Vísir - 01.11.1980, Blaðsíða 9

Þessa dagana er Stefán
Karlsson aö lesa Egilssögu i út-
varpinu. Hér þarf ekki aö tiunda
frægö Egils eöa bollaleggja
sannleiksgildi sögunnar. Um
þaö eru aðrir færari. Vist er
margt með miklum ólikindum i
afrekaskrá kappans, þegar
hann heggur mann og annan, en
sennilega er þaö einmitt hetju-
ljóminn og „supermennskan”,
sem höföar til okkar i þessari
ævintýrasögu. Og getur nokkur
álasaö Islendingum þótt þeir
leggi trúnaö á Egilssögu, og sjái
garpinn ljóslifandi kominn
þegar eftirfarandi lýsing er
lesin:
„Egill var mikilleitur, enni-
breiöur, brúnamikill, nefiö ekki
langt,en ákaflega digurt, gran-
stæöiö vitt og langt, hakan breiö
furöulega og svo allt um
kjálkana, hálsdigur og herða-
mikill, svo aö þaö bar frá þvi,
sem aörir menn voru, haröleitur
og grimmilegur, þá er hann var
reiöur.
Hann var vel i vexti, og
hverjum manni hærri, úlfgrátt
háriö og þykkt og varö snemma
sköllóttur. En er hann sat, sem
fyrr var ritaö, þá hleypti hann
annarri brúninni ofan á kinnina,
en annari upp I hárrætur. Egill
var svarteygður og skolbrúnn”
Þetta er sá Egill sem við
þekkjum og viljum eiga. Þaö
skáldar enginn rithöfundur
slika persónu, og ekki komast
„supermenn” nútimans i hálf-
kvisti viö þá vikingsmynd, sem
Islandssagan hefur dregið upp
af Agli Skallagrimssyni.
Hóimgöngur
Þaö vaföist ekkert fyrir Agli,
ef hann átti óuppgerðar sakir
viö fórnarlömb sin. Eftirminni-
leg er sagan af viöskiptum hans
og Berg-önundar, þegar menn
Gunnhildar drottningar geröu
aö engu tilraunir góöra manna
aö ná sáttum milli þeirra Egils.
Þá gekk Egill fram og mælti
til önundar:
Þá vil ég bjóöa þér hólmgöngu
og þaö, aö viö berjumst hér á
þinginu. Hafi sá fé þetta, lönd og
lausa aura, er sigur fær, en þú
ver hvers manns niðingur ef þú
þorir eigi”.
Ekki má gera Agli þann
óskunda aö nefna hann I sömu
andránni og ýmsa sviplitla
nútlmamenn, en þó kemur þessi
hólmgönguáskorun i hug, þegar
fylgst er meö þeim h'ólm-
göngum, sem fram fara á
Islandi um okkar daga. Nú eru
þær háöar i nafni vináttu og
drengskapar, jafnréttis og
bræöralags.
Lýðræðisást
Hólmgöngurnar 1 Alþýöu-
Hólmgöngur í
Islandssögu
flokknum fara fram um þessa
helgi, en fyrstu áskoranir
bárustfrá Kjartani Jóhannssyni
I fyrri viku. Askorun hans á
hendur Benedikt Gröndal var aö
sögn Kjartans sett fram I þeim
tilgangi aö tryggja lýöræöiö og
framfylgja vilja flokksmanna
um kosningar i formannsem-
bættiö.
Gröndal sjálfur virtist þó ekki
bera jafn mikla ást til lýöræöis-
ins, og sendi frá sér fréttatil-
kynningu nokkrum dögum
siöar, þar sem hann dró sig i
hlé til aö foröa þvi aö lýöræöi og
kosningarnar skööuöu flokkinn!
Ekki haföi Benedikt fyrr
varaö svo viö lýöræöinu, en Vil-
mundur Gylfason og Magnús
Magnússon lýstu framboöum
sinum til varaformennsku. Vil-
mundi þótti þaö stórmennska
hjá Benedikt aö draga sig í hlé
til aö foröa átökum, en var
sjálfur á þeirri stóru stundu al-
búinn i slag, sem formaðurinn
taldi svo varasaman.
Enginn spreðubassi
Þeir Alþýöuflokksmenn þurfa
ekki aö undrast þótt þessir til-
buröir hafi oröið aö athlægi og
þeim sjálfum til lftils fram-
dráttar.
Þaö er sennilega rétt hjá Vil-
mundi, aö sá er þeirra stærstur,
sem fyrstur rann af hólminum.
Hér verður ekki skrifaöur
palladómur um Kjartan
Jóhannsson. Hann býöur af sér
góöan þokka og er enginn
spreöubassi. En Kjartan þarf aö
taka sig verulega á, ef hann
ætlar aö afmá stimpil og yfir-
bragö sérfræöingsins sem viö
hann hefur loðað. Hann er meiri
teknókrat en demókrat, hvaö
sem siöar veröur. Reynslan
veröur aö skera úr um þaö,
hvort breytingar séu ávallt til
batnaöar. Meö þvi veröur fylgst
vföar en i Alþýðuflokknum
Kjarabætur
Þaö fylgir þvi léttir þegar
samkomulag næst f erfiöum
kjaradeilum. Sú óvissa sem
hlýst af lausum kjarasamn-
ingum og langvinnu samninga-
þófi tekur á taugarnar, jafnvel
hjá þeim sem ekki hafa beinna
hagsmuna aö gæta. Og i raun-
inni hafa allir hagsmuni af þvi
hvernig um semst i svo viö-
tækum kjaradeilum, eins og
þeirri sem staöiö hefur yfir allt
þetta ár.
Flestir gera sér grein fyrir aö
kaupmáttur hefur rýrnaö og
þurfa þeir þá ekki hagskýrslur
til. Flestir ef ekki allir hafa
samvisku af þvi, aö stórir hópar
hér á landi búi viö slfk kjör, aö
jaörar viö fátækt. Þess vegna er
þvi fagnað, ef tekst aö ná fram
ritstjórnar
pistill
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
kjarabótum, sem koma þeim til
góöa sem lakast eru settir.
Nýgeröir kjarasamningar
skipta engum sköpum I lifs-
baráttu hvers og eins, en eru þó
að því sniönir, aö taka meir tillit
til hinna lægst launuöu, en oft
hefur gerst áöur.
Félagsmálapakkinn
Þaö er einnig ánægjulegt aö
sjá i félagsmálapakka
rikisstjórnarinnar loforö og yf-
irlýsingar um kjarabætur, sem
varða bein lifskjör.
Þar ber sérstaklega aö nefna
fyrirheit um samfellt lifeyris-
kerfi fyrir alla landsmenn, sem
veröi komiö á eigi siöar en á ár-
inu 1982. Ástandiö I lifeyrismál-
um og mismunandi aöstaða
launafólks I þeim efnum er óþol-
andi.
Rétt er aö minna á aö
Guömundur H. Garöarsson
lagöi fram fyrir 2—3 árum
merkilegtfrumvarpsem stefndi
að samræmdri lffeyrisstefnu
eftir svokölluöu gegnum-
streymiskerfi og haföi meö þvi
afar þýöingarmikið frumkvæöi
um þá kröfu, sem nú á aö
hrinda i framkvæmd.
Fyrirheit rikisstjórnarinnar
um fæöingarorlof, dagvistunar-
mál og vaxtakjör orlofsfjár eru
lofsverö og sérstaklega er tima-
bært, frumvarp til laga um
ellilifeyri til 60 ára sjómanna,
sem hafa haft sjómennsku aö
aöalstarfi i 25 ár. Þennan starfs-
tima mætti aö ósekju stytta.
Stærri bitar
af minni köku
Auövitað er fyrirhafnarlitiö
aö lofa öllu fögru, og þótt ekki
veröi efast um aö rikisstjórnin
hafi góöan ásetning um aö efna
öll loforö, þá er þrautin þyngri
aö finna þeim staö i fjárlögum
og útgjöldum. Sagt er aö
ifélagsmálapakkinn kosti nær
10 milljaröa króna. Nú i vikunni
var boöaö frumvarp um náms-
lán sem tryggöu námsmönnum
lán fyrir allri umframfjárþörf.
Þaö mun kosta ca. 9 milljarða
króna. Fregnir berast um að
rikísstjórnin hyggist gripa til
veruiegra niöurgreiðslna á bú-
vöruverði. Þaö kostar ófáa
milljaröana ef af veröur.
Þetta fé, og fjármagniö sem
standa á undir launahækkunum
nú um mánaöamótin veröur
ekki gripiö upp af götunni. 1
þjóðhagsáætlun er ekki gert ráö
fyrir aö þjóöarframleiöslan
aukist meir en 1% á næsta ári.
Þaö er af þessum sökum, sem
erfitt er aö flytja langar
þakkargeröir, hvorki til samn-
ingamanna né ráöherra,
meöan enginn, veit, hvernig
skipta á köku i stærri bita,
þegar minna er til skiptanna.
Töfraráðin
Kjarasamningarnir hafa þaö i
för meö sér, aö rikisstjórnin
getur og þarf ekki lengur aö
skjóta sér á bak viö þá óvissu i
kaup- og kjaramálum. Nú hlýt-
ur aö koma til hennar kasta aö
veita viönám, hvort sem þaö
veröur i anda niöurtalningar
eöa heföbundinna „Ihaldsúr-
ræöa”. Morgunblaöiö hefur
fullyrt aö annaö tveggja sé i
uppsiglingu, „febrúarlög” eöa
„leiftursókn”. Þetta er eflaust
sett fram sem ögrun, i sama
tilgangi og nefnd er snara I
hengds manns húsi, en fullyrt er
þaö samt, og ekki út i bláinn.
Þaö teldist auövitaö til meiri-
háttar stjórnmálatiöinda ef
slikar ráöageröir væru á dag-
skrá og jafngilti i rauninni
pólitisku sjálfsmoröi flestra
þeirra sem aö núverandi stjórn
standa.
Óþarfi er hér aö hafa uppi
dylgjur um þennan málatil-
búnaö, enda er ekki annaö aö
heyra, en rikisstjórnin telji sig
geta kveðið veröbólguna niöur
meö öörum ráöum. En þau
töfraráö veröa aö koma fljótt i
ljós.
Kynfræðsla
Nú stendur til hjá fræðsluráði
Reykjavikur að þiggja leikrit
Alþýöuleikhússins, „Pæld’ iöi”
til sýninga i grunnskólum, en
leikritiö fjallar um ást og kynlif.
Enginn dómur skal lagöur á
leikritiö, þótt misjafnt sé um
þaö talað. Ef menn vilja inn-
leiöa kynfræöslu i skólum
veröur aö hrista af sér fordóma.
Ekki er þó þvi aö neita, aö
meöal foreldra sem eiga börn i
skólum á þessum aldri, hlýtur
að gæta tregöu, og jafnvel
ihaldssemi, þegar kemur aö
opinskárri kynfræöslu.
1 Visisgrein segir Bragi
Jósefsson um fyrrnefnt leikrit:
„Þarna er blandaö saman viö-
horfum kynæsingamanna, sem
tekið hafa upp baráttu fyrir
frjálsu og hömlulausu kynlifi og
viðhorfum kynvillinga, sem
geta verið misjöfn, eins og
gengur og gerist meöal fólks
almennt”.
An þess aö hafa uppi nokkra
fordóma eöa hræsni gagnvart
þeirri fræðslu, sem felst I leik-
ritinu, getur þaö vart talist úr
vegi, þótt fariö sé fram á, aö
foreldrar og heimili, séu höfð
meö í ráöum, áöur en lagt er af
staö í leikferö af þessu tagi. Sú
krafa er a.m.k. eölileg frá þeim
foreldrum sem ennþá vilja
fylgjast meö uppeldi barna
sinna, og telja heimilin einverju
varöa.
Ellert B. Schram