Morgunblaðið - 26.11.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Glitnir kemur flér í samband
vi› rétta bílinn
– traustur samstarfsa›ili í fjármögnun
Á heimsstyrjaldarárunum síðari
(1939–1945) sætti Valtýr Stefánsson,
ritstjóri Morgunblaðsins, ítrekað
morðhótunum, aðallega frá íslensk-
um nasistum en einnig frá hermönn-
um í breska setuliðinu. Þetta kemur
fram í nýútkominni ævisögu Valtýs
eftir Jakob F. Ásgeirsson, en Valtýr
var ritstjóri Morgunblaðsins á ár-
unum 1924–1963.
Í bókinni er sagt frá áður óbirtum
árásar- og hótunarbréfum sem Valtý
Stefánssyni bárust á stríðsárunum.
Bréfritarar, sem yfirleitt létu ekki
nafns síns getið, helltu sér yfir rit-
stjórann vegna skrifa Morgunblaðs-
ins um annan hvorn stríðsaðilann,
nasista eða Bandamenn.
Flest bréfanna eru frá íslenskum
nasistum sem þótti Morgunblaðið
draga taum Bandamanna í styrjöld-
inni og gera lítið úr Hitler og herjum
hans. Hótuðu þeir Valtý lífláti með
ýmsum tilbrigðum.
Haustið 1940 var um tíma útlit fyr-
ir að sigur Þjóðverja í styrjöldinni
væri á næsta leiti og þar með ein-
ungis tímaspursmál hvenær Ísland
félli Hitler í skaut. Íslenskir nasistar
notuðu þá tækifærið og minntu Valtý
á það bréflega að „dagur reiknings-
skilanna“ kynni að vera í vændum og
þá yrði „ekki gaman að vera á svarta
listanum“.
Eftir að Morgunblaðið hafði birt
skýrslu ástandsnefndarinnar svo-
kölluðu í lok sumars 1941 fékk Valtýr
hótunarbréf frá breskum hermönn-
um og fylgdi með riffilkúla í umslag-
inu. Þar var Morgunblaðið kallað
„skítugt nasistablað“ („dirty Nazi
newspaper“) og harðlega mótmælt
skrifum um breska setuliðið. Því var
hótað að leggja ritstjórnarskrifstofur
Morgunblaðsins í rúst ef þessum
skrifum linnti ekki. Og ef það hefði
ekki tilætluð áhrif yrði lagt til atlögu
við heimili starfsmanna „þessa við-
urstyggilega dagblaðs“.
Um líkt leyti og Valtý bárust þess-
ar hótanir fékk hann bréf frá nas-
istavini sem lauk með eftirfarandi
hætti: „Ég verð því að viðurkenna að
það er rétt sem fjöldi mætra borgara
heldur fram að þér væruð nú þegar
best geymdur þar sem hatur yðar,
heimska og ófyrirleitni gæti blómg-
ast og dafnað til eilífðar.“
Undir lok styrjaldarinnar bárust
Valtý enn hótunarbréf frá íslenskum
nasistum. Í einu bréfi vorið 1945 var
honum m.a. skýrt frá því að „nasista-
foringjar hér í bænum“ hefðu ákveð-
ið á fundi sínum að taka hann af lífi
kl. þrjú eftir hádegi tiltekinn dag!
Bréfinu lauk á þessum orðum:
„Hugsaðu um þetta Valtýr minn, og
stilltu tungu þinni í hóf í framtíðinni.
Það veit enginn hvað framtíðin ber í
skauti sínu.“
Þá kemur meðal annars fram í
bókinni að bandarískur herforingi
kom eitt sinn á síðari hluta styrjald-
aráranna heim til Valtýs í fullum
skrúða til að atyrða hann fyrir að
skrifa ekki af tilhlýðilegri virðingu
um Sovétríkin, samherja Banda-
manna í styrjöldinni.
Ritstjóri Morgunblaðsins sætti
ítrekað morðhótunum á stríðsárunum
Morgunblaðið/Þorkell
Hótunarbréfin sem Valtý bárust voru með ýmsum tilbrigðum. Flest
bréfanna voru frá íslenskum nasistum, sem þótti Morgunblaðið draga
taum Bandamanna í styrjöldinni og gera lítið úr Hitler og herjum hans.
Líflátshótanir með ýmsum tilbrigðum
GUÐMUNDUR Sigurðsson, for-
stöðumaður samkeppnissviðs Sam-
keppnisstofnunar, vill ekki fjalla um
óformleg samtöl Samkeppnisstofn-
unar við forsvarsmenn íslensku ol-
íufyrirtækjanna. Fyrir liggur að
Guðmundur átti í marsbyrjun í
fyrra fund með þremur fulltrúum
Olíufélagsins Essó á Grand hóteli í
Reykjavík.
Hvað Olíufélagið varðar segir
Guðmundur forsvarsmenn fyrirtæk-
isins hafa ritað Samkeppnisstofnun
bréf 1. mars á síðasta ári, þar sem
vitnað var til fundar og bókunar í
stjórn Olíufélagsins. Óskaði stjórnin
eftir samvinnu við að upplýsa um
þau atriði sem sneru að starfsemi
fyrirtækisins. Komið hefðu fram
vísbendingar um að ákveðnir þættir
í starfseminni hefðu á árum áður að
einhverju leyti stangast á við
ákvæði samkeppnislaga.
Bréfi Essó svarað eftir
umfjöllun í samkeppnisráði
Guðmundur segir að þessu bréfi
hafi verið svarað formlega eftir að
hafa fengið umfjöllun í samkeppn-
isráði. Í því hafi verið vitnað til
ákvæðis í samkeppnislögum sem
segi að samkeppnisráð megi hafa
hliðsjón af samstarfsvilja hinna
meintu brotlegu fyrirtækja við
ákvarðanir stjórnvaldssekta. „Fyr-
irtækin geta þá notið lækkunar
sektar hafi þau látið samkeppnisyf-
irvöldum í té upplýsingar og séu
samstarfsfús við að upplýsa mál,“
segir Guðmundur. „Boðið var upp á
slíkt samstarf af Samkeppnisstofn-
un með þeim fyrirvörum að þetta
samstarf leiddi til þess að málið
upplýstist fyrr og betur en ella
hefði verið.“ Hann vill ekki tjá sig
um önnur atriði en lúta að formlegri
hlið málsins.
Yfirmenn Olíufélagsins vildu í
umrætt samstarf til að slá skjald-
borg um starfsfólk sem vann hjá
fyrirtækinu þegar meint brot á
samkeppnislögum voru framin.
Ljóst sé að yfirmenn Samkeppn-
isstofnunar hafi ekki getað undan-
skilið einstaklinga refsiábyrgð sam-
kvæmt íslenskum lögum, enda slík
lagaheimild ekki til. Samkvæmt
heimildum blaðsins lögðu forystu-
menn Olíufélagsins heldur ekki
þann skilning í orð Guðmundar Sig-
urðssonar á fundinum á Grand hót-
eli, heldur að stofnunin hefði ekki
frumkvæði að því að hefja lögreglu-
rannsókn. Átti það sérstaklega við
rannsókn á þætti starfsmanna fé-
lagsins og ábyrgð þeirra. Í staðinn
myndi starfsfólk Olíufélagsins vinna
með Samkeppnisyfirvöldum að
rannsókn málsins.
Ásamt Guðmundi sátu fundinn á
Grand hóteli þeir Kristján Loftsson,
Ólafur Ólafsson og Kristinn Hall-
grímsson fyrir hönd Olíufélagsins.
Telja málavexti
óbreytta
Eftir fund forstjóra Samkeppn-
isstofnunar með ríkislögreglustjóra
28. júlí í sumar kom fram í frétta-
tilkynningu að stofnunin teldi ým-
islegt komið fram sem benti til at-
vika sem ætla mætti að gætu
varðað refsingu og bæri því að fara
með samkvæmt lögum um meðferð
opinberra mála. Samkvæmt heim-
ildum Morgunblaðsins telja for-
svarsmenn Olíufélagsins málavexti
ekki hafa breyst það mikið að efni
stæðu til að ganga á svig við það
sem um var rætt á fundinum í mars
2002. Hefði þessi skilningur ekki
ríkt hefði samvinna við Samkeppn-
isstofnun verið með öðrum hætti.
Það skipti máli á hvaða forsendum
upplýsingar voru veittar.
Haraldur Johannessen, ríkislög-
reglustjóri, vildi ekki tjá sig um
málið í gær.
Yfirmaður hjá Samkeppnisstofnun
átti óformlegan fund með forsvars-
mönnum Olíufélagsins Essó
Stofnunin hefði
ekki frum-
kvæði að lög-
reglurannsókn
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra var í Aþenu í Grikk-
landi í gær þar sem hann ávarpaði heimsþing ræð-
ismanna. Þá hitti hann í gærmorgun hinn gríska starfs-
bróður sinn, Costas Simitis.
Að sögn Illuga Gunnarssonar, aðstoðarmanns for-
sætisráðherra, ræddu forsætisráðherrarnir um málefni
Evrópusambandsins en Grikkir voru með formennsku í
ráðherraráði ESB fyrri helming þessa árs. Þá ræddu
þeir samstarfið í Atlantshafsbandalaginu, NATO.
Í dag, miðvikudag, heldur forsætisráðherra til Kaup-
mannahafnar þar sem hann verður á morgun viðstaddur
opnun vestnorræns menningarseturs Íslands, Færeyja
og Grænlands við Norðurbryggju í Kaupmannahöfn þar
sem sendiráð Íslands mun m.a. verða til húsa.
AP
Forsætisráðherra í Aþenu
Davíð Oddsson ásamt grískum starfsbróður sínum, Costas Simitis, á fundi þeirra sem fram fór í Aþenu í gær.
RÍKISSAKSÓKNARI hefur
áfrýjað til Hæstaréttar dómi
Héraðsdóms Reykjaness yfir
fimm Kínverjum og einum
Singapúrbúa, sem dæmdir
voru í 30 til 45 daga skilorðs-
bundið fangelsi fyrir að koma
til landsins í nóvember á föls-
uðum vegabréfum. Ríkissak-
sóknari krefst refsiþyngingar
yfir fólkinu, þremur karlmönn-
um og jafnmörgum konum, á
aldrinum 19 ára til rúmlega
fimmtugs. Fyrir héraðsdómi
viðurkenndu ákærðu að hafa
framvísað fölsuðum vegabréf-
um á Keflavíkurflugvelli við
komuna til landsins í nóvem-
ber.
Vill þyngri
refsingu
fyrir vega-
bréfafölsun