Vísir - 18.11.1980, Blaðsíða 4

Nágrannarnir fyigjast kviön-
ir með brðuninní í Pðllandi
Meö hverium sigrinum, sem
fellur i skaut hinum nýstofnuöu
óháöu verkalýössamtökum Pól-
verja, þykir vaxa hættan á ófriöi
á vinnumarkaöi annarra austan-
tjaldsrikja.
Málalokin fyrir hæstarétti Pól-
lands, sem felldi niöur ákvæöin,
er undirréttur Varsjár bætti viö
stofnlög ,,Einingar”-samtak-
anna, þykja ganga lengra en
nokkur fékk imyndaö sér, aö liöiö
yröi austantjalds.
Ef sigurganga „Einingar”
heldur áfram óstöövuö, gæti hón
oröiö fordæmiö, sem vekti verka-
lýö austantjalds til umhugsunar
um, hvi þeir skyldu einir þurfa aö
búa viö rikisstýrö stéttarfélög.
Vestrænir diplómatar austan-
tjalds telja þó litlar llkur á þvi, aö
verkalýöur i nágrannalöndum
Póllands tæki upp á þvi aö her-
nema verksmiöjurnar eöa efna til
allsherjarverkfalla, eins og
starfsmenn skipasmiöastööva
Póllands viö Eystrasalt gengust
fyrir i sumar. Verkalýösmálin i
Austur-Evrópu eru viöast meö
lygnara yfirbragöi en 1 Póllandi.
Eftir hæstaréttarúrskuröinn
eru menn samt i nágrannalönd-
unum hættir aö yppta öxlum og
tauta „þessir skapheitu Póiverj-
ar”, eins og i sumar, þegar frétt-
irnar bárust af verkföllunum i
Póllandi. Þess I staö eru þeir
farnir aö spyrja sjálfa sig, hvers-
vegna þeir ættu ekki aö geta feng-
iö aö stofna sin óháöu hagsmuna-
félög.
Taugaveiklunar-
kennd viðbrðgð
Ýmis taugaveiklunarviöbrögö i
Austur-Þýskalandi og Tékkósló-
vakiu — þar sem lifskjör eru þó
betri en I Póllandi og taumhald
kommúnista á verkalýöshreyf-
ingunni strangara — benda til
þess, aö stjórnum þessara rikja
sé ljós hættan af pólska fordæm-
inu, þegar horft er lengra fram á
veginn. Jafnvel Ungverjaland,
sem allt fram til ágúst I sumar
þótti allra austantjaldsrikja mest
leyfa verkalýöshreyfingunni aö
hafa áhrif á stjórnarákvaröanir,
hefur ályktaö, aö þaö neyöist til
þess aö veita verkalýösfélögun-
um aukna sjálfsstjórn vegna
sigra „Einingar”.
Þessar eftirvæntingarfullu
augngotur, sem austantjalds-
menn gjóa nú oröiö til Varsjár,
skjóta nokkuö skökku viö fyrra
álit þeirra á Pólverjum. Almennt
litu aörir austantjaldsmenn á
Pólverja sem lata til vinnu róm-
antfska hugsjónaglópa, sligaöa af
valdi kaþólsku kirkjunnar, dug-
litla smábændur og búskussa.
Þaö eina, sem þeir þóttu gera vel,
var vodkaframleiöslan. Viöast
voru viöbrögö almennings viö
verkfallsfréttunum frá Póllandi I
sumar á þá leiö, aö nú væru Pól-
verjar alveg búnir aö missa glór-
una.
Nú horfa menn upp á, aö hiö
óframkvæmanlega hefur veriö
gert, og aö Sovétstjórnin viröist
ætla aö sætta sig viö þaö. Skyldi
þá hiö óframkvæmanlega einnig
vera geriegt utan Póllands?
Hin opinberu viöbrögö valdhafa
i nágrannalöndunum sýna, hvaöa
áhyggjuefni þetta er kommún-
istaforystunni. Þau voru æpandi
árásir A-Þjóöverja og Tékka og
nær þvi jafn æpandi þögn Búl-
gariu, sem liggur fjær. Uppi varö
fótur og fit meöal ráöamanna,
sem voru á þeysingi i skyndi-
heimsóknum milli höfuöborga
hinna Varsjárbandalagsrikjanna.
Andrei Kirilenko I æöstaráöi
sovéska kommúnistaflokksins
brá sér i hasti til Tékkóslóvakiu.
Utanrikisráöherra A-Þýskalands
og Tékkóslóvakiu hittust til viö-
ræöna, og leiötogar kommúnista-
flokka Tékkóslóvakiu og Ung-
verjalands héldu skyndifund i
Bratislava i siöustu viku. Þeir
Gustav Husak frá Tékkóslóvaklu
og Janos Kadar frá Ungverja-
landi lýstu yfir stuöningi viö bar-
áttu pólska kommúnistaflokksins
gegn „andsósialiskum öflum” og
„tilraunum vesturlanda til ihlut-
unar i Póllandi”. Um aöra fundi
var ekkert látiö uppi, en skyndi-
boöun þeirra án nokkurs aödrag-
anda eöa kynningar I fjölmiölum,
sem þó er siöur austantjalds,
vakti grum um, aö Pólland væri
þar á dagskrá.
Honecker heiur
í hölunum
Austur-Þýskaland hefur gengiö
lengst I gagnrýninniá Pólverja og
um leiö gripiö til róttækustu ráö-
anna til þess aö halda frjáls-
lyndisblænum frá Póllandi utan
landamæranna. Verkfall, sem
efnt var til af starfsmönnum
austur-þýsku járnbrautanna i
Vestur-Berlin, var brotiö á bak
aftur. Naumast var lokið kosn-
ingunum i V-Þýskalandi snemma
i október er skornar voru niöur
heimsóknir V-Þjóöverja meö þvi
aö hækka gjaldeyrinn, sem gest-
um er skylt aö skipta viö landa-
mærin. Um leiö var tilkynnt, aö
takmarkaöar væru feröir yfir
landamæri A-Þýskalands og Pól-
lands viö þá, sem heföu stimplað
bréf upp á, aö þeir ættu heimboð
inni ööru hvoru megin.
Erich Honecker sakaöi V-
Þýskaland, sem fram til þessa
haföi sýnst uppáhalds vestur-
veldiö i augum a-þýsku stjórnar-
innar eftir „ostpoiitik” Brandts,
um aö spilla slökunarstefnunni.
Um leiö varaöi hann Pólverja viö
þvi, aö austantjaldsrfkin mundu
ekki liöa neinar umbætur á
stjórnmálakerfinu. Flokksbræör-
um sinum i A-Berlin sagöi
Honecker, aö gagnbyltingaröfl
ógnuöu Póllandi innan frá, en
mundu aldrei fá borið sóslalism-
ann ofurliöi. „Við munum ásamt
vinum okkar tryggja þaö,” sagöi
hann.
Tékkar handlaka
andófsmenn
Harðlinumaöurinn tékkneski,
Vasil Bilak, hefur einnig gefiö I
skyn, aö Pólland kynni aö hljóta
sömu „fööurlegu aöstoöina” —
eins og þaö er kallaö á austan-
tjaldsmáli — og Tékkar fengu
„voriö i Prag” 1968, þegar skriö-
drekar Varsjárbandalagsins
ruddust inn yfir frjálslyndisöflin.
— Hann sagöi á miöstjórnarfundi
I siöasta mánuöi, ,,að
andsósialisk öfl” reyndu aö nota
atburöina I Póllandi i sumar til
þess aö grafa undan Varsjár-
bandalaginu, en þau mundu þó
verða gjörsigruö. „Hinir pólsku
félagar okkar geta ávallt reitt sig
á aöstoö okkar flokks og okkar
þjóöar,” sagöi Bilak.
Pragstjórnin virtist kviöa þvi,
aö fréttirnar frá Ptíllandi mundu
æsa upp andófsmenn, þvi aö
þrjátiu úr þeim hópi voru hand-
teknir i september og yfirheyröir
um stuöningsyfirlýsingu viö
verkfallsmennina i Gdansk.
Flestir þeirra voruúr hópi þeirra,
sem undirrituöu 1977 mannrétt-
indayfirlýsinguna „Sáttmáli 77”.
Andófsmaöurinn, Jiri Lederer,
sem eftir fjögurra ára fangelsi,
flutti til V-Þýskalands frá Tékkó-
slóvakiu i september siöasta, tel-
ur litla hættu á þvi, aö verkföll
brjótist út i Tékkóslóvakiu, en
forystan kviöi þvi þó. „Allar
rikisstjtírnir austantjaldsrikja
hata breytingar, og kviöa þeim
um leiö,” sagöi hann i viötali i
siöasta mánuöi.
Ceausescu sakast
við Gierek
1 Rúmeniu hefur andófs litiö
gætt, en þö spuröist þar i ár til
nokkurra verkfalla, þegar hinir
lægra launuöu mótmæltu áfram-
haldandi bágum lifskjörum. Slik-
ar vinnustöðvanir, þótt stuttar
séu Isenn og ekki viötækar, þykja
alvarleg teikn á veggnum I
Rúmeniu. Þar geröu kolanámu-
menn i Jiu-dalnum þriggja daga
verkfall 1977. Þurfti Nicolaei
Ceausescu forseti aö koma til
sjálfur og semja viö verkfalls-
menn, sem hófu ekki vinnu aftur
fyrr en lofaö haföi veriö launa-
hækkunum og auknu öryggi á
vinnustööum. Samt kastaöi
Ceausescu auri I Edward Gierek,
fyrrum leiötoga Póllands, i októ-
ber og sagði, aö aldrei heföi kom-
iö til verkfallanna I Póllandi, ef
flokkurinn heföi tekiö „ákveöna
afstööu strax gegn hinum and-
sósialisku öflum”.
tveiin leikurum var sömuleiöis
bannaö aö koma fram i V-Þýska-
iandi, eins og þó haföi veriö
ókveöiö fyrir iöngu.
Dreiföu dsku
McQueens út á
Kyrrahat
Osku kvikmyndleikarans,
Steve McQueen, var dreift út i
buskann úr flugvét, sem flaug yfir
Kyrrahafinu. Húskveöjan fór
bannig fram, aö átta flugvélar af
eldri geröum (fyrri heimsstyrj-
aldar) flugu yfir búgarö
McQueens I Kaliforníu eftir lík-
brennsluna og siöan út á Kyrra-
haf. McQueen safnaöi einmitt
flugvélum af slikum geröum.
Kína aðiii
að alpjóða
hvalveiðiráðinu
Dýraverndunarmenn. sem
kviöa þvi aö hvalirnir veröi út-
dauöa á einum áratug, ef veiöar á
þeim veröa ekki stöövaöar, hafa
fagnaö þvi, að Kina skuli hafa
gengiö i alþjóöa hvalveiöiráöiö.
Vonast þeir til þess aö þaö stuöli
aö minni slátrun hvala.
Næsta hvalveiöiráöstefna verö-
ur haldin 1981, en siöast var hún
haldin á Englandi i júli I sumar.
Þar var borin upp tillaga um
bann viö hvalveiöi til iönaöar, en
hún var felld meö 13 atkvæöum
gegn 9, meöan 2 riki sátu hjá. Þaö
þarf þrjá fjóröu hluta ráösins til
aö samþykkja aigjört hvalveiöi-
bann, en 24 riki eiga aöild aö þvi.
Einu betur þó eftir aö Kína geng-
ur i ráöiö.
Sandinistar einlr ettir
í hlóðarráði
Nicaraqua
Þjóöareiningin eftir byltinguna
i Nicaragua viröist úr sögunni,
þvi tiu fulltrúar borgarastéttar-
innar drógu sig á dögunum út úr
47 manna þjóöarráöinu, sem fara
á meö stjórn landsins til bráöa-
Listatóik fékk ekkt að ffara
Austur-Þýskaland bannaöi I
síöustu viku a-þýskum listamönn-
um aö feröast til V-Þýskalands I
sýningarferö vegna versnandi
sambúöar rlkjanna.
Þjóölagasöngkonan, Barbara
Thalheim, sagöi viö fréttamenn.
aö henni heföi veriö gert orö og
sagt, aö ekkert gæti oröiö úr
tveggja vikna söngferöalagi
hennar, sem augiýst haföi veriö
og átti aö hefjast sunnudaginn
fyrir viku.
Þrem tónlistarmönnum og