Morgunblaðið - 27.11.2003, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. NÓVEMBER 2003 B 13











































































































NVIÐSKIPTI
og þjónustu. Vissulega er þetta
rétt, en aðeins jafn langt og það
nær.
Iðnaðurinn mikilvægur
fyrir öflun gjaldeyris
Það sem margir átta sig ekki á er
að hlutur sjávarútvegs í öflun út-
flutningstekna fer minnkandi. Sú
þróun hefur verið nær óslitin und-
anfarna áratugi. Mynd 2 sýnir að
hlutur sjávarútvegs er kominn nið-
ur í 36% af gjaldeyristekjum þjóð-
arbúsins í ár en hann hefur verið á
bilinu 38–40% undanfarin ár og um
46% árið 1998. Ástæðan er annars
vegar að fiskveiðar hafa dregist
saman og verð sjávarafurða, sem
var orðið hátt, hefur lækkað aftur
og er nú nálægt meðaltali und-
anfarinna ára. Hins vegar hefur
hlutdeild iðnaðar í heild aukist úr
16 í 20% af gjaldeyristekjunum á
sama tíma. Iðnaður aflar nú einnar
af hverjum fimm krónum af út-
flutningstekjum þjóðarinnar. Hlut-
deild iðnaðar hefur farið vaxandi
með meiri stóriðjuútflutningi.
Hlutur stóriðju hefur farið úr 10 í
13%. Það sem mörgum yfirsést er
að önnur iðnfyrirtæki hafa einnig
verið í mikilli sókn á alþjóðlegum
mörkuðum undanfarin ár. Þannig
hefur útflutningur lyfja og lækn-
ingatækja aukist úr hálfu pró-
sentustigi árið 1998 í 3% af gjald-
eyristekjum árið 2003. Aðrar
greinar iðnaðar skýra um 4%. Þá
hafa þjónustugreinar eins og
ferðalög aukið hlutdeild sína úr 7 í
8%, og samgöngur, úr tæpum 15 í
rúm 18%.
Skipting útflutningstekna
Þegar stóriðjuframkvæmdum
verður lokið í kringum 2008 má
gera ráð fyrir að iðnaður í heild
muni afla einnar af hverjum þrem-
ur krónum af útflutningstekjum
þjóðarinnar, til jafns við sjávar-
útveg og ferðaþjónustu og sam-
göngur.
Oft gleymist að mörg iðn- og
þjónustufyrirtæki eru í alþjóðlegri
samkeppni á heimamarkaði. Þessi
fyrirtæki keppa við innflutninginn.
Því betur sem þeim verður ágengt,
því minni verður innflutningurinn,
viðskiptahallinn og skuldasöfnun
þjóðarinnar erlendis. Jafnvel þótt
mörg þessara fyrirtækja noti inn-
flutt hráefni skapar starfsemi
þeirra mikilvæg verðmæti með
starfsmönnum og fastafjármunum
fyrirtækisins. Slík fyrirtæki eru
jafn mikilvæg fyrir þjóðarbúið og
þau sem selja afurðir erlendis. Þau
fyrrnefndu spara gjaldeyri en hin
síðarnefndu afla gjaldeyristekna.
Innlendur markaður er hluti af
hinum alþjóðlega markaði.
Erfið starfsskilyrði
Þótt samkeppnisgreinar skapi
aukinn hluta af gjaldeyristekjum
þjóðarinnar hefur gengi íslensku
krónunnar haft mikil og neikvæð
áhrif á þróun þeirra. Sjávarút-
vegur er ekki undanþeginn þeim
áhrifum frekar en iðnaður eða
ferðaþjónusta. Miklar sveiflur í
raungengi krónunnar hafa haft
slæm áhrif á þróun alþjóðlegra
viðskipta fyrirtækja okkar. Háu
raungengi eins og núna fylgir
minni útflutningur og aukinn inn-
flutningur og halli á erlendum við-
skiptum. Að meðaltali hefur raun-
gengið verið of hátt en það skýrir
af hverju þjóðarbúið er oftast með
töluverðan viðskiptahalla. Það sést
best á því að jafnvel þegar raun-
gengið lækkar mikið verður af-
gangurinn ekki samsvarandi mik-
ill. Nú stefnir í að hágengi verði
viðvarandi næstu missiri. Bæði
verður mikið innflæði erlends fjár-
magns vegna stóriðjuframkvæmda
og síðan er viðbúið að vextir hækki
vegna verðbólguþrýstings sem
hvort tveggja hefur áhrif til að
styrkja gengið. Besta leiðin til að
draga úr þörfinni á vaxtahækkun
er að beita aðhaldi í opinberum
fjármálum og nýta erlent vinnuafl
til að draga úr umframeftirspurn á
vinnumarkaði.
Í hinu nýja hagkerfi er það liðin
tíð að hægt sé að treysta á fiskinn
í hafinu til að færa okkur björgina
á meðan verðbólga og gengissveifl-
ur rústa öðrum greinum.
Ef stjórnmálamenn vilja stuðla
að fjölbreyttu atvinnulífi og háu
atvinnustigi á komandi árum mega
þeir ekki skorast undan þeirri
ábyrgð að tryggja vaxtarsprotum
framtíðarinnar viðunandi starfs-
skilyrði með ábyrgri stjórn opin-
berra fjármála meðan stóriðju-
framkvæmdir standa yfir.
Höfundur er hagfræðingur Samtaka
iðnaðarins.

  
! "
 #
$
#

&  !  "
  ' ')
.%/ '0 ')
&9"%: : 0 ;)
45 
' ,)
1  

 ' 0)
%



 

 '2 ;)* 
 7 3)
<


 '; -)
/  "
 
0( 3)
1    +


 , 2)
&
 +%
 = 

 
( ,)
>.: 
? !9 /




 "
 + ,;;0%/*// /
 


 




!


"#




$
!
%
$
HOLLENSKA matvörukeðjan
Ahold hefur gefið upp hvernig
kaupaukagreiðslum til forstjórans
verður háttað. Forstjórinn, Svíinn
Anders Moberg, neyddist til að
gefa eftir kaupaukasamning sem
hefði tryggt honum háar kaupauka-
greiðslur eftir mikla mótmælaöldu í
Hollandi í september. Að sögn Fin-
ancial Times mun Moberg fá kaup-
auka sem nemur að hámarki 250%
grunnlauna hans, ef hann nær öll-
um markmiðum sem sett eru og
rekstrarárangur verður mjög góður
í ár. Kaupaukasamningur forstjór-
ans, sem borinn verður undir hlut-
hafafund, styðst við sjö mælikvarða
sem eiga að sýna stöðu fyrirtæk-
isins og hvernig gengið hefur í
rekstrinum.
Moberg tók við hjá Ahold fyrr á
þessu ári eftir að fyrrverandi for-
stjóri sagði af sér í kjölfar risavax-
ins bókhaldshneykslis.
Ahold semur á ný
um kaupauka
HANDTAK.is hóf starfsemi sína
fyrir 2 vikum og hafa nú þegar yfir
þúsund SMS-skeyti verið send á milli
verktaka og verkkaupa í gegnum
markaðskerfið. Yfir 170 verktakar
hafa skráð sig en stærsti hluti þeirra
er iðnaðarmenn, hönnuðir og forrit-
arar. Á sama tíma hafa yfir 200 verk-
kaupar skráð sig og sett fram yfir 100
verk fyrir verktakana til að vinna, að
því er segir í fréttatilkynningu.
Kerfið virkar þannig að verk-
kaupar setja inn verklýsingu á þeim
verkum sem þeir þurfa að láta fram-
kvæma á vef Handtak.is. Þaðan eru
samstundis send SMS-skeyti, með
grófri verklýsingu, á skráða verktaka.
Verktakarnir geta þá farið á Netið,
skoðað verkið betur og haft samskipti
við verkkaupa. Þessi samskipti fara
að miklu leyti fram með SMS-skila-
boðum sem er nýjung í markaðskerf-
um sem þessum, að því er fram kem-
ur í fréttatilkynningu.
Verkefni með SMS