Vísir - 01.11.1980, Blaðsíða 6

6
VISIR
Laugardagur 1. nóvember 1980
ífréttaljósinu
Sigurjón
Valdimarsson
blabamaOur
FréttaljósiO beinist aO Haf-
rannsóknastofnun aó þessu
sinni. Hafrannsóknastofnun
hefur hvaö mestu hlutverki aö
gegna allra fslenskra stofnana.
EOli sinu samkvæmt hafa
margar niOurstööur hennar
komiö ailmiklu róti á hugi
margra, þvi hagsmunir stétta
og einstaklinga geta veriö i veöi.
Eigi aö siöur orkar ekki tvfmæl-
is, aö stofnunin hefur unniö
þjóöinni dmetanlegt gagn.
Varla er vafi á, aö viöfæröum út
landhelgina vegna þekkingar
fiskifræöinga, þótt jafnan sé
SHdarsöltun á FáskrúösfirDi. (Vfsism HS)
99Peir gusa mest
sem grynnst vada"
segir Jakob Jakobsson ffiskifrædingur í Fréttaíjósinu í dag
stjórnmálamönnum þakkaö
þaö.
Hafrannsóknastofnun hefur
oröiö fyrir miklu aökasti og svo
kann aö viröast sem traust þjóö-
arinnar á henni sé fallandi. Um
þaO og fleira viljum viö fræöast
og tökum Jakob Jakobsson
fiskifræöing, sem gegnir starfi
forstööumanns stofnunarinnar f
fjarveru Jóns Jónssonar.
Fyrst spuröum viö hvort
stjdrnmálamenn séu betri spá-
menn um viögang fiskistofnana
en fiskifræöingar eöa hvort þeir
fyrrnefndu slái sig til riddara á
kostnaö þeirra siöari.
„Þaö vilja margir slá sig til
riddara á okkar kostnab, og ég
er ekkert aö öfunda stjórnmála-
mennaf þvi. Enég held aöhing-
aö til hafi þaö nánast veriö
glópalán stjórnmálamanna, aö
slikt hafi lukkast. Ég er alveg
viss um, aö ef þaö veröur gert
áfram og viö erum komnir meö
tiltölulega örugg gögn og örugg-
ar niöurstööur, eins og allt
bendir til aö viö séum aö fá,
núna upp á siökastiö, þá segir
sig sjálft aö þaö leiöir i eintóma
vitleysu ef ævinlega er fariö
langt fram úr þvi, sem viö
leggjum til”.
— Var Svarta skýrslan röng?
„Þaö fer eftir þvi hvemig á
þaö er litiö. Þaö má til sanns
vegar færa, aö hún hafi veriö
röng aö einhverju leyti. Þaö
sem skeöi var þaö, aö mat okkar
á ástandi stofnsins, eins og hann
var 1975 var nokkurn veginn al-
vegrétt.og viö megum allsekki
gleyma einum mjög mikils
veröum þætti. Eitt aöalatriöiö i
Svörtu skýrslunni voru tillögur
um verndun þorskungviöis. Þar
var einna mest áhersla lögö á aö
stækka möskva mjög mikiö.
Þaövar gert. Þannig er svolltiö
óréttlátt aö segja, aö Svarta
skýrslan hafi veriö röng, vegna
þess aö spádómarnir i henni
byggöust á því aö veiöarnar
héldu áfram óbreyttar frá þvi
sem þær voru 1975. Þá voru
Bretar hér á miöunum og jusu
upp smáfiski. Framreikning-
arnir voru byggöir á óbreyttu á-
standi, eins og skýrt er tekiö
fram. En ástandiö varö aldrei ó-
breytt. Sú leiö, sem reiknuö var
i Svörtu skýrslunni var aldrei
farin, og margt hefur veriö gert
til aö vernda ungviöiö. Þannig
vitum viö ekki hvaö heföi gerst i
raun og veru, heföi Svarta
skýrslan veriö algjörlega
hundsuö. Menn reka augun I aö
aflinn hefur haldist þrátt fyrir
aö viö spáöum aö stofninn
mundi minnka en viö skulum
gera okkur grein fyrir þvi, aö
stofninn nýtist miklu betur mlna
enhanngeröi áöur, vegna þeirr-
ar friöunar, sem smáfiskurinn
fær núna, en fékk ekki áöur”.
— Nýjar ákvaröanir á stærö
þorskstofnsins byggjast á aö
þorskurinn er stærri, miöaö viö
aldur, en áöur var haldiö. Hvers
vegna kemur þessi þekking
núna fyrst?
„1 fyrra var gengiö i miklar
þyngdar- og aldursmælingar og
þær leiddu þetta i ljós, sem þú
segir. Þaö sem dró meöaltölin
niöur, hér áöur fyrr, var þaö aö
Bretar lögöu alltaf fram gögn
um miklu léttari þorsk eftir
aldri, en viö fengum hér heima.
A meöan þeir veiddu þótti ekki
fært annaö en aö taka tillit til
þeirra niöurstaöna, ekki siöur
en okkar. En ég er alveg á þvl,
aö þaö heföi átt aö fara miklu
fyrr iþessa athugun en gert var.
Þaö sem þetta breytir fyrir
okkurer.aöviögetum létt sókn-
ina. Viö eigum nú aö leyfa
þorskinum aö ná stærö, þá þurf-
um viö færri fiska, færri skip til
aö veiöa þá og fáum meiri arö”.
— Þiö hafi fjögur skip til um-
ráöa og eigiö aö gera þau út sem
þrjú. Er komin niöurstaöa um
hvernig þvi veröur háttaö?
„Nei. Undanfarnar vikur hef-
ur veriö unniö hér gifurlegt
starf í sambandi viö nýtingu
skipanna. Þaö hefur veriö fariö
mjög gagnrýniö ofan i saumana
á hverri einustu rannsóknar-
áætlun, sem eru llklega á annaö
hundraö, og þeim raöaö eftir
forgangsröö. I samræmi viö þær
niöurstööur veröur á næstunni
samin skipaáætlun og viö reyn-
um aö fá sem mest út úr skipun-
um og sniöa þessari starfsemi
stakk eftir vexti”.
— Fáiö þiö nógu stóran
stakk?
„Hann er oft mjög þröngur og
sérstaklega I seinni tiö. Til
dæmis hefur ekki fengist fast-
ráöinn maöur hér aö stofnun-
inni, ef frá eru talin útibúin, siö-
an 1972 eöa 3. Eins og menn vita
eru geröar sifellt auknar kröfur
til Hafrannsóknastofnunar, hún
veröur fyrir meiri og meiri
gagnrýni, en stundum finnst
manni þaö ekki vera sann-
gjarnt, aö neita henni jafnframt
um peninga til rannsókna”.
— Er þaö þá ekki meö vilja
gert, til aö hafa syndasel?
„Þaö eru þin orö en ekki min,
en þaö veröur alltaf aö hafa ein-
hvern til aö skamma, en ég vil
benda á, aö þetta hefur ekki á-
vallt veriö svo. Þaö er eftirtekt-
arvert i þessu sambandi, aö
þegar slakar niöurstööur koma
um ástand loönustofnsins, þá er
þeim vantreyst, hins vegar
hvarflarekki aö neinum manni,
aö þaö geti veriö rangt, þegar ég
birti skýrslur um vaxandi sild-
arstofn. Þá veröa allir glaöir og
ánægöir aö sildarstofninn sé aö
vaxa. Þá er ég sannfæröur um
þaö, aö þegar loönustofninn
réttir viö, og viö getum fariö aö
birta stærri tölur, þá hvarflar aö
engum, aö þær mælingar séu
rangar.
Hér áöur fyrr, meöan starf
stofnunarinnar beindist fyrst og
fremst aö þvi aö aöstoöa viö
fiskveiöamar þegar viö vorum
aö auka sildveiöarnar, þegar
viö vorum aöauka allt og vorum
I fiskileit, þá vorum viö mjög
vinsælir. En eftir aö hlutverk
stofnunarinnar breyttist og viö
þurftum aö gerast boöberar
vondra tiöinda, þá kom gagn-
rýnin á stofnunina. Menn eiga
oft erfitt meö aö horfast i augu
viö slika hluti”.
— Eigiöþiö aö ráöa fiskveiöi-
stefnunni eöa eigiö þiö aö gefa
stjórnvöldum upp hvaöa áhrif
mismunandi veiöiþungi hefur á
stofnana, eins og þiö geröuö nú
siöast I sambandi viö þorskinn?
„Viö eigum alls ekki aö ráöa
fiskveiöistefnunni eöa taka á-
kvöröun um hve mikils má afla.
Þaö væri fáránlegt og þaö hefur
aldrei hvarflaö aö mér, aö gera
tillögur um slikt. Hitt er svo
annaö mál, aö þegar réttir aöil-
ar hafa tekiö ákvöröun, þá tel ég
aö viö séum i fullum rétti aö
gera grein fyrir afleiöingum á-
kvöröunarinnar. Þegar ekki er
fariö eftir okkar ráöleggingum,
t.d. um sild, hún er sá fiskur,
semerhvaö viökvæmastur fyrir
ofveiöi, eins og dæmin sanna um
allt noröanvert Atlantshaf, þá
er þaö okkar skylda aö gera lýö-
um ljóst hvaöa afleiöingar geta
hugsanlega oröiö af þessari á-
kvöröun. En aö sjálfsögöu eru
yfirvöldlandsins einu réttu aöil-
arnirtil aö taka ákvaröanirnar.
— Fiskimenn eru oft örlátir á
spádóma, sem sjaldan fara
saman viö ykkar spár. Hvert er
þitt álit á þeim?
„Þær fara saman ef viö telj-
um aö stofnarnir séu á uppleiö.
En ég vil ekki gera litiö Ur þekk-
ingu fiskimanna. Faöir minn
var fiskimaöur og ég læröi ekki
siöur af honum en 1 háskóla og
ég hef haft mjög náiö samband
viö fiskimenn allt mitt líf, þótt
svolitiö hafi kastast i kekki upp
á siökastiö.
En þaö sem háir þeim er aö
þeir eiga eöli málsins sam-
kvæmt oft mjög erfitt meö aö fá
yfirlit yfir hlutina. Þeir fara
auövitaö á þann staö sem mest
fiskast, þeir hafa fréttir af þvi
og fylgjast meö þvi, og Imynda
sér aö svona mikill fiskur sé um
allt hafiö en gera sér ekki grein
fyrir þvi' aö þetta getur veriö á
mjög takmörkuöum svæöum. I
viöhorfum sjómanna má greina
áhrif eigin hagsmuna”.
— Skapar aukiö vantraust
ykkur erfiöleika I starfi og hvaö
hyggist þiö þá gera til aö snúa
þvl viö?
„Já, þaö skapar vissa erfiö-
leika ef mönnum er ekki treyst.
Tilaösnúa þessu viö er þaö okk-
ar stefna aö hafa okkar niöur-
stööur eins áreiöanlegar og
mögulegt er og ég held nú aö þó
menn veröi sannleikanum oft
sárreiöir, þá veröi þaö réttar
niöurstööur, sem sigra aö lok-
um.
Ég er nú ekki sannfæröur um
aö allir landsmenn liti sömu
augum á okkar niöurstööur og
kannski fiskimenn og stjórn-
málamenn gera, og þegar á allt
er litiö held ég aö þaö sé vaxandi
skilningur á nauösyn þess aö
hemja þennan ógurlega flota,
sem viö ráöum nú yfir. Hann
getur fiskaö upp alla fiskstofna
viö landiö á örskömmum tima,
ef honum er virkilega sleppt
lausum. Ég held aö þeir gusi
mest sem grynnst vaöa og þvi
beri mest á þeim sem ekki
treysta okkur en hinir ldta
kannski minna á sér bera. Og ég
er þess fullviss og veit þess
mörg dæmi aö margir loönu-
skipstjórar og margir sildveiöi-
sjómenngera sér grein fyrir þvi
aö niöurstööur okkar eiga viö
rök aö styöjast. Þaö heyrist
bara ekki i þeim i fjölmiölum.
Ég vil taka þaö sem dæmi aö
þegar loönuveiöarnar voru
stöövaöar i fyrra, þá gengu ein-
hver ósköp á og loönuskipstjór-
arnir sem talaö var viö i fjöl-
miölum sögöu flestir aö þaö
væri óhemju loöna i sjónum,
h&íói aldrei veriö meiri loöna og
þaö heföi aldrei veriö minni
ástæöa til aö stööva veiöarnar.
Svo fengu þeir aö veiöa einn
farm i viöbót og þaö gekk á
ýmsu aö nd honum. En meöan á
þessu stóö hringdu til min þó
nokkrir loðnuskipstjórar, til aö
votta okkur traust og tilkynna
okkur aö þaö væru svo sannar-
lega margir loönuskipstjórar
sem væru okkur algjörlega
sammála. Enþegar blaöamenn
ætluöu aö tala viö þá, vildu þeir
ekkert segja.
— Er bjart framundan?
„Ég held aö þaö sé bjart
framundan aö þvi er varðar
ýmsa fiskstofna, þeir eru frekar
á uppleiö heldur en hitt og viö
ættum án verulegra erfiöleika
aögeta komiö þeim i þaö horf aö
afrakstur þeirra komist i há-
mark innan tiltölulega skamms
tima, enhins ber aö geta, aö viö
notum alltaf dýrari og dýrari
skip og fleiri og fleiri skip til aö
ná þessum afla, þannig aö
kostnaðurinn viö öflun sjávar-
fangs eykst jafnt og þétt. Þetta
þýöir ekkert annaö en versnandi
lifskjör i landinu. Hvert nýtt
skip sem bætist i þennan griöar-
lega stóra flota er árás á lifskjör
alls almennings á fslandi.
—sv
Jakob Jakobsson fiskifræöingur (Vfsism. HS)