Vísir - 13.11.1980, Blaðsíða 15

14
VÍSIR
Fimmtudagur 13. nóvember 1980.
Fimmtudagur 13. nóvember 1980.
VlSIR
Enn spýr f iskim jölsverksml Dla óbveira ynr Hamnrdinga
Ékkieingörig u ó íjéíup.heidup
einnig lýsi og mjöi
Lyktin leynir sér ekki.
Þegar Vísismenn óku Strand-
götuna og nálgubust verk-
smiðju Lýsi & mjöl h.f. varö
lyktin ásækin, jafnvel þott bQ-
rúöur væru aUar skrúfaöar
upp aö fullu. En viö erum lika
óvanir þeirri lykt, sem kennd
er viöpeninga, og ýmsir telja
óþef. Reyndar var þá liðiö
nokkuö á annan sóiarhring
siöan verksmiöjan var
stoppuö, en samt var þefurinn
svo sterkur i loftinu aö okkur
óvönum þótti nóg um og lofuö-
um máttarvöldin fyrir aö
þurfa ekki aö vera á staönum,
þegar verksmiöjan er i gangi
og skýiö leggur yfir byggöina.
Tilefni feröarinnar f grann-
bæinn eru miklar og háværar
kvartanir Hafnfiröinga, eink-
um þeirra sem búa suöur á
Hoitinu, vegna mengunar frá
fiskimjölsverksmiöjunni Lýsi
& mjöl h.f. Máiið er þaö, aö
rafmagniö fór af reykhreinsi-
tækjum verksmiöjunnar á
laugardaginn var, en vinnslan
hélt áfram, og eimyrjuna
lagöi yfir byggöina.
Ibúarnir kvörtuðu sáran og*
viö sannfæröumst um aö fátt
var ýkt I frásögnum þeirra.
Bilar voru þaktir feitri slepju
á stéttum og gluggasyllum
liggur lag af þvi sama og niður
húsveggi renna taumar
óhreininda I rigningunni. Slö-
ast fórum viö aö verksmiöj-
unni. Þar er mikill sóöaskapur
utandyra. í vegkantinum er
þykkt lag af þessari blöndu af
lýsi og mjöli og undirritaöur
skrifaöi nafn verksmiöjunnar
I óþverrann. Þaö var vond lykt
af fingrinum á eftir.
Vísir kafaði dálltiö i máliö
og ræddi viö ýmsa og fara viö-
tölin hér á eftir.
SV

ÞEIR VEIFfl RflÐHERRA-
LEYFI VIÐ NEFW fl
HEILRRIGBISFULLTRÚAHUNI
Kristin Magnúsdóttir og Ingvar Bjarnason á tröppunum á húsi sfnu.
Neöan viö tröppurnar má glöggt sjá fitubrákina I bleytunni.
„Þessi reykur er búinn aö
piaga okkur i mörg ár”, sagöi
Kristin Magnúsdóttir, sem býr
viö Hólabrautina I Hafnarfiröi,
þegar Visismenn komu I heim-
sókn tiihennar. Hjá henni hitt-
um viö Rögnu Ágústsdóttur og
Ingvar Bjarnason, sem búa f
sama húsi og tóku i sama
streng.
Gusa óþverranum yfir
okkur
„Sáralitiö hefur veriö gert til
aö bæta Ur”, hélt Kristin áfram.
„Fyrst heyröi maöur aö þeir
hefðu greitt sjö milljónir inn á
reykháf, sem átti aö smiöa i
Englandi. Ekki kom reykháfur-
inn og enginkvittun fannst fyrir
sjö milljónunum og fyrirtækiö
I Englandi fannst ekki og haföi
aldrei veriö til. Ibúar á Holtinu
fóru meö undirskriftalista til
bæjarstjórnar, þá átti aö banna
verksmiöjuna, nema hún kæmi
sér upp hreinsitækjum. Tækin
voru pöntuö og þá fengu þeir
undanþágu til vinnslu þangaö til
hreinsitækin kæmust I gagniö,
meö þvi skilyrði þó, aö þeir
stoppuöu verksmiöjuna ef reyk-
inn leggöi yfir bæinn. Þvi hefur
aldrei verið fylgt eftir og þeir
hafa gusaö óþveranum yfir
okkur þegar þeim hefur sýnst
svo.
Þeir veifa ráðherra-
leyfi við nefið á honum
Núna eru komin hreinsitæki,
en mér segja tæknifróðir menn
aö þau séu vitlaust sett upp. Sjó-
hreinsitækin eru alltaf aö bila og
þá stoppa hin lika, en þeirhalda
samt alltaf áfram að bræöa. Þá
kemurheilbrigöisfulltrúinn inn I
máliö, þvi viö hringjum I hann,
en hann þorir aldrei aö segja
neitt. Þeir veifa leyfinu frá ráö-
herra viö nefiö á honum og
segja: Viö höfum leyfi frá ráö-
herra.
En þeir segja auövitaö aldrei
frá þvi aö I þessu leyfi er þetta
skilyröi, svo hann hefur fullt
leyfitil aöstoppa verksmiöjuna,
þegar reykurinn kemur yfir
okkur”.
— Hvernig var ástandiö hér á
sunnudaginn?
Þau geta ekki andað
„Þá lá eins og þétt þoka hér
yfir. Hér fyrir ofan eru fótbolta-
völlur og barnaleikvöllur og
þeirvoru huldir þykkummekki.
A barnaleikvellinum er aldrei
hægt aö hafa barn, þegar reyk-
inn leggur yfir, þvi hann er ban-
vænn, allt aö þvi. Þau geta ekki
andaö”, útskýrir Kristin, þegar
hún sér vantrúarsvipinn á Visis-
mönnum og hélt siöan áfram:
„Þegar viö komum út á
mánudagsmorgun var eins og
storknuö fita á stéttinni. Viö
nánari skoöun sést aö fitan er
blöndu mjöli. Hvaö sem maöur
snertir utandyra er eins og
klistraö einhverjum limkennd-
um óbverra”.
tbúar hússins ganga siöan
meö Visismönnum Ut og sýna
þeim verksummerkin, og viö
erum sannfæröir, þetta hlýtur
aövera utan þeirra marka, sem
hægt er aö sætta sig viö. Og viö
skiljum vel aö fólkinu er mikiö
niöri fyrir.
SV
LEGG AHERSLU A AÐ MALHI VERDI
„Hreinsitæki verksmiöjunnar
hjá Lýsi og mjöl h.f. hafa elkki
verið I gangi undanfarna tvo til
þrjá daga og mikii mengun
hefur komiö frá verksmiöj-
unni”, sagöi Eyjólfur Sæmunds-
son öryggismálastjóri sem á
sæti I Heilbrigðisráöi Hafnar-
fjaröar og starfaöi áöur að
mengunarmálum fiskimjöls-
verksmiöja hjá Heilbrigöiseftir-
liti rikisins.
Hreinsibúnaðurinn
hefur gengið skrykkjótt
„Mengunina hefur lagt tii
norö-austurs yfir byggöina og
valdiö verulegum óþægindum
hjá ibúunum.
Rekstur þess hreinsibúnaöar,
sem þarna er i notkun hefur
gengið mjög skrykkjótt siöan
hann var settur upp fyrir um
tveimur árum. I viötölum min-
um viö verksmiöjustjórann kom
fram aö fyrir þessu voru ýmsar
ástæöur, aöallega tæknilegs
eölis, m.a. skortur á vatni,
óhreinindi geröu sjótöku erfiöa
o.fl. Eg tel aö fram til þess hafi
TEKIÐ FOSTUM TOKUM
ekki tekist nægilega vel til um
framkvæmd þessara mála.
Einnig vil ég taka þaö f ram aö
ég tel aö i upphafi hafi ekki
verið nándar nærri þvi nægilega
vel staöiö aö framkvæmdum viö
uppsetningu hreinsitækjanna i
Lýsi og mjöl h.f. I þessu sam-
bandi vil ég benda á, aö þaö er
erfiöleikum bundiö aö reka sjó-
þvottabúnaö sjálfstætt og útaf
fyrir sig, ef hreinsitækin eru
ekki I gangi. Þessar einingar
eru tengdar saman á þann hátt
að slikt er erfiöleikum bundiö.
Óráðþægnir menn
Hins vegar var aðilum ráölagt
á sinum tima aö byggja sjálf-
stæöan sjóþvottaturn sem hægt
væri aö keyra, þótt hreinsitækin
sjálf væru óstarfhæf af ein-
hverjum orsökum. Þetta var
ekki gert. Sjóþvottaturninn einn
sér heföi skilaö umtalsveröum
árangri, sem gæti munaö um,
þegar sjálf hreinsitækin væru
biluö.
Hitt er svo annaö mál, aö ég
tel aö ekki hafi veriö sýnt fram á
aö hreinsihæfni hreinsitækja
Jóns Þóröarsonar, sem þarna
voru sett upp, sé i samræmi viö
þann stofnkostnaö, sem á upp-
setningu þeirra var. Og ég tel aö
rannsóknir og mælingar þarna
séu allsendis ónógar.
Eg mun leggja áherslu á aö
heilbrigöisyfirvöld i Hafnarfiröi
taki þetta mál föstum tökum.
Vandamál vegna Lýsi og mjöl
h.f. hafa veriö mjög mikil á
undanförnum árum og ég tel
vera kominn timi til aö gripa til
róttækra ráöstafana, til aö firra
ibúa i grennd viö verksmiöjuna
frekari óþægindum”.
Fyllist viðbjóði
— Þetta hefur þú sem fulltrúi i
Heilbrigöisráöi Hafnarfjaröar
aö segja. En hvaö segir þú sem
ibúi á svæðinu?
„Ég hef búiö mjög stutt i
næsta nágrenni viö verksmiöj-
una og er ekki á versta svæöinu.
Engu aö siöur þykir mér ákaf-
lega hvimleitt aö geta ekki
opnaö glugga heima hjá mér,
eða dvalið þar utan dyra, án
þess aö fyllast viöbjóöi af þess-
ari lykt, sem þarna er spúö
yfir”.
— Verksmiöjustjóri segir
ástandiöhafa verið gott frá þvi i
april, aö undanteknum þessum
dögum, þegar bilun varö á raf-
streng. Ertu sammála þvi?
„Tvisvar I vor og sumar varö
ég var viö mengun frá verk
smiöjunni, þrátt fyrir aö
hreinsitækin væru i gangi. Ég
veit hins vegar ekki hversu
mikið verksmiöjan hefur veriö i
gangi siöan”.
Lyktin festist i fatnaði
— Kristin Magnúsdóttir lýsir
ástandinu mjög sterkt, eins og
ég hef lesið fyrir þig. Er
ástandiö eins slæmt og hún
segir?
„Eins og ég sagði hef ég búiö
þarna mjög stutt. Ég get þó sagt
að þaö er þekkt staöreynd að
þessi lykt festist ákaflega vel i
fatnaöi og trefjaefnum og er svo
dögum og vikum skiptir aö gufa
út úr þeim aftur. Eins er senni-
legt aö brák geti myndast i
næsta nágrenni verksmiöjunnar
af reyknum, sérstaklega á bil-
rúöur. Ég getekkisagtannaö en
aö reynslan, bæöi i Hafnarfiröi
og annars staðar, hefur sýnt aö
óþægindi eins og hún lýsir geta
komiö fram. Aö ööru leyti vil ég
ekki tjá mig um þetta, þvi mér
er ekki kunnugt um aö nein
rannsókn hafi verið gerö til
staöfestingar á þvi sem hún
segir”, sagöi Eyjólfur Sæ-
mundsson. SV
Lýsi & mjöl h.f.
ii
Páll Arnason verksmlðlusllðri:
EINU FULLKOMNU
HREINSITÆKI
LANDSINS”
„Hreinsitækin hafa veriö i gangi jafnhliöa verksmiöjunni siöan i
april i vor”, sagöi Páll Árnason verksmiöjustjóri hjá Lýsi og mjöl
h.f. þegar Visir sneri sér til hans meö fyrirspurn um hiiö fyrirtækis-
ins á þessu máli.
„Ég vil benda á aö verk-
smiöjan hér er eina fiskimjöls-
verksmiöjan á landinu, sem
hefur fullkomin hreinsi- og lykt-
eyöingartæki.
Hins vegar varö bilun i raf-
strengað tækjunum um helgina
og þá uröu þau óvirk. Viö héld-
um áfram bræöslu I einn dag, en
fengum svo mikil mótmæli frá
ibúum hér I grenndinni — sim-
inn þagnaöi ekki hjá okkur allan
daginn — aö viö stoppuöum
verksmiöjuna og setjum hana
ekki I gang aftur fyrr en viögerö
er lokiö.
Þaö erástæöulaust aö svekkja
fólk”, sagöi Páll Arnason.
Engar tlllögur um
veltlngu starfsleyi-
is hafa borlst
„Þeir veifa ráöherrabréfi
framan I heilbrigöiseftirlitiö”,
sagöi Kristin Magnúsdóttir.
Hvaö segir Heiibrigöisráöu-
neytið um þaö? Ingimar Sig-
urösson varö fyrir svörum af
háifu ráöuneytisins.
„Siöasta starfsleyfi til verk-
smiðjunnar er gefið út i ágúst
1975. í stórum dráttum er það
þess efnis aö frestur veittur til
að smiöa reykháf er fram-
lengdur til 1. september 1976. Þá
áttireykháfurinnaövera risinn.
Viö vitum hvernig þaö fór, þar
er enginn reykháfur risinn, en
seinna voru sett þar upp
hreinsitæki, hönnuö af Jóni
Þórðarsyni. tstarfsleyfinu segir
einnig: Jafnframt þessu leggur
ráðuneytiö áherslu á aö máli
þessu verði hraðað, svo sem
kostur er og einnig aö meðan
reykháfur sé ekki fyrir hendi,
þá veröi vinnslu hagaö svo, með
hliösjón af veöri og vindum, aö
sem minnst óþægindi verði fyrir
menn og málleysingja.
Þessu skilyröi var ekki sinnt.
Siöast gerist þaö i þessu máli aö
verksmiöjan fer fram á leyfi til
að reyna búnað Jóns Þóröar-
sonar. Formleg afgreiösla þess
er aö ráðuneytiö bendir þeim á
að sækja um formlegt starfs-
leyfi, samkvæmt þeim reglum,
sem þar um gilda. Siöan hefur
ekkert gerst hér, engar tillögur
um afgreiöslu á starfsleyfi til
þeirra hafa komiö I ráöu-
neytiö”, sagöi Ingimar.
SV
Kristln Magnúsdóttir sýndi
blaðamönnum klistriö á svala-
handriöinu.
Sveinbjörn Jónsson i Ofnasmiöjunni
Svelnbjðrn í Ofnasmiðjunni:
„Sóðaskapur-
inn er yfir-
gengileður”
„Þaö er út af fyrir sig satt að
hreinsitækin i Lýsi & mjöl eru
þau fullkomnustu, sem til eru i
landinu. En þaö er ekki sama
hvernig fariö er með þau, og
hvernig er búiö um þau. t þvi
efni hefur Lýsi & mjöl svikiö
100%”. Sveinbjörn Jónsson,
þekktastur sem Sveinbjörn i
Ofnasmiöjunni, er stjórnar-
maöur i Lofthreinsun h.f., fyrir-
tæki þvi sem stofnaö var um
reykhreinsitæki Jóns Þóröar-
sonar. Þegar Visir ræddi viö
hann var hann mjög harðorður i
garö forustumanna Lýsi & mjöl
h.f. og sagöi þá meöal annars
þaö sem stendur hér að ofan.
Hann bætti þvi viö aö fýrir-
tækiö Lýsi & mjöl h.f. heföi
svikiö allar fjármálaskuldbind-
ingar viö Lofthreinsun h.f. og
skuldaöi þvi nú aö þvi er hann
minnti, um 18 milljónir og Loft-
hreinsun h.f. stæöi nú andspænis
gjaldþroti af þessum sökum.
„Þetta eru þeir undarlegustu
menn, sem ég hef átt viðskipti
viö. Þeir hafa svikiö allt, sem
þeir sömdu um, bæöi um upp-
setningu tækjanna og fjármálin.
Sóöaskapurinn i Lýsi & mjöl er
yfirgengilegur, bæöi úti og inni
og óskiljanlegt aö heilbrigöis-
yfirvöld skuli láta þetta við-,
gangast. Og þeir hafa látið tæk-
in stiflast hvaö eftir annaö af
skit og hiröuleysi”, sagöi Svein-
björn i Ofnasmiöjunni.
SV