Vísir - 14.11.1980, Blaðsíða 15

Nuverandl. „
Hólmavefnir
Fyrir'
hugaðj
T.
Leiru
eyur /

„Þaö dugir ekki aö láta mengunarmálin danka þar
til Pollurinn verðurorðinn að drullu-Polli. Þess vegna
hefur bæjarstjórn samþykkt þá tillögu heilbrigðis-
nefndar, að sett verði mengunarmörk. Mörkin hafa
ekki verið ákveðin, en ég reikna fastlega með að
mengunin í yfirborðslagi Pollsins sé nú þegar yfir
þeim mörkum sem koma til með að verða sett", sagði
Jóhannes Sigvaldason, formaður heilbrigðisnefndar
Akureyrar, i samtali við Visi. Pollurinn, sem hefur
löngum veriðeitt helsta stolt Akureyringa, hefur verið
mikið til umræðu nyrðra að undanförnu. Kemur þar
einkum þrennt til.lagning hraðbrautar um miðbæ
Akureyrar, lagning Leiruvegar og síðast en ekki sist,
mengun í Pollinum. Um þessa þætti verður f jallað i
eftirfarandi grein, einkum tvo þá síðastnefndu.
Eyjafjaröará hefur um aldir
séö til þess aö færa marbakkann
hægt og sígandi utar í Eyjafjörö.
Viö þvi veröur tæpast gert, en á
siöustu árum hafa Akureyringar
gengiö i liö meö ánni. Miklar upp-
fyllingar hafa veriö geröar meö
vesturströndinni, allt frá miöbæ
inn aö flugvelli. Þessar upp-
fyllingar eru meiri en augaö sér,
þvi fyllingarefniö hefur skriöiö
meö botni langt út i Poll. Segja
gamlir „trillukarlar”, aö botninn
meö vesturlandinu hafi ger-
breyst.
Nýlega uröu miklar deilur um
legu hraöbrautar um miöbæ
Akureyrar vegna deiliskipulags
sem unniö var aö. Þaö varö ofan á
aö ætla brautinni staö samkvæmt
áöúr geröu aöalskipulagi, fylla i
Bótina og gömlu Torfunefshöfn-
ina, aö austurkantinum á syöri
bryggjunni undanskildum. Siöan
er fyrirhugaö aö gera nýja smá-
bátahöfn i krikanum viö Strand-
götu fyrir framan uppfyllinguna.
Þegar hafa veriö geröar miklar
uppfyllingar allt inn aö
Höepfnersbryggjum, sem einnig
eiga aö hverfa. Ekki voru allir
sáttir viö þessa niöurstööu. M.a.
uröu margir til aö skrifa undir
áskorun til bæjarstjórnar um aö
hlifa höfninni og Bótinni.
Þa var bað Leiruvegur
t beinum tengslum viö þetta
mál komust á staö umræöur um
fyrirhugaöan Leiruveg. Munur-
inn er bara sá, aö hann hefur þeg-
ar veriö samþykktur af öllum viö-
komandi aöilum. Leiruvegurinn
er fyrirhugaöur yfir Leirurnar
íyrir botni Eyjafjaröar, sem
byrjun Austurlandsvegar frá
Akureyri. Fyrirhuguö lega
vegarins skýrist best á meöfylgj-
andi afstööumynd.
Vísir spuröi Helga Hallgrims-
son, náttúrufræöing, hvort hann
væri sáttur viö fyrirhugaöan
Leiruveg?
„Nei, þaö er ég ekki, ég tel fátt
mæla meö Leiruveginum, en
margt á móti honum. Hann mun
fara illa i landslaginu og hætt er
viö breytingum á Leirunni af
hans völdum, sem gætu oröiö
óhagstæöar fyrir þaö auöuga
fuglalif, sem er á svæöinu, og
sækir fæöu i Leiruna. Auk þess
yröi hann mjög dýr i byggingu,
þvi mikill hluti af veglinunni yröi
aö vera brýr, til aö hindra sem
mest sjóflæöi inn á Leiruna og af
henni. A móti kemur aöeins stytt-
ingin.
Leiruvegiríum fylgir lika óhjá-
kvæmilega aö fara veröur meö
framhald hans i gegn um Vaöla-
skógarreitinn, en þaö myndi
valda röskun á fallegu landslagi,
stórspilla gróöri i reitnum og rýra
möguleika til útivistar i honum.
Ég tel þaö hins vegar visvitandi
blekkingu Vegageröarinnar, þeg-
ar hún heldur þvi fram aö Hólma-
veginum hljóti einnig aö fylgja
VERflUR POLLURINN
DRULLU-POLLI”
- Fjallaö um uppfyllingar, Leiruveg og mengun í
Pollinum á Akureyri, einu helsta
stolti Akureyringa
„Ef sýklarnir ná almennri út-
breiöslu i umhverfinu, t.d. i sjó-
fuglum og rottum, þá getur slfkt
orðiö áhyggjuefni i bæ, þar sem
matvælaiönaöur er jafn almenn-
ur og hér”, segir Ólafur Hergill
Oddsson.
„Ég tel fátt mæla meö Leiruveg-
inum”, segir Helgi Haligrimsson,
náttúrufræöingur.
Hvað segja bingmennirnir?
„óhiákvæmi-
legt”
- segir Halldór
Blöndal
„Þaö er óhjákvæmilegt aö
byggja upp veginn yfir Eyjafjörö
á næstu 3-4 árum, sagöi Halldór
Blöndal, þingmaöur Sjálfstæöis-
flokksins i Noröurlandskjördæmi
eystra. „Mér finnst ákjósanleg-
ast, aö vegurinn sé á svipuöum
slóöum og hann er núna,vegna
þess að óshólmar Eyjafjaröarár
eru einstæöir og mér finnst þaö
ógeöfelld tilhugsun, aö þeir séu
girtir af meö upphlöönum vegi.
En vitaskuld kemur ekki til mála
aö hlaupa fram allan Eyjafjörö
eftir vegarstæöi.

Styð Leiru<
veglnn
seglr árnl
Gunnarsson
„Ég styö þaö alfariö aö Leiru-
vegurinn veröi lagöur. Hann
kemur til meö aö veröa mikil
samgöngubót, sérstaklega fyrir
byggöirnar viö Eyjafjörö. Ég tel
þaö lika mikiö atriöi aö ekki veröi
hvikaö frá þessari ákvöröun, þvi
annars er hætt viö aö næsta stór-
framkvæmd I brúargerö veröi
ákveöin i ööru kjördæmi og dettur
mér i hug i þvi sambandi brú yfir
ölfusárósa sem heimamenn
leggja mikla áherslu á”, sagöi
Arni Gunnarsson, þingmaöur Al-
þýöuflokksins I Noröurlandskjör-
dæmi eystra.
Koma I veg
fyrlr spjöll”
segtr Slefán
Jönsson
„Ég tel aö þaö veröi aö leysa
vandamál Leiruvegarins þannig
aö hann valdi sem allra minnstu
tjóni. Ég veit aö þaö er hægt aö
koma I veg fyrir aö Leirurnar
missi sin og ég veit aö þaö er hægt
aö bæta þau spjöll sem gerö veröa
á skóglendinu austan fjaröarins.
Aö þvi tilskildu aö fariö veröi meö
itrustu gát og ekkert til sparaö til
að koma i veg fyrir spjöll, þá er
ég stuöningsmaöur þess aö þessi
vegur veröi lagöur”, sagöi Stefán
Jónsson, þingmaöur Alþýöu-
bandalagsins I Noröurlandskjör-
dæmi eystra.
„Hlynntur
iram-
kvæmdum
segir Guðmundur
Bjarnason
„Ég held aö þaö sé búiö aö
vinna allar undirbúningsrann-
sóknir og skoðanir sem eölilegt er
aö gera, raunverulega eru þeir
aöilar búnir aö fjalla um Leiru-
veginn sem þaö eiga aö gera. Þeir
eru búnir aö leggja fram sínar
umsagnir um þaö,þannig aö ef
máliö væri tekiö upp aftur nú þá
yröi aö framkvæma alveg nýtt
mat á því. Eftir þeim upplýsing-
um sem ég hef aflað mér þá er
búiö aö vinna þá vinnu sem eöli-
leg er og nauösynleg til aö hefja
framkvæmdir og þvi er ég þeim
hlynntur” sagöi Guömundur
Bjarnason þingmaöur Fram-
sóknarflokksins I Noröurlands-
kjördæmi eystra.
„Viö erum ekki tilbúnir til aö
endurskoöa ákvöröun um Leiru-
veg, nema sýnt veröi fram á aö
forsendur hafi brostiö, segir Snæ-
björn Jónasson vegamálastjóri.
vegur I gegn um Vaölaskóginn. A
þvi er sýnilega engin nauðsyn”,
sagði Helgi Hallgrimsson.
Arðsemissjónarmið
réðu staðarvalí
Hverjar voru forsendurnar
fyrir staöarvalinu? Visir bar
þessa spurningu undir Snæbjörn
Jónasson, vegamálastjóra.
„Þaö var sérstök nefnd, sem
fjallaöi um hvernig best væri aö
tengja Eyjafjörö viö Suöur-Þing-
eyjarsýslu. Af þeim leiöum sem
voru skoöaöar, þá kom best út aö
fara Leirurnar, um Svalbarös-
strönd og Vikurskarö. Þetta
reyndist hagkvæmasta og stysta
leiöin, 5 km styttri en aö fara
suöur fyrir flugvöllinn. Viö arö-
semisútreikninga er tekiö tiilit til
allra þátta, svo sem viöhalds og
stofnkostnaðar, en einnig er hag-
ur vegfarandans haföur I huga.
Má t.d. nefna i þvi sambandi, aö
styttingin sparar vegfarendum
200-300 m. kr. á ári miöað viö
aöalveg.
Náttúruverndarsjónarmið voru
einnig höfö til hliösjónar, þvi
starfsmenn Raunvisindastofnun-
ar Háskólans voru fengnir til aö
kanna þá hluti. Þeir komust aö
þeirri niöurstööu, aö vegagerö
um Leirurnar skaöaöi ekki fugla-
lifiö, þvi þaö væri meira I Hólm-
unum, en á Leirunum. Óskuöu
þeir jafnvel eftir aö Hólmarnir
yröu friöaöir vegna þess mikla
llfrikis, sem þar er”, sagöi Snæ-
björn.
Fullur hugur að hefja
framkvæmdir strax
næsta sumar
Hönnun Leiruvegarins er á
byrjunarstigi, þvi ekkert hefur
veriö aöhafst I þeim efnum siðan
vegarstæöiö var ákveöiö 1976.
Gróf kostnaöaráætlun hefur veriö
gerö upp á um 2.7 milljaröa kr. á
verölagi i dag. Snæbjörn var
spurður hvenær mætti búast viö
aö framkvæmdir hæfust?
„Þaö er ekki ákveöið,þaö veltur
á fjárveitingum. Samkvæmt nú-
gildandi áætlun þarf ekki aö búast
viö framkvæmdum fyrr en 1984 i
fyrsta lagi. Nú er hins vegar kom-
in upp sú staöa, aö það er taliö
vafasamt aö gömlu brýrnar dugi
öllu lengur, enda byggðar 1922-3.
Við erum þvi byrjaöir viðræöur
viö þingmenn um aö flýta þessari
framkvæmd en aö svo komu máli
get ég ekkert sagt um hversu
mikið þeim veröur flýtt”,
svaaraöi Snæbjörn.
Þá má skjóta þvi hér inn, að
samkvæmt heimildum blaðsins
mun vera fullur hugur fyrir þvi
hjá Vegagerðinni, að hefja fram-
kvæmdir strax næsta sumar, ef
fjárveitingar fást. Snæbjörn var
næst spuröur, hvort staðsetning
vegarins yröi hugsanlega endur-
skoöuð?
„Viö erum ekki tilbúnir til að
endurskoöa þessa ákvörðun,
nema sýnt veröi fram á aö for-
sendur standist ekki. Leiruvegur
var á sinum tima samþykktur af
öllum aöilum, samgönguráð-
herra, Ongulstaðahreppi, Sval-
barðsstrandarhreppi og Akureyr-
arbæ. Þaö þarf þvi mikiö aö koma
til, þannig aö þeirri ákvöröun
veröi breytt. Þaö dugir t.d. ekki
eitt sér, að Akureyrarbær óski
eftir endurskoðun, enda er fyrir-
hugaöur vegur ekki nema aö litlu
leyti i bæjarlandinu. Þó er hægt
samkvæmt skipulagslögum aö
hnika vegarstæöinu til hér og þar
ef þaö þykir fara betur i landslag-
inu”, sagöi Snæbjörn.
vegalagning um
reitinn yrði til að
opna hann fyrlr
Akureyringum
— En hvaö um skógarreitinn?
„Ég er sjálfur mikill áhuga-
maöur um skógrækt og veit aö
meöal starfsmanna Vegageröar-
innar á ég mér marga skoðana-
bræöur I þeim efnum. Ég hef
nokkrum sinnum komiö I Vaöla-
reitinn, en aldrei hitt þar aðra
fyrir. Vegurinn er fyrirhugaöur
eftir hjalla, sem er mikiö til skóg-
laus. Ég er þvi þeirrar skoöunar
aö vegarlagning um reitinn yröi
til aö opna hann fyrir Akureyr-
ingum sem öörum og auka áhuga
almennings fyrir trjárækt. Ég vil
nefna sem dæmi aö þaö er vegur
um Vaölaskóg og Kjarnaskóg og
þvi eru þeir báöir mjög fjölsóttir.
Þaö var um tvær leiöir aö ræöa af
Leirunni upp I gegn um skóginn.
Náttúruverndarnefnd mælti meö
syöri leiöinni, þvi útivistarsvæöi
viö strandlengjuna væri mikiö en
þaö heföi spillst ef ytri leiöin heföi
veriö valin”, sagöi Snæbjörn
Jónasson, vegamálastjóri, I lok
samtalsins.
Mikill áhugi er fyrir þvi meöal
Þingeyinga, að úr Leiruveginum
veröi. Hafa t.d SvalbarOs-
strendingar og ibúar Grýtu-
bakkahrepps sent þingmönnum
kjördæmisins áskorunarskjal um
að hvika hvergi frá Leiruvegi.
ep Pollurlnn að verða
að drullu-Polli?
„Lengi tekur sjórinn viö”, segir
—9
O

A þessum uppdrætti má glöggva sig á fyrirhuguöum Leiruvegi, sem er merktur inn meö slitinni linu. Vegurinn er fyrirhugaöur frá svonefndum
Arnagaröi viö Drottningarbraut I sveig suö-austur yfir Leirurnar, upp á hjallann i Vaölareit og siöan tengist vegurinn Svalbarösstrandarvegi viö
Hailandsnes. Einnig kemur vegur til suöurs, sem tengist núverandi vegi fyrir neöan Eyrarland.
máltækið, en þar segir heldur
ekkert um aö hann taki endalaust
við. Samfara vaxandi byggö á
Ákureyri og við Eyjafjörð hefur
mengun I Pollinum óhjákvæmi-
lega aukist.
Helgi Hallgrimsson náttúru-
fræöingur var spurður hvort hann
teldi að mengun I Pollinum væri
að nálgast hættumörk?
„Til þess eru miklar likur.
Einkum virðist yfirboröslagiö
Sjóskiöamenn ættu þvi aö kynna
sér hvar er heppilegast aö detta
og súpa á.
Hin óbeinu áhrif tel ég hins veg-
ar mjög umhugsunarverð hvaö
framtiðina snertir. Ef viö leyfum
mikla mengun saursýkla, þá get-
um viö reiknað meö að vara-
samari sýklar fylgi einnig meö.
Ef þeir ná almennri útbreiðslu i
umhverfinu, t.d. i sjófuglum og
rottum, þá getur slikt orðiö
höfð eru eftir Jóhannesi Sigvalda-
syni, formanni heilbrigöisnefnd-
ar, hefur veriö ákveöiö aö setja
mengunarmörk varöandi Pollinn.
Sagöi hann að unnið væri við upp-
lýsingaöflun til aö finna hvar væri
eðlilegast aö setja þau mörk.
Valdimar Brynjólfsson, heil-
brigðisfulltrúi Akureyrar, sagöi
að mengunin I Pollinum væri eitt
af stóru málunum. Gerlamyndun
væri þegar orðin mikil, þannig aö
betur fer hafi ekki oröiö vart viö
taugaveiki eöa taugaveikibróöur.
En hvaö er til ráöa? Við lögðum
þessa spurningu fyrir Helga Hall-
grimsson, náttúrufræðing, og
svar hans veröur lokaorö þessa
pistils.
„Þaö er aö sjálfsögöu ekkert
álitamál, aö stefna veröur aö ein-
hverskonar hreinsun skólpsins
frá Akureyri, enda mun heil-
brigðisnefnd bæjarins eindregiö
4 T \ »
:

Núverandi brýr yfir Eyjafjaröarár voru byggöar 1922 og'3. Þær voru ekki ætlaöar fyr.r nema 6 tonna heildarþunga en þær duga samt enn.
Þær eru þó aö syngja sitt siöasta, sérstaklega miöbrúin. 6 F 8
vera allmikiö mengaö af
skólpefnum, og gætir áhrifa þess
sýnilega á gróður og dýralif I f jör-
um viö innsta hluta fjarðarins.
Fyrir neöan 5-10 m dýpi virðist
sjórinn vera hreinni og
mengunaráyrif þar litil”, svaraöi
Helgi.
En er mengunin oröin þaö mik-
il, aö hætta stafi af fyrir heilsufar
bæjarbúa? Visir bar þessa
spurningu undir ólaf Hergil
Oddsson, héraöslækni.
„Nei, ekki beinlinis”, svaraöi
Ölafur. „Ég tel t.d. aö loftmengun
vegna þessa geti aldrei oröiö þaö
mikil, aö fólki stafi hætta af. Sjó-
böötiökast varla hér, en hins veg-
ar er saursýklamengun mjög
mikil á vissum svæöum Pollsins.
áhyggjuefni I bæ, þar sem mat-
vælaiðnaður er jafn almennur og
hér.
Þaö er lika annaö sem viö
veröum aö athuga, er viö veltum
fyrir okkur hvaöa mörk mengun-
ar við leyfum. Þar á ég viö þá
staöreynd, aö viö búum á köldum,
norölægum slóðum, þar _sem lif-
fræöileg hringrás er mjög hæg.
'LIfrlkið er þvi viökvæmt og tjón
sem hlýst, verður seint bætt”,
sagöi Ólafur Hergill Oddsson i lok
samtalsins.
Hvar er eðlilegast að
setja hættumörkin?
Eins og fram kemur i upphafs-
oröum þessarar greinar, sem
rétt væri nú þegar aö fara aö huga
að hreinsunaraögeröum. Þaö
væri verkefni sem ekki yröi gert á
nokkrum árum, en yröi umfangs-
meira og dýrara eftir þvi sem
bærinn stækkaöi. Kom fram i
samtalinu við Valdimar, aö af 22
klóaklögnum heföu aðeins 2
reynst I fullkomnu lagi. í þvi
sambandi kom fram aö stefnt
væri að þvi aö koma öllum klóak-
lögnum á sama staö, meö
hreinsunarstöö i huga.
Valdimar sagöi hættuna mesta
varöandi matvælaiönaöinn, þaö
gæti borist smit meö fólkinu sem
vinnur við hann. Þaö yröi heldur
ekki horft fram hjá þvi, aö
ákveönar salmonellutegundir
heföu fundist i skólpinu þó sem
hafa lagt þaö til. A undanförnum
árum hefur veriö unniö aö sam-
tengingu skólpræsanna I bænum,
sem er forsenda þess aö unnt sé
aö koma upp hreinsistöö en
stööinni hefur veriö ætlaður
staöur á Oddeyri viö Glerárós.
Fyrsta stigiö yröi trúlega siing
eöa felling á föstum efnum i
skólpinu, eins konar rotþró. Þess
má geta, aö nú er oröiö skylda að
hafa rotþrær, jafnvel við sumar-
bústaöi og þá má nærri geta hvort
ekki er þörf á þvi i 13 þúsund
manna bæ. Mér finnst ekki óeöli-
leg krafa aö stefnt veröi aö full-
kominni hreinsun á skólpinu inn-
an áratugar”, sagöi Helgi Hall-
grimsson I lokin.
G.S./Akureyri
VtSIR
Föstudagur 14. nóvember 1980
Föstudagur 14. nóvember 1980
VlSIR