla niður úr lögunum, þannig
að hjónafólk fái notið óskerts
einstaklingslifeyris? Ef mönn-
um finnst þetta hinsvegar rétt-
mæt skeröing, hafandi i huga
allt jafnréttistal, þá mætti ef til
r í
|Bragi Halldórsson i|
|Ólafsfirði fjallar hér|
I úm kjaramál fatlaðraj
I og fjárhagslega af-|
komu þeirra og ellilíf-j
j eyrisþega miðað við,
þær bætur, sem hið
opinbera lætur þessu
Ifólki í té um þessar^
I mundir. Hann telur aðl
Iþessir aðilar séu ekkil
I ofsælir af þvi sem þeirl
|hafa sér til framfæris.l
L_____________________J
vill spyrja. Er ekki hægt aö
leysa kjaradeilurnar og ef til
vill verðbólguna i leiðinni meö
þeirri staöhæfingu aö lækka
megi laun á giftu fólki, á hinum
almenna vinnumarkaöi, um
10% hjá hvoru fyrir sig, vegna
þess hagræðis og þess
sparnaðar sem af sambýlinu
hlýst.
að um verulegan aukakostnað
sé að ræöa við heimilishaldið
vegna örorku hennar, svo sem
aðkeypt húshjálp eða atvinnu-
Þar sem örorkustyrkir eru nú
einu sinniheimildarbætur, þá sé
ég ekki hvaða þörf er á þvi að
setja þessi sérstöku útilokunar-
ákvæði gagnvart húsmæörum.
Enda hlýtur greinin að vera i al-
gjörri mótsögn við hið svo-
nefnda jafnrétti kynjanna.
í reglugerð nr. 351 frá 30.
sept. 1977 um tekjutryggingu
o.fl. samkv. 19. gr. almanna-
tryggingalaga, segir sv i 3. gr.
,,Nú nýtur annaö hjóna elli- eða
örorkulifeyris, en hitt ekki, skal
þá helmingur samanlagðra
tekna þeirra teljast tekjur lif-
eyrisþegans”. o.s.frv.
Hér kemur all furðulegt
skerðingarákvæöi.
Samkvæmt 12. gr. missti
öryrkinn rétt til grunnlifeyrisins
ef hann gat unnið fyrir 1/4 af
launum frisks manns. Hér fær
hann skerðingu á tekjutrygg-
ingunni þó hann geti ekkert
unnið. Honum eru einfaldlega
geröar tekjur af tekjum mak-
ans, sem auðvitað reynir að
vinna eitthvaö og halda heimil-
inu á floti, ásamt þvi að sjá um
öryrkjann. Giftum aðila sem
hefuroröið fyrir þeirri ógæfu aö
maki hans fatlast algjörlega, er
þannig hegnt, með þessari
tekju-millifærslu þ.e.a.s. hann
er látinn greiða niður tekju-
tryggingu hins fatlaða maka
sins.
Finnst mönnum i rauninni
þetta réttlætanlegt skerðingar-
ákvæði?
112. gr. laganna eru greind
þau skilyröi sem fyrir hendi
þurfa aö vera, svo maður öölist
rétt til örorkulifeyris og segir
þar orðrétt. ,,b. séu öryrkjar á
svo háu stigi, aö þeir eru ekki
færir um að vinna sér inn 1/4
þess, sem andlega og likamlega
heilir menn eru vanir að vinna
sér inn i þvi héraði” o.s.frv.
Getur það virkilega talist
réttlætanlegt að setja manni
sem metinn hefur verið 75% ör-
yrki vegna þess likamlega og
félagslega skaða sem hann hef-
ur orðið fyrir, svo þröngar
skorður aö hann megi ekki geta
unnið sér inn meira en 1/4 af
launum fullfrisks manns, nema
eiga á hættu að felldur verði
niður grunniifeyrir hans? Lif-
eyri sem nú er kr. 99.792 á mán.
og gerir ekkert meira en að
bæta honum upp, að einhverju
leyti, þann aukakostnað sem
fötlunin sjálf hefur Iför með sér.
Mætti þvi ekki þessi tekjuvið-
miðun falla niður?
1 reglugerö nr. 116/ frá 29.
mars 1974 um úthlutun örorku-
styrkja segir I 1. gr. 4. málsliö.
„Ekki skal úthluta húsmóður
örorkustyrk nema sannað þyki
Hvers vegna orðskrípi?
Fleiri atriöi ætla ég ekki að ti-
unda. En þar sem ég er nú
maður fatlaður i hjólastól, þá
visa ég i framhaldi á samþykkt-
ir 20. landsþing Sjálfsbjargar,
landssambands fatlaðra sem
birtar eru I ársritinu Sjálfsbjörg
1980, sem selt hefur verið.
Að lokum langar mig til að
minnast hér á alveg óskylt at-
riði, en þaö er auknefni það sem
Alþjóðaári fatlaðra 1981 hefur
verið gefið þ.e.a.s. „ALFA
árið”.
Ég er raunar hissa á þvi að
hin ýmsu samtök öryrkja skuli
ekki vera búin að mdtmæla
þessu auknefni fyrir löngu, þvi
það kemur nefnilega i veg fyrir
að fólk fái nokkra tilfinningu
fyrir tílgangi ársins, er það
heyrir þetta orðskripi nefnt.
Dattnokkrum t.d. til hugarað
kalla hið Alþjóölega barnaár,
„ALBA árið”. Nei, þaö held ég
ekki. Getur þvi hagræöingin
ekki gengiö allt of langt? Það
finnst mér I þessu tilfelli og
vona þvi aðmenn sjái sóma sinn
I því að leggja umrætt aukaefni
niður.
Olafsfirði i október 1980
BragiHalidórsson
Opið bréf tll Þlng-
manna frá grelðanda
úarnaskatts:
Slíkt kann
.æska
islands
ekki að
meia
Háttvirtu alþingismenn. Oft
hafa athafnir ykkar vakið furöu
hjá okkur sauðsvörtum almúga.
En nýjasta verk ykkar keyrir nú
um þverbak. Það að skattleggja
okkur börnin undir 16 ára aldri
með þeim hætti að okkur er gert
að greiða 3% I útsvar og 7% I
tekjuskatt. Látum það þó vera.
En við fáum engan persónuaf-
slátt, (sem vekur þá spurningu
neðanmóls
Ingvar H. Þórðarson,
skólanemi fjallar hér um
skattlagningu ríkisins á
börn undir 16 ára aldri og
gagnrýnir mjög þá ráð-
stöfun, sem hann segir
vera lúalegt högg undir
beltisstað, sem æska Is-
lands kunni ekki að meta.
hvort aö þið álitið okkur ekki per-
sónur). Og skólaganga okkar
kemur okkur ekki til frádráttar.
Við vissum nú aö rlkiskassinn ■
væri tómur (verk hverra?) en að
það þyrfti svona lúalegt bragð til
að rétta hann við heföi okkur ekki
komið til hugar. Ef þið hafiö ein-
hverja sómatilfinningu ættuð þið
hið snarasta aö breyta þessum
lögum. Ég vil minna á að það er-
um við sem eigum aö erfa landið.
Svona högg undir beltistað kann
æska Islands ekki að meta. Hægt
væri aö nefna mýmörg dæmi um
þessa fáránlegu skattálagningu,
en ég læt mér nægja aö nefna að-
eins eitt dæmi: Til dæmis ung-
lingur sem unnið hefur sér inn
2.171.179 kr. yfir sumarið, (sem
aö visu er ekki algengt en þó til i
dæminu) með þvi að þræla
myrkranna á milli til að geta lifaö
mannsæmandi lifi yfir veturinn.
Hann þarf að greiða 153.502 k.-. I
tekjuskatt,65.000 kri útsvar, 975
kr. I kirkjugarðsgjald og 32.500
kr. í sjúkratryggingu, sem gera
samtals 251.977 kr. 251.977 kr. er
mikið fé fyrir okkur börnin að
greiða. Við viljum jú vera sjálf-
stæð og við þurfum aö lifa 9
mánuði á ári I skóla. Sambærilegt
viö þetta má nefna að 18 ára ung-
lingur i menntaskóla þarf að
greiða 10.500 kr. I skatt af
2.000.000 kr. tekjum. Hann fær
bæði persónuafslátt og skóla-
ganga hans kemur honum til frá-
dráttar. Hvar er nú réttlætiö.
Til aö bæta gráu ofan á svart
þurfum við að borga skattinn á
aðeins tveimur mánuðum. En all-
ir aðrir Islendingar fá að borga
skattinn á fimm mánuðum.
Aftan á skattseðlinum stendur
mjög athyglisverð málsgrein.
Hún hljóðar svona orðrétt:
„Sjúkratryggingagjald barna er
reiknað á sama hátt og hjá
MÖNNUM”. Gaman væri að fá
skýringu á þessari málsgrein. Ef
við erum ekki menn hvað erum
við þá?
Þvi held ég aö ég mæli fyrir
munn flestra barna undir 16 ára
aldri er ég segi: ,, VÉR MóT-
MÆLUM ÖLL
Ykkar viröingarfyilsti:
Ingvar H. v rðarson