Vísir - 28.11.1980, Blaðsíða 15

vlsnt
14
vísm
Föstudagur 28. nóvember 1980
Föstudagur 28. nóvember 1980
15
Það er eins gott ab fara varlega meðþetta.
Það er margra manna tak að flytja þularborðið
Hvað skyldi kosta að koma draslinu inn? gæti fjármálastjórinn með tommustokkinn verið að hugsa
Þaö er bölvað bras og þarf marga menn I að koma þessum þungu
stykkjum upp stigana.
HVERJIR FÁ AÐ
HLUSTA A STEREÚ-
ÚTVARP UM
JÚLIN OG HVAÐ
KOSTAR ÞAÐ?
í fyrradag voru þeir hjá útvarpinu að f lytja nýju stereo-græjurnar sínar inn í
útvarpshúsið. útvarpið á fimmtíu ára afmæli 20. desember og í tilefni þess
splæsti stofnunin — eöa stjórnmálamennirnir/ á sig þessum fínu græjum. Til-
raunaútsendingar eiga að hef jast á afmælisdaginn og þjóðin hlakkartil að heyra
jólasálmana í stereo.
En til að byrja með er þetta aðeins tilraun og það er Ijóst að öll þjóðin fær ekki
að njóta jólasálmanna í stereo.Ýmsar spurningar vakna og Vísir leitaði svara
við sumum þeirra. Hverjir fá að njóta gæðanna? Hverju þarf að breyta og hvað
kostar það? Um þetta er opnan í dag. SV
Magnus Hjálmarsson tæknimaður:
„ÞRD GETA VERIÐ DRAUG-
AR f STEREÚOTVARPI"
,,Þaö þarf að taka sérstaklega
fram, að þegar sendingar hefjast
i stereo, verða þaö tilrauna-
sendingar,” sa göi Magnús
Hjálmarsson tæknimaður hjá
Hljoðvarpinu.
— Hvers vegna á aö leggja svo
mikla áherslu á það?
„Vegna þess að það geta komiö
upp alls konar vandamál i sam-
bandi við þetta, sem við getum
ekki séð fyrir. Þaö liggur meðal
annars i þvi hvort sendarnir eru
nægilega sterkir. Sennilega þurfa
flestir aö fá sér loftnet, þvi
styrkurinná þessu verður ekki al-
veg eins mikill og I mono sending-
unum”.
t sambandi viö loftnetin má
geta þess aö á mörgum fjölbýlis-
húsum eru tilbúin loftnet fyrir
stereomóttöku og dugir eitt fyrir
alla blokkina, I mesta lagi þarf aö
bæta magnara við. Og Magnús
heldur áfram: „Hjá okkur er
þetta lika töluverð breyting á
tækjabúnaði og þarf miklu meiri
nákvæmni á öllu við útsendingu i
stereo en i’ mono. Það þarf að
passa miklu betur uppá allt, allt
frá plötuvalinu og upp i gegnum
kerfið.
— Segðu mér meira um loftnet-
in, þarf þau jafnt hér i grenndinni
við útsendinguna sem lengra frá,
og hvernig eru þau?
,,Það má búast við aö þeirra
verði þörf á Reykjavikursvæðinu,
jafnt sem annarsstaðar. Mönnum
ber ekki saman um þetta, en það
kemur i ljós i tilraunasendingun-
um. Loftnetin eru i útliti mjög
svipuð sjónvarpsloftnetum.
Og iþessu geta myndast draug-
ar eins og i sjónvarpinu”.
— Hvernig haga þeir sér?
„Þeirgetahagaösér alla vega.
Það getur komið fram sem skert
merki, að önnur rásin heyrist
sterkar en hin og jafnvel sem
breytilegur styrkur, og þótt menn
vilji stilla það heima á tækjunum
sinum, getur það verið erfitt, þvi
þetta getur verið svo óstöðugt.
Það fer alveg eftir þvi hvernig
draugurinn er og hvaö mikill.
Það eru margar óþekktar
stærðir þarna og þess vegna vilj-
um við að fólki sé vel ljóst a ð til að
byrja meðveröa þetta tilraunir”.
Magnús Hjálmarsson, tækni-
maður.
— Að lokum ögn meira um
drauginn. Veröur hans lika vart i
m on o-sen d in gu nu m ?
„Nei, mono-sendingarnar
breytast ekkert”.
SV
Haraldur Sigurðsson yfirverkfræðingur:
„Tækniiega er strax hægt að senda
vestur í djúd og auslur í Lón”
„Það er vitað aö sendingar geta
ekki hafist strax til Norðurlands-
ins og Austurlandsins”, sagði
Haraldur Sigurðsson yfirverk-
fræðingur hjá simanum, þegar
viðspurðum hann um dreifikerfið
fyrir stereo-útvarp. „Það er
vegna þess að fyrir þessi tvö
landssvæði eru ekki til flutnings-
linur til að flytja stereo útvarp.
Enn hefur ekki verið tekin
ákvörðun, af hálfu Rikisútvarps-
ins um hvenær það yrði.
A Suður og Vesturlandi byggist
FM dreifikerfið á öðrum forsend-
um. Þar tekur ein FM stöðin við
af annarri og gengur sem endur-
varp út frá Reykjavik. Þannig
nær sendingin vestur á firði og
austur I Hornafjörð eða Lón.
Þótt tæknilega sé hægt að senda
i stereo vestur i Djúp og austur i
Lón, hefur útvarpið ekki tekið
ákvörðun um hvort verður keyrt
út á allt dreifikerfið strax, eða
hvort þetta verði tekið i áföngum.
Þettaatriðigetur valdið nokkrum
vonbrigðum ef það er ekki upp-
lýst rétt og strax, þvi það er
ákvörðun útvarpsins, hvort þeir
senda strax frá fyrsta degi út á
allt dreifikerfið eða að þeir sendi
aöeins hér út frá Vatnsenda-
stöðinni. Þetta er óráðið ennþá.
— Sumir tæknifróðir menn ótt-
ast að sendirinn á Vatnsenda sé
ekki nógu stór fyrir stereo-út-
sendingu.
„Það er staðreyndað til þess að
njóta stereo-útsendingar i sama
mæli og mono, þarf meira merki
inn á viðtækið. Hvort þarf útiloft-
neteða ekkier mikiö háð þvi hvar
notandinn er. Ég vil vara fólk við
aðgera sér vonir um að stereo-út-
sendingar náist inn I hvern krók
ogkima i'ibúðumoghúsum, þeg-
ar þær hefjast. Mörg ferðatæki
eru með loftnetsstöng, sem þarf
aðdraga út og jafnvel getur verið
að þaö dugi ekki, nema tækið sé
rétt staðsett i ibúðinni, t.d. nærri
glugga.
Mörgum tunerum, eöa græjum,
sem kölluð eru, fylgja loftnet,
sem setja má upp, t.d. aftan á
bókaskáp, eða á bak við bækur,
eða eitthvað slikt, þau þurfa ekki
að vera á áberandi stað. Þótt
menn þurfi ekki á þeim að halda
núna, getur þurft á þeim að halda
fyrir stereo og þau geta nægt ef
þeim er komið fyrir eins og leið-
beiningarnar, sem fylgja tækjun-
um segja fyrir um”.
— Veltur það ekki lika á h versu
mikill styrkur er á útsendingunni,
hvað merkið inn á tækin er gott?
„Jú, reyndar. Otsendingar-
styrkurinn er nægur til mono
sendinga og reynslan verður að
skera úr um hvort hann nægir
Haraldur Sigurðsson, yfirverk-
fræðingur.
ekki fyrir stereo einnig. Við eig-
um ekki til yfirgripsmiklar
mælingar á sviðsstyrknum, hins
vegar vitum viö aö hann er alls-
staðar nægur fyrir mono, en
spurningin er hvar stereo-út-
sendingar fara að liða fyrir skort
á sviðsstyrk. Þá kemur upp sú
stóra spurning, ef vantar meira
merki: hvor á þá að bæta sitt? A
útvarpið að fara i aö auka veru-
lega sendistyrkinn eða á hver not-
andi að fá sér útiloftnet? Þjóð-
hagslega er ekki rétt að auka
sendingarstyrkinn svo gjfurlega
að menn þurfi ekki að nota loft-
net.
1 flestum tilfellum nægir að
bæta einni stöng við sjónvarps-
loftnetiö, þar sem það er, og nota
síðan sama streng til að flytja
merkið niður i tækin, svo þetta á
ekki aö veröa stórt fjárhagsmál
fyrir fólk”. SV
Hans Kragh í Radíóbæ:
„Býst við verulegrí sölu í bíltækjum”
,,Það er helst i bíl-
tækjum, sem við búumst
við verulegri sölu-
aukningu i sambandi við
stereo útsendinguna”,
sagði Hans Kragh i
Radióbæ, þegar við
snerum okkur til hans,
með spurningu um
hvaða áhrif breytingin
hefði á sölu i viðtækja-
verslunum.
Hans taldi áð 9 af hverjum 10
hljómflutningstækjum til
heimilisnota, sem seld hafa verið
á siðustu árum, hefðu innbyggðan
FM stereo móttakara, og þess
vegna sé varla aö vænta mikillar
sölu i heimilistækjum i kjölfar
breytinganna. Þó hefur nokkuð
boriðá þvi i seinni tiö að ungt fólk
kaupir sérbyggð tæki, þar sem
magnarinn er sér og án útvarps-
móttakara, „það segist ekkert
hafa aö gera með útvarp”, sagði
Hans.
Nú verða að sjálfsögðu straum-
hvörf I þeim hugmyndum, þegar
útvarpiöfer aö senda tónlistina út
i stereo og þá kemur viðbótar-
kostnaður hjá þvi fólki, sem vill
bæta móttakaranum inn i' sam-
stæðuna. Hvað skyldi það svo
kosta? Við leituðum i mörgum
radioverslunum og fengum að
vita að móttakari eöa „tuner”
eins og það er kallað á fagmálinu,
erfáanlegur frá 140 þúsund krón-
um upp i á fimmta hundrað þús-
und. Dýrari gerðirnar eru yfir-
leitt „digital” tæki, sem þýðir að
stillinginer tölvustýrð, þannig að
tölvunni er gefið upp á hvaöa
bylgjulengd maður vill hlusta og
hún sér um stillinguna.
En hvers vegna verður mest
hreyfing i biltækjum? Hans
Kragh segir að langflest biltæki,
sem hér eru i notkun séu fyrir
langbylgju og miöbylgju en ekki
Hans Kragh ætlar að selja mikiö
af biltækjum.
FM bylgjuna. Þess vegna veröi
þeir, sem vilja ná stereoút-
sendingunni að fá sér ný tæki.
Hans var spurður hvort þeir
sem hafa i bilnum sambyggt út-
varp og kassettutæki verði þá aö
henda öllu út og kaupa nýtt. Hann
sagði aö tæknilega væri ekkert
þvi til fyrirstööu að bæta útvarps-
tækinueinu við. Þá þarf aöeins að
bæta við snerli, sem tengir
hátalarana viö það tækiö, sem er I
notkun i það skiptið. Hitt er annað
mál að i bilum er aðeins gert ráð
fyrir einu tæki i boröinu og þaö
verður erfitt fyrir flesta aö koma
tveim tækjum fyrir, svo vel fari.
Verðiö á útvarpstækinu einu er
fráumlOOþúsundkrónum, en svo
erauövitað hægt að kaupa miklu
dýrari tæki, hafi menn áhuga og
peninga.
Eru ástæöur fyrir bileigendur
til að fjárfesta i stereoútvarps-
tæki, er ekki allt i lagi aö hlusta á
útvarpið i bilnum i mono.
„Stereoútsending nýtur sin
hvergi eins vel og inni i bilnum”,
segir Hans Kragh. „Þaö má
nokkumveginn segja aö þú sért
staðsettur inn I hátalarakassan-
um, og þú færð hvergi betri
hljóm. Og þaö er töluvert miklu
betri hljómur i stereo útsendingu
en nokkumtima fæst af kassettu.
Þaö byggist á aö kassettan hefur
lágt tiðnisviö og það takmarkar
mjög hennar möguleika”.
— Hvaða kostnað hefur nýtt
loftnet i för meö sér fýrir þá sem
þurfa að kaupa það til að geta
nýtt stereoútsendinguna?
„50-60 þúsund krónur”, segir
Hans Kragh og biöur okkur áöur
en við kveðjum hann að geta þess
aö á flestum útvarpstækjum fyrir
FM stereo móttöku sé skynjari
sem merki stereo útsendinguna
og þá kvikni rautt ljós á flestum
tækjum, sem gefi til kynna aö
stereo sé I gangi. Hann segist
mjög oft hafa oröið þess var að
þetta sé óvirkt, jafnvel á nýjum
tækjum og þá þurfi að koma þeim
i viðgerð.
SV
Texti: Sígurjón valdimarsson
Myndir: Bragi Guðmundsson og Þráínn Lárusson