Morgunblaðið - 30.11.2003, Side 1

STOFNAÐ 1913 325. TBL. 91. ÁRG. SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Stríðaldir
forstjórar
Hvers vegna fá stjórnendur
fyrirtækja himinhá laun? 10
Fyrsta konan sem er framkvæmda-
stjóri hjá Flugleiðum Tímarit
Borg guðs á
heljarþröm
Skarphéðinn Guðmundsson ræðir
við Fernando Meirelles Fólk
5 6 9 0 9 0 0 0 0 0 9 0 0
SUNNUDAGUR VERÐ KR. 300
GRÍÐARLEG auking hefur
verið á tilfellum á sykursýki
barna hér á landi sem og í
löndunum í kringum okkur.
Í frétt í Berlingske Tidende
er haft eftir lækni að áhættan
á að barn greinist með sykur-
sýki hafi tvöfaldast ef borin
eru saman börn fædd 1995–
2000 við börn fædd árið 1980.
Árni Þórsson, yfirlæknir á
Barnaspítalanum og dósent
við læknadeild Háskóla Ís-
lands, segir útbreiðslu og
tíðni sykursýki vera mismun-
andi milli heimshluta en að
engin ástæða hafi fundist fyr-
ir aukningunni.
Árni segir Finnland vera
með flestu tilfelli sykursýki
en þar er talað um 56 tilfelli á
100.000 íbúa á meðan sam-
bærileg tala í löndum Austur-
Asíu er um og innan við eitt
tilfelli á 100.000 íbúa. „Með-
altal síðasta áratugar hér á
landi er tæplega 14 af
100.000. Við erum langlægst
á Norðurlöndum. Hins vegar
er sykursýkin að aukast alveg
jafn hratt hérna og í löndun-
um í kring.“
Árni bendir á að enginn viti
hvers vegna tilfelli sykursýki
eru svona mismörg milli
landa eða hvers vegna þeim
fari svo ört fjölgandi. „Það
hafa verið gerðar og eru í
gangi geysilega umfangs-
miklar rannsóknir á umhverf-
isþáttum en ekki hefur tekist
að negla niður einhvern einn
sérstakan umhverfisþátt. Það
eru ákveðin tengsl við veiru-
sýkingar en það er engin ein
veira og tengslin eru ekki af-
gerandi sterk,“ segir Árni og
bætir við að jafnframt séu
tengsl við ákveðin gen. „Trú-
lega þarf að spila saman
ákveðið áhættugen og ein-
hver umhverfisáhrif.“
Sykursýki flokkast til
sjálfsofnæmissjúkdóma en
Árni segist ekki þekkja til
þess að aðrir sjálfsofnæmis-
sjúkdómar vaxi jafn mikið og
sykursýki. „Það er hins vegar
skrýtið að á síðasta áratug
eru tveir sjúkdómar sem hafa
vaxið mjög hratt í Austur-
Evrópu og það eru sykursýki
og astmi.“
Stöðug aukning
á sykursýki barna
SÓLIN er lágt á lofti þessa dagana og skuggarnir langir þegar hún
nær að brjótast fram úr skýjunum. Ekki hefur sólin vermt þessum
hjólreiðamanni á Sóleyjargötunni mikið, og heldur verið honum til
trafala með því að skína í augu hans og annarra í umferðinni .
Morgunblaðið/Ómar
Skuggamyndir í skammdeginu
HUGO Chavez, forseti Venesúela,
ætlar að leita endurkjörs í kosning-
unum sem fram fara í landinu 2006,
en kjörtímabil forsetans er sex ár.
Andstæðingar hans hafa nú enn
lagt til atlögu gegn honum og reyna
að víkja honum úr embætti.
Stjórnarandstaðan er nú að
reyna að safna undirskriftum 2,4
milljóna skráðra kjósenda í Vene-
súela undir kröfur um að efnt verði
til bindandi þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort Chavez
skuli sitja áfram á forsetastóli.
Þetta er þriðja tilraunin sem stjórnarandstæðingar
gera til að losa sig við forsetann. Byltingartilraun mis-
tókst 2002, og fyrr á þessu ári var efnt til allsherj-
arverkfalls sem lamaði olíuútflutning landsins. Chavez
nýtur enn mikils stuðnings meðal fátækra lands-
manna, en er litinn hornauga af kaupsýslumönnum og
mörgu miðstéttarfólki og talinn hafa rústað hagkerfi
landsins og hvatt til ofbeldis.
Chavez leitar
endurkjörs
Caracas. AFP.
Hugo Chavez
LÖGREGLA í Tyrklandi hefur handtekið mann sem
grunaður er um að hafa lagt á ráðin um annað tveggja
sprengjutilræða er kostuðu 27 manns lífið í Istanbúl
fyrr í mánuðinum. Að sögn lögreglu var maðurinn,
sem ekki var nafngreindur, handtekinn á þriðjudaginn
er hann reyndi að fara frá Tyrklandi með því að nota
falsað vegabréf.
Handtaka í Tyrklandi
ÍSLENSKIR sérfræðingar geta greint blóð
í náttúrunni mörgum mánuðum eftir að það
lendir þar, og er það mikil framför á heims-
mælikvarða í réttarmeinafræðum. Þetta
kemur fram í greininni Lesið í blóð í Tímariti
Morgunblaðsins í dag.
Rannsóknarlögreglumaðurinn Ómar
Pálmason og réttarmeinafræðingurinn Þóra
Steffensen hafa rannsakað örlög blóðs sem
þau helltu niður í íslenskri náttúru fyrir
þremur mánuðum og segja enn hægt að sjá
blóðið greinilega með sérstökum tækjabún-
aði, þrátt fyrir votviðrasama tíð.
Ómar hefur notað sömu aðferð til að reyna
að greina blóð sem rann fyrir hálfu þriðja ári
og fengið jákvæða, en fremur veika svörun.
Hann segir að samkvæmt fræðunum þurfi
um eitt tonn af vatni til að fjarlægja einn
millilítra af blóði. Það gerir það næstum
ómögulegt að þrífa blóð svo ekki sé hægt að
finna það með þessari aðferð.
Þær aðferðir sem Ómar og Þóra beita við
þessar rannsóknir voru notaðar á fornan
blótstein sem fannst þegar grafið var fyrir
sumarbústað á Ströndum. Ómar úðaði stein-
inn með sérstakri efnablöndu, og við það
kom í ljós að einhverntíma var blóð í skálinni
á miðjum steininum.
Helstu alþjóðlegu sérfræðingar í réttar-
meinafræðum hafa hingað til annaðhvort
látið sig örlög blóðs í náttúrunni litlu skipta,
eða sagt það hverfa fljótlega. Rannsókn Óm-
ars og Þóru á að standa í a.m.k. eitt ár, og
reikna þau með að kynna niðurstöðurnar á
árlegu þingi bandaríska réttarvísindafélags-
ins, og vonast til að niðurstöðurnar verði
gefnar út í American Journal of Forensic
Science.
Greina blóð á fornum blótsteini
Morgunblaðið/Júlíus
Rannsóknarlögreglumaðurinn og réttar-
meinafræðingurinn að störfum.
INÚÍTAR á Grænlandi ætla að kæra danska ríkið fyr-
ir Mannréttindadómstól Evrópu í Strassborg eftir að
hæstiréttur Danmerkur komst að þeirri niðurstöðu á
föstudaginn að danska ríkinu bæri ekki að greiða bæt-
ur til 187 inúíta og fjölskyldna þeirra sem reknar voru
úr heimahögum sínum 1953 til að hægt væri að stækka
bandarísku herstöðina í Thule á Norður-Grænlandi.
Thule-búarnir höfðu krafist bóta að upphæð 234
milljónir danskra króna og að fá að snúa aftur til heim-
kynna sinna. Hæstiréttur hafnaði kröfunni og stað-
festi dóm áfrýjunarréttar sem dæmt hafði inúítunum
17 þúsund krónur hverjum um sig, auk hálfrar millj-
ónar til handa öllum hópnum.
Uusaqqak Qujaukitsok, talsmaður inúítanna, kvaðst
hafa orðið fyrir vonbrigðum með þennan „ósann-
gjarna“ úrskurð hæstaréttar, en Hans Enoksen, for-
maður grænlensku landstjórnarinnar, sagði „Græn-
lendinga alla sem einn“ standa að ákærunni á hendur
danska ríkinu.
Danski hæstirétturinn byggði úrskurð sinn á þeim
forsendum, að Thule-búarnir hefðu ekki verið sjálf-
stætt samfélag á Grænlandi, og því ekki notið fullveld-
isréttinda.
APUusaqqak Qujaukitsok ræðir við fréttamenn.
Thule-málið
fyrir Mannrétt-
indadómstólinn
Kaupmannahöfn. AFP.
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
Ankara. AP
Ragnhildur
Geirsdóttir