Vísir - 01.12.1980, Blaðsíða 4

I tilefni réttarhalda yfir fjórmenningaklíkunni í Peking:
ER SOKIN?
Aðalsakborningur í
réttarhöldunum yfir
fjórmenningaklíkunni,
sem nú fara fram í Pek-
ing, er ekki eiginkona
Maos, hvað þá ósyrgður
eiginmaður hennar. Það
er i raun hið
kommúnistíska kerfi
sem á að svara til saka,
þótt ráðamenn eigi erf-
itt með að tilkynna slíkt
opinberlega. Megin-
spurningin sem réttar-
höldin hljóta að vekja
er, hvernig sú uppbygg-
ing varð, á tímum
menningarbyltingar-
innar á 6. áratugnum,
sem nú er viðurkennd
sem herfileg mistök.
Hvernig gat slíkt afhroð
átt sér stað á grunni
hins kommúnistíska
kerfis?
ungar. Eins og i mörgum löndum,
þar sem fámennisstjórn rikir,
virðist hægara að dæma einstak-
linga fyrir mistök heillar þjóðar.'
En Kinverjar virðast þegar
komnir nokkuð áleiðis i þvi að
átta sig á undirrótinni, þvi þeir
lita ekki á hörmungasögu menn-
ingarbyltingarinnar, sem eigin-
legt markmið valdhafa. Múgæs-
ingu þá sem upp var vakin, virtist
erfitt aðhemja. Og þá stefnu sem
uppvakti allt þetta lita menn nú á
sem hæsta stig i þeirri stefnu sem
Mao formaður boðaði og rekja
má allt til baráttu kommúnista á
4. áratugnum.
En þátt Maos sjálfs i þróuninni,
muna valdhafar reyna að forðast
að nefna. Þótt hann sé óyggjandi
tengdur þessum aðgerðum og
böndum við fjórmenningaklik-
una, geta valdhafarnir ekki við-
urkennt opinberlega þá lausn að
hann sé fyrsta skrefið i rangri
stefnu, þvi þar með hefur sjálft
kerfið tekið að riða til falls.
Þá hefur Deng Xiaoping viður-
kennt að erfitt verði að forðast
tengslin milli Maos og eiginkonu
hans, og þar með fjórmenninga-
klikunnar, sem nu skal svara til
saka.
Eitt er kerfið —
eins er sökin
Þegar rætt er um að mistökin
liggi i grundvelli kerfisins sjálfs,
þarf ekki aðeins að sækja for-
manninn til saka, þvi hafi verið
um mistök að ræða, hvers vegna
hlaut þá hin harða vinstristefna
ekki gagnrýni flokksaðila. Sjálfur
á Deng Xiaopeng sveiflukennda
sögu i' valdatafli kinverskra
stjórnmála en það var ekki alltaf
sem hann var i andstöðu við
stefnu Maos, og þvi á þessi spurn-
ing jafnt við um hann sjálfan sem
ýmsa aðra, hvers vegna var ekki
breytt um stefnu? Sömu spurn-
ingar hefði mátt leggja fyrir Chou
Enlai ef hin raunverulegu mistök
væru dregin fram i dagsljósið, og
einnig fyrir flesta kinverska
leiðtoga sem komnir voru til vits
og ára þegar hörmungarnar
gengu yfir. Þótt beina megi þess-
Ekki er óliklegt að spurning
þessi sitji löngu eftir að fjór-
menningaklikan og fylgismenn
hennar hafa verið dregnir fyrir
rétt og dæmdir.
Tilgangur þeirra réttarhalda
sem nú standa yfir er fyrst og
fremst pólitiskur. Hér skulu
dregnir fyrir dóm og úrskurðað
um þá menn, sem brennimerktir
eru þeim ásökunum að hafa vald-
ið 100 milljónum Kinverja tjóni á
einn eða annan hátt, með skipu-
lagi menningarbyltingarinnar, og
vafasömum starfsaðferðum.
Þegar þættir sem þessir eru
dregnir fram i dagsljósið, kemur
margt annað með, sem lengi hef-
ur legið i þagnargildi: 16 þúsund
manns deyja i Mongoliu, 14 þús-
und manns i Yunnan, 40 þúsund
manns i Guangdon, og þannig má
rekja þessa hörmungasögu
áfram.
Kerfinu enn
ekki kennt um
um spurningum að Deng, ber að
nefna, að hann hefur sjálfur áttað
sig á þessu þvi i ýmsu sýnir hann
þessmerki. Hann hefur til dæmis
sagt að skipulag og starfsaðferðir
hafi ekki siður verið ámælisverð
ásamt menningarbyltingunni,
heldur en „hugmyndafræðilegur
still ákveðinna leiðtoga”.
önnur einkenni þess að
kinverskir ráðamenn viðurkenni i
raun stefnuleg mistök, eru þær
þrengingar sem sifellt steðja að
Hua sem var nokkurskonar tákn
um að stefna Maos lifði, eftir að
hann féll frá. Það er fullljóst að
Deng sér hvar villurnar liggja en
hvort að lækningaaðferð hans er
hin rétta verður timinn að leiða i
ljós.
Kinverjar hafa enn ekki kennt
stjórnkerfinu um þessar hörm-
Fjdrmenningaklikunni og fylgismönnum hennar hefur verið stillt upp við vegg, en er hægt að skella skuldinni á einstaka personur?
| Kremlverjar hrelldlr
J Þrátt fyrir brigslyrði
J Sovétmanna og Kinverja á vixl,
I gcfa Sovétmenn Iskyn að þeir séu
I tilbánir til viðræðna um bætta
I sambúð rlkjanna, eins og kom
| fram I ræðu Gromyko I sfðustu
| viku.
j Þaö nýjasta sem Pekingstjórn-
j in hreliir nú Sovétmenn með, er
j aðhafatekiöupp aðnýju ásakan-
• ir um að Lin Biao sem hafi veriö I
- tengslum viö Moskvu, sem fyrr-
! um útsendari þeirra I Klna. Hann
■ átti aö hafa farist I fiugslysi, er
| hann var á fldtta eftir tilraun til
| þess aö fella Mad fyrrum
| formann úr sessi.
I
| Timi truOanna er
| ekki llölnn
I Það er ekki aöeins á isiandi
I sem fulltrúar hinna ýmsu starfs-
I stétta leggja út I forsetaframboð.
I Coluche nokkur, búsettur I
j Frakklandi taldi ekki vanþörf á
L_____________________________
að menn úr starfsstétt sinni byöu
sig fram til forseta. Coluche er
trúður og ef marka má spakmæli
nokkur um það að timi trúöanna
sé liöinn, þvl stjdrnmálamennirn-
ir hafi tekiö við, þá fyllast menn
vorkunsemi yfir þessum manni,
sem berst fyrir þvl að starf hans
sé virt aö nýju. Hann hefur þvl
ákveðið að snúa vörn I sókn og
„Tlmi trúðanna er liöinn —
stjdrnmálamennirnir hafa gert
þá atvinnulaysa.” Coluche sættir
sig ekki við þetta og hyggst nú
ryöja sér braut inn I stjdrnmálin.
sækja uin á stjdrnmáiasviðið.
Sdsfallska dagblaðið „Le
Matin” i Frakklandi telur ekki
útlokað að Coluche verði i topp-
baráttunni, ..þvi aldrei er aö vita
nema stdr hópur fólks sem telur
sig vera útundan I kerfinu” veiti
honum atkvæði sitt.
Enn lofar
Thatcher
læknlngu
„Viö getum ekki lofaö ykkur
skyndilækningu og höfum aldrci
gert”, segir Margareth Tatcher,
„og lækningin veröur ekki sár-
saukalaus”. „Eftir flesta stærri
uppskurði liöur mönnum i fyrstu
verr, en þú neitar ekki aðgerö-
inni, ef þú veist að án hennar
kemstu ekki lifs af".
Þetta eru varnaarorö Thachers
þegar harkalega er deiit á hana
um þessar myndir fyrir erfiðleik-
ana I bresku efnahagsllfi.
Atvinnuleysi eykst en verðbólga
minnkar, og atvinnuleysið er
Bretum meira áhyggjuefni
heldur en verðbdlgan, þegar allt
kemur til allas.
„Galiinn cr sá að frumkvæði
landsmanna og framtakssemi
hafa verið kæfð I fjölda ára og
tækniþrdun hefur ekki veriö nægi-
iega ör I þessu landi til þess að við
getum aðlagað okkur nýjum
starfsháttum” segir Thacher,
sem Hkir breska þjdðarllkaman-
um viö sjúkling, sem sé að ná sér
eftir mikinn uppskurð.
Franco
liflr
Um 30 þúsund manns söfnuöust
saman á torgi I Madrid fyrir um
viku til þess aö minnast 5 ára frá
dauða Fransásco Franco og 44
ára frá dauða leiðtoga falangista,
Jose Antonio Primo Hiveras. Það
sem var þessum 30 þúsund manné
sameiginlegt var dýrkun á
Franco og nafn hans heyröist
hrdpað I slfellu.
Lolorð
ueagans
t kosningabaráttu Reagans,
réöist hann harkalega gegn 10
milljarða dollara ársútlátum
Amerlsku orkumálastofnun-
arinnar, en sú stofnun var nokk-
urskonar fulltrúi skrifræðis-
báknsins sem Reagan sagðist
berjast gegn. Hann hefur nú lofaö
að afnema veröeftirlit rikisins á
olluvörum frá 1. september 1981
og á árinu 1985 eiga reglugerðir,
sem halda niðri veröi á eldsneyti,
að vera utdauðar. Eðlilega þýöir
þetta að tilraunir með aðra þætti
en ollu til eldsneytis, fá byr undir
báöa vængi.