Morgunblaðið - 26.11.2003, Blaðsíða 22

DAGLEGT LÍF
22 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Ásíðustu árum hefur umræðaum einelti á vinnustöðumaukist mjög og starfsfólk orð-
ið meðvitaðra um hvað einelti er og
þann rétt sinn að engum sé leyfilegt
að níðast á því eða beita ofbeldi.
Stéttarfélögin hafa aðstoðað þá
félagsmenn sem verða fyrir áreiti eða
einelti á vinnustað og nú hefur Al-
þýðusamband Íslands sett upp nám-
skeið á Netinu sem opið er öllum.
Námskeiðið er hugsað sem sjálfs-
hjálp fyrir þolendur eineltis, en ekki
síður sem fræðsla fyrir stjórnendur
og starfsmenn, að sögn Rannveigar
Einarsdóttur, deildarstjóra fræðslu-
deildar ASÍ. Námskeiðið er á vefsíðu
Alþýðusambandsins.
Það byggist á skjámyndum, svipað
og glærur, sem fólk flettir í gegn. Á
námskeiðinu er fjöldi gagnvirkra
verkefna, sem byggjast á því að þátt-
takendur leysa verkefnin og fá svo
svör jafnskjótt og þeir hafa svarað.
Námskeiðið er staðlað þannig að allir
fá sömu svörin. Einnig eru gátlistar,
sem hægt er að prenta út og svara.
Hver og einn tekur námskeiðið á sín-
um hraða og þegar honum hentar.
Daglegt líf spurði Rannveigu nánar
út í námskeiðið og um umfang og til-
urð eineltis á vinnustöðum hérlendis.
Hvers vegna er ASÍ að standa fyr-
ir slíku námskeiði og hverju viljið þið
ná fram með því?
„Stéttarfélögin láta sig varða líðan
starfsfólks á vinnustöðum enda eyðir
fólk stórum hluta af tíma sínum í
vinnu. Við vonum að námskeiðið geti
verið leið til að fyrirbyggja einelti og
auka skilning og vitund fólks á því
hvað einelti er, hvernig lagt er í ein-
elti og að það finni leiðir til að taka á
því. Þetta er ein leið til að starfsfólk
læri að bera ábyrgð á samskipta-
vandamálum, sem verða á vinnustöð-
um. Tilgangurinn er líka að stuðla að
því að starfsfólk sé ánægt og njóti
virðingar í vinnunni. Með námskeið-
inu vonumst við til að stuðla að já-
kvæðum áhrifum inni á vinnustöðum
og góðum aðbúnaði félagsmanna
okkar. Þetta er framlag af okkar
hálfu til að móta vinnustaði sem sam-
félag þar sem fólki líður vel.“
4% flugfreyja orðið fyrir einelti
Er einelti víðtækt á vinnustöðum?
„Samkvæmt könnunum, sem gerð-
ar hafa verið, má reikna með að að
meðaltali verði allt að 10% starfs-
manna fyrir einelti á íslenskum
vinnustöðum. Vinnueftirlitið gerði
könnun á líðan, vinnuumhverfi og
heilsu starfsfólks í útibúum banka og
sparisjóða og kom í ljós að 8% starfs-
manna töldu sig hafa orðið fyrir ein-
elti. Svipuð könnun var gerð hjá flug-
freyjum og í henni sögðust 4% þeirra
hafa verið lögð í einelti.“
Hvað felst í einelti á vinnustöðum
og hverjar eru birtingarmyndir þess?
„Fram hafa komið fleiri en ein skil-
greining á einelti og það getur verið
vandasamt að greina hvort einelti á
sér stað. En flestir eru
sammála um að einelti á
vinnustað sé margend-
urtekið ofbeldi, oftast and-
legt, sem beitt er gegn
vinnufélaga, sem hvorki veit né kann
að verja sig. Til eru ótalmargar að-
ferðir til að níðast á samstarfsfólki og
gera því lífið leitt svo sem með bak-
tali, sögusögnum og illu umtali auk
stöðugra aðfinnslna, óréttmætra
athugasemda um frammistöðu, til-
gangslausra eða engra verkefna.
Einnig má nefna að vinnufélaginn,
sem tekinn er fyrir, er ekki virtur
viðlits og framlag hans hunsað. Niðr-
andi athugasemdir eru einnig al-
gengar í þessu samhengi um aldur,
kyn og persónu þolanda.“
Hvaða áhrif getur þetta vandamál
haft á þolandann?
„Þetta veldur mikilli vanlíðan og
grefur undan sjálfstrausti. Rann-
sóknir hafa sýnt að langvarandi ein-
elti getur haft alvarlegar afleiðingar
á heilsufar starfsmanna, t.d. getur
komið fram einbeitingarleysi, svefn-
truflanir, þráhyggja, ofstreita og
þunglyndi.“
Afköst minnka
Hvaða áhrif getur vandamálið haft
á andrúmsloftið á vinnustað?
„Andrúmsloftið er hlaðið spennu
og áhrifin geta verið afdrifarík því
auðvitað kemur þetta niður á vinn-
unni. Afköst minnka, þjónusta versn-
ar og upplýsingaflæðið verður slæmt.
Það má einnig reikna með fleiri mis-
tökum og færri virkum vinnustund-
um, ekki bara hjá þeim, sem lagðir
eru í einelti heldur hjá öllum“
Hverjir leggja helst í einelti?
„Þeir, sem á einhvern hátt kunna
hvorki að taka á erfiðleikum í starfi
né persónulegum vandamálum. Þeir,
sem eru óöruggir um starf sitt ef t.d.
hagræðingar og tilfærslur standa til
og ekki er vitað á hverjum þær muni
bitna. Einnig getur þetta verið leið til
að skapa sér stöðu innan hópsins og
það getur verið hefð fyrir því á vinnu-
staðnum að níðast á öðrum og vera
fyndinn á kostnað annarra.
Orsakir eineltis geta verið af
mörgum toga og getur
skipulag vinnu haft af-
gerandi áhrif á hvort
einelti fær að þrífast
eða ekki. Sam-
skiptavenjur á vinnustað eins og um-
burðarlyndi og skilningur hafa líka
áhrif á hvort niðurlæging og andlegt
ofbeldi er liðið. “
Hverjir verða helst fyrir því að
vera lagðir í einelti?
„Allir geta lent í því að vera lagðir í
einelti og það fer eftir aðstæðum og
tíma hver verður fyrir valinu. Ef
ástæðan er ótti við uppsagnir, þá er
líklegt að níðst sé á þeim, sem ógnar
á einhvern hátt í starfi. Ef á bak við
eineltið er þörf fyrir að vera mið-
punktur og draga að sér athygli, þá
verður einhver fyrir valinu sem auð-
veldar það. Mér finnst ekki rétt að
fullyrða að það séu einhverjar
ákveðnar manngerðir, sem verða fyr-
ir einelti.“
Hvernig geta stjórnendur og
starfsmenn tekið á vandamálinu?
„Aðalatriðið er að stjórnendur hafi
færni í mannlegum samskiptum.
Með því að þekkja starfsmenn og
vera í samskiptum við þá er hægt að
fyrirbyggja og sporna við því að ein-
elti fái að þrífast. Jafnframt verða
þeir að fylgjast með því, sem gerist á
vinnustaðnum og vera vel upplýstir.
Ef stjórnendur veigra sér við að taka
á vandamálum, sem starfsmenn geta
ekki leyst sín á milli þá munu þeir
ekki heldur kunna að taka á einelti.
Stjórnendur verða að ræða við
starfsfólk til að kynna sér hvað er að
gerast, hvort einelti er til staðar og
leysa úr ágreiningi á jákvæðan hátt.
Ef vandamálið er komið á það stig að
þeir treysta sér ekki til að taka á því,
er ekkert sjálfsagðara en að leita að-
stoðar eða ráðgjafar frá utanaðkom-
andi. Með því að sýna skilning og
taka afstöðu þegar gert er lítið úr
vinnufélögum, eru starfsmenn að
sporna gegn einelti.“

FRÆÐSLA|Spenna og áreiti á vinnustað hafa neikvæð áhrif á afköst og þjónustu hjá öllum starfsmönnum
Vefnámskeið um einelti
Einelti sem beitt er gegn vinnufélaga er oftast and-
legt. Rannveig Einarsdóttir, deildarstjóri fræðslu-
deildar ASÍ, sagði Jóhönnu Ingvarsdóttur að til
væru ótal aðferðir til að níðast á samstarfsfólki.
Morgunblaðið/Þorkell
Rannveig Einarsdóttir: Segir hægt
að fyrirbyggja og sporna við einelti.
TENGLAR
.....................................................
www.asi.is
join@mbl.is
Til eru ótal-
margar aðferð-
ir til að níðast
á fólki.
m
TÍMARITUMMAT&VÍN27062003051 2 03 TÍ Í
m
F
rí
tt
ti
l
á
sk
ri
fe
n
d
a
!
Næsta tölublað af tímaritinu
sem fjallar um mat og vín, fylgir
Morgunblaðinu föstudaginn
5. desember n.k.
Stærð tímaritsins er 25x36.
Pantanafrestur auglýsinga er til
þriðjudagsins 2. desember kl. 16.
Auglýsendur! Hafið samband við auglýsingadeild Morgunblaðsins í síma 569 1111 eða á augl@mbl.is